Eén kaars verlicht een hele ruimte... laat je licht schijnen

Onze Lieve Vrouw ter Nood, Heiloo

Op eerste kerst­dag heb ik de heilige Eucha­ris­tie gevierd in het hei­lig­dom van Onze Lieve Vrouw ter Nood in Heiloo. Daar is onlangs ook een heilige deur geopend in het kader van het jaar van barm­har­tig­heid en dage­lijks is daar biecht­gele­gen­heid.

Tijdens de hoog­mis van eerste kerst­dag heb ik de volgende homilie gehou­den (die voor een deel overeen­komt met die van de kerst­nacht)

Homilie

Kerst­ro­man­tiek

Van harte wens ik U nogmaals
een zalig en gezegend kerst­feest toe.
Het is een feest vol sfeer
met kaarsen en bomen,
lichtjes en kerk­klok­ken in de nacht,
kerst­ver­sie­ring en kerst­mu­ziek.
Er is geen feest dat zo gevierd wordt
als het kerst­feest.
En dat is mooi,
want er is een Kind geboren
en de geboorte van een kind
spreekt ie­der­een aan.

De harde wer­ke­lijk­heid

De kerst­nacht is voorbij
en nu het dag gewor­den is,
zien we alles weer
in een iets min­der roman­tisch licht:
dat Kind dat daar geboren werd
is onze Ver­los­ser en Heer,
Hij is het ware licht
dat iedere mens verlicht,
maar de duisternis nam Hem niet aan:
Hij werd geboren in een stal
omdat er voor Hem geen plaats was;
Hij moest vluchten voor Herodes
die het Kind wilde doden,
Hij groeide op en werd tenslotte
als mis­da­diger ver­oor­deeld
en aan een kruis gena­geld.
Achter het idyllische kerst­ge­beu­ren
zit een harde wer­ke­lijk­heid;
het evan­ge­lie wat we van­mor­gen hebben gehoord,
heeft ons daarop gewezen:
Hij werd niet aanvaard.
Som­mi­gen onder U weten heel goed
wat het is om niet aanvaard te wor­den,
dat komt zoveel voor,
niet voor niets hebben we hier in het Juliana­kloos­ter
een anti-pest-project
en is er zoveel te doen rond de vluch­te­lingen.
Maar God is op kerst­mis
naast mensen gaan staan
die afgewezen, niet aanvaard wor­den,
door zelf geboren te wor­den
als iemand voor wie geen plaats was
en die moest vluchten.

Een jaar tegen afwij­zing en uit­slui­ting

Juist omdat er zoveel duisternis in de wereld is,
zoveel afwij­zing en uit­slui­ting,
zoveel haat en geweld,
heeft paus Fran­cis­cus een heilig jaar
van Barm­har­tig­heid uit­ge­roe­pen
en wor­den we allen uit­ge­no­digd
om door die sym­bo­li­sche heilige deur
binnen te gaan
om de barm­har­tig­heid van het hart van God
te ont­dek­ken
en die barm­har­tig­heid door ons doen en laten
uit te dragen.

Waar gaat het naar toe?

Het zou zomaar kunnen zijn
dat U zich in de laatste weken en maan­den
ook weleens een beetje mach­te­loos hebt gevoeld
en zich vragen hebt gesteld:
de stromen vluch­te­lingen
die door Europa en door de wereld trekken
- meer dan zes­tig miljoen zijn het er nu al -,
de ter­ro­ris­tische aan­slagen overal
- alleen al deze de­cem­ber­maand
zijn er al meer dan der­tig geweest,
we horen lang niet alles -,
en het komt allemaal ook wel dichtbij:
waar gaat het naar toe?
En wat kunnen wij doen?
Is er nog hoop voor de mens­heid
of wordt het allemaal alleen maar erger,
gaat het helemaal de ver­keerde kant op?
Wat is ons leven waard,
zullen wij­zelf nog in vrede kunnen leven?

Wat kunnen wij doen?

Wij zijn allemaal maar heel beperkte mensen.
Wat wij kunnen doen
is wat liefde en harte­lijk­heid ver­sprei­den
en vele mensen doen dat ook.
We horen in het nieuws
over protesten en zelfs agressief geweld
tegen de komst van vluch­te­lingen,
maar dat is maar een klein deel van de wer­ke­lijk­heid.
Op veel plaatsen is er juist een harte­lijke sfeer.
Van ver­schil­lende kanten heb ik gehoord
dat veel vrij­wil­li­gers klaar staan
om iets te doen voor vluch­te­lingen,
vaak zelfs meer dan er op dit moment nodig zijn.
Dat is fan­tas­tisch, toch?

Zeker, er is veel duisternis in de wereld,
maar als je één kaars ontsteekt
in een donkere ruimte,
wordt heel die ruimte toch verlicht.
Dat is het wat wij kunnen doen:
proberen naar de moge­lijk­he­den die we hebben
wat licht te brengen
in een wereld die er voor veel mensen
best wel duister uitziet
en waar­van we soms denken:
komt dat nog wel goed?
Al het goede dat we doen
is een bouwsteen voor een betere wereld.

Kun je nog geloven in het licht?

Tegen­over al die grote geweld­da­dige jongens,
die ter­ro­ris­ten en som­mi­ge macht­heb­bers,
die niet malen om het leven van een kind
en hun strijd ook nog eens vaak
als een heilige zaak be­schou­wen,
kunnen wij, gewone mensen,
maar weinig uitrichten.
De duisternis is groot en zwaar
en je denkt dan dat het nooit meer licht kan wor­den.
We kunnen het afkeuren, dat geweld,
en dat moeten we ook doen,
we kunnen oproepen tot vrede
en ervoor bid­den
en dat moeten we ook doen,
we kunnen goede waar­den
van liefde, respect en verdraag­zaam­heid voorleven
en dat moeten we zeker niet nalaten,
we kunnen soms eraan bijdragen
dat moslim-jon­ge­ren zich niet te veel isoleren;
wie zich buiten­ge­slo­ten voelt
komt eer­der tot het kwaad,
maar we kunnen ter­ro­ris­ten niet stoppen.
Wat we daar­naast nog wél kunnen en moeten doen
is altijd het ver­trouwen behou­den
dat er een toe­komst is achter de aardse horizon,
dat er licht is, hoe duister het ook lijkt
en dat dit licht uit­ein­delijk zal over­win­nen.
De heer­lijk­heid van God
zal groter zijn dan alle duisternis.

En God?

Vaak vragen mensen ook:
Kan God dit dan niet verhin­de­ren,
waarom laat Hij dit allemaal toe?
Dat is een men­se­lijke vraag,
dan schuiven we het weer op een ander,
maar zo werkt het niet;
God heeft ons allemaal
een vrije wil ge­schon­ken
en daar­mee heeft Hij ieder van ons
een eigen verant­woor­de­lijk­heid toe­ver­trouwd
om het licht toe te laten,
om dit Kind te aan­vaar­den
en zelf een kind van God te wor­den.
Het licht is een zachte kracht:
het verlicht ons,
maar het dwingt ons niet.

Schade en schande

Je hebt dat met opgroeiende kin­de­ren
dat je hen als ouders langzamer­hand zelf
steeds meer dingen laat kiezen en beslissen.
Daarbij gaan ze na­tuur­lijk best weleens onderuit,
we zeggen dan
dat ze door schade en schande wijs moeten wor­den
en dat je van je fouten moet leren.
Wat zou het gewel­dig zijn
als dat ook eens
voor de mens­heid als geheel zou gel­den,
dat die door schade en schande zou leren
om vrede te stichten,
van de fouten zou leren
om haat en geweld niet met gelijke munt te betalen.
Want de ene oorlog volgt maar steeds de andere op.
Hitler, Stalin en Pol Pot motiveer­den hun gruwelda­den
met hei­dense of atheïstische argu­menten,
nu gebeurt dat onder de vlag
van religie en een heilige oorlog,
maar het re­sul­taat is het­zelfde:
miljoenen on­schul­dige mensen
moeten lij­den en sterven of vluchten.

Licht versus duisternis

“Het licht schijnt in de duisternis,
maar de duisternis nam het niet aan (...)
Aan allen echter die Hem wel aan­vaar­den,
aan hen die in Zijn Naam geloven,
gaf Hij het vermogen
kin­de­ren van God te wor­den (...)
Wij hebben Zijn heer­lijk­heid aanschouwd”.

Het is alsof God ons vandaag wil zeggen:
staar je niet blind op de macht van terreur,
op wie zich voordoen als grote heren,
laat je niet verblin­den door macht en het geld
en laat je geen angst aanjagen door ter­ro­ris­ten,
want niemand kan harten voor zich winnen
door geweld en terreur;
een ideo­lo­gie die zich zo moet handhaven,
is eigen­lijk al dood;
welk zinnig mens zal uit vrije wil kiezen
voor wie anderen onderdrukt.
Ze kunnen zich alleen staande hou­den
door te blijven onderdrukken.

Kiezen voor het licht

Maar wie een hart heeft
en een weerloos kind
ziet liggen in een kribbe,
wie het licht wil ont­van­gen,
die zal een stroom van liefde
door zich voelen gaan,
genade en waar­heid.
Geloof is niet iets geweld­da­digs
maar juist een liefde­volle keuze
voor de kleine en weer­loze Jezus;
het is een keuze voor het kind in jezelf,
voor het geven en het dienen,
voor het Kind in de kribbe.
Dat is een keuze die niet van­zelf­spre­kend is,
die vaak ingaat tegen de geest van de tijd,
een bewuste geloofs­keuze is het
voor het Licht dat Christus laat schijnen,
voor het Licht dat Christus is.
In die geest wens ik U allen
een mooi en vre­dig kerst­mis toe!
Amen.