Welke levensstijl: afgesloten of uitgaand?

Openbaring des Heren

Op het Hoog­feest van de Open­ba­ring des Heren heb ik in de ka­the­draal de H. Mis mogen vieren met prach­tige Gre­go­ri­aanse zang van het heren­koor. Daar­mee is de kerst­tijd al weer bijna ten einde: op maan­dag 9 januari wordt het feest van de Doop van de Heer gevierd, daarna wordt alles weer "groen": de tijd door het jaar...

HOMILIE

Welke ster?

Het feest van vandaag
van de Open­ba­ring des Heren,
dat voor de oosterse chris­te­nen
het eigen­lijke kerst­feest is,
stelt aan ons de vraag
hoe we in het leven staan.
Met wat voor hou­ding en in­stel­ling
zijn wij op weg gegaan,
vol­bren­gen wij de reis van ons leven,
door welke ster laten wij ons lei­den?

Helemaal naar het einde van de wereld

We gedenken en vieren op deze dag
dat wijzen uit het oosten
hun land verlieten
om de pas­ge­bo­ren Koning der Joden
te zoeken en te eren.
Dat is niet niks.
TV pro­gram­ma’s laten ons zien
hoe mensen het ervaren
om naar een heel ander land te ver­hui­zen,
soms helemaal naar het einde van de wereld.
Anderen maken een reis om de wereld
en trekken daar een jaar voor uit.

Tegen­val­lers

Zo’n vertrek of verblijf valt niet altijd mee,
je moet wel op een bepaalde manier
in het leven staan
en er op inge­steld zijn
dat het in de praktijk
allemaal toch wel iets anders is
dan je van tevoren had gedacht,
dat het bij­voor­beeld
niet overal zo ge­mak­ke­lijk is
om nieuwe kennissen te maken,
zeker als je de taal niet spreekt,
dat je kunt verdwalen of stran­den
of dat er andere tegen­val­lers zullen komen.

Uitgezon­den

En het maakt ook heel veel uit
hoe mensen op weg gaan:
ik ken een katho­lie­ke organi­sa­tie
die jon­ge­ren uitzendt
om in een ont­wik­ke­lings­land
te gaan helpen;
die jon­ge­ren maken na­tuur­lijk ook
die moei­lijk­he­den mee,
maar er is een doel:
het is voor God en andere mensen;
zo’n uitzen­ding geeft vrijwel altijd
een mooie, rijke erva­ring,
waar ze anders van terug komen.
Dat doet meer met het leven van iemand
dan zomaar een jaar stu­de­ren in het bui­ten­land,
hoe verrijkend ook dat al kan zijn.
Het hangt dus allemaal wel mede af
van de in­stel­ling waar­mee mensen op weg gaan.
En dat geldt eigen­lijk voor alles in het leven.

Supernova

De wijzen uit het oosten
zijn heel open op weg gegaan
na het zien van een ‘supernova’,
waaraan in hun traditie
een bij­zon­dere profetie was verbon­den
over de geboorte van een koning.
Zij had­den niet de Joodse ach­ter­grond,
zij ken­den niet de bood­schap
van de profeten van het Oude Testa­ment,
maar zij lieten alles achter
en kwamen om te zoeken en te vin­den
met een grote open­heid:
de Heer kon zich aan hen ken­baar maken.
Dat maak ik nu ook vaker mee:
dat mensen zon­der geloofsach­ter­grond
of met een andere ach­ter­grond
wél heel open staan
om de waarde en zin van het leven te ont­dek­ken
en geleid door die ster van open­heid
toch God en de kerk gaan ont­dek­ken.
Ook onder de jon­gere pries­ters merk ik dat:
die hebben lang niet altijd
een katho­lie­ke opvoe­ding genoten.

Zij zijn zoals de wijzen
op zoek gegaan.

Opgesloten, af­ge­slo­ten

Daartegen­over staat koning Herodes,
die eigen­lijk alle kennis in huis heeft:
hij wéét met hulp
van hoge­pries­ters en schrift­ge­leer­den
wie de Christus is
en waar Hij geboren zou wor­den;
hij weet alles,
maar zijn insteek is vol­ko­men ver­schil­lend
van die van die vreem­de­lingen
die bij hem aan komen.
De vraag en de bood­schap
van die wijzen uit het oosten
roepen bij hem verontrus­ting op
en bezorgd­heid om zijn eigen positie:
Hij ziet het Kind als bedrei­ging
en begint zijn leven en macht
met alle mid­de­len te verde­digen.
Hij komt zelf niet naar buiten,
blijft in zijn Jeru­za­lems paleis:
die wijzen moeten maar gaan zoeken,
terug komen en hem mel­den
waar dat Kind zich bevindt.
Hij gaat niet op zoek
en sluit zich op!

Levens­stijlen

In het evan­ge­lie van vandaag
ont­moe­ten we dus twee levens­stijlen
Herodes gaat er niet op uit en sluit zich af,
hij verde­digt zijn eigen leven
als een bastion:
niemand mag aan hem komen,
al het nieuwe wordt bedreigend,
hij zoekt zijn zeker­heid in wat hij heeft.
We weten uit de ge­schie­de­nis­boeken
dat dit een patroon werd in zijn leven:
steeds weer waren er mensen
waardoor hij zich bedreigd voelde
en die uit de weg moesten wor­den geruimd,
zodat hij een spoor van lijken
heeft achter gelaten.

Die koningen zijn wij

Die wijzen uit het oosten daar­en­te­gen
stel­den zich als het ware kwets­baar op
door op weg te gaan,
het onbekende tegemoet.
Zij wor­den door de traditie
als koningen afge­beeld
van­wege de profetie van Jesaja
die we als eerste lezing hebben gehoord
en van­wege hun ko­nin­klij­ke geschenken:
goud, wierook en mirre.
En zij wor­den tege­lijk als mensen
van ver­schil­lende rassen en leeftij­den afge­beeld:
de één is jong,
de volgende van middel­ba­re leef­tijd
en de laatste is een oude man.
Dit alles om ons te zeggen:
die koningen zijn wij allen,
die wijzen zijn ook wij
als we op weg gaan,
de ster achterna;
als we ons hart en ons leven openen
om de Heer te zoeken en vin­den.

Gave

Dat is het wat de Heer van ons verwacht:
een zekere liefde­volle open­heid
voor Hem en onze mede­mens.
Maar dit feest heet offi­cieel:
Open­ba­ring des Heren.
Dat legt er de nadruk op
dat het de Heer zelf is
die zich open­baart.
Het is niet onze ver­dienste, onze kracht,
ons hel­dere inzicht, onze wijs­heid.
Uit­ein­de­lijk is alles genade,
een gave van God
en als je ook dat kunt zien,
kun je in feite alleen maar dank­baar zijn
als je, geleid door Zijn ster,
op weg bent gegaan
om Hem te vin­den.
Amen.