Gewelddadige teksten in de bijbel?

Jongerendag en verjaardag bij Sant'Egidio

Iedere zon­dag­mid­dag is er om 17.00 uur een Eucha­ris­tie­vie­ring in de Mozes- en Aäron­kerk aan het Waterloo­plein in Am­ster­dam. Daar is de ge­meen­schap van Sant’ Egidio geves­tigd. Deze zon­dag werd in de hoofd­stad de 49^e ver­jaar­dag van deze inter­na­tio­nale bewe­ging gevierd met een jon­ge­ren­dag.

Heel wat mensen waar­on­der veel jon­ge­ren en vluch­te­lingen waren geko­men om dit ver­jaar­dags­feest mee te maken. Ook mgr. Everard de Jong was er evenals de rector van de kerk, mgr. Joop Stam en andere pries­ters die met Sant’ Egidio verbon­den zijn. Uit Antwerpen was Hilde Kieboom geko­men en anderen die tot de kern van de ge­meen­schap daarbe­ho­ren. Het was een fees­te­lij­ke Mis waarin Colm Dekker een slot­woord sprak en daarna was er nog een fees­te­lijk samen­zijn. 

Bij de Eucha­ris­tie­vie­ring heb ik de volgende homilie gehou­den:

Homilie

Vriend­schap

We zijn een tempel van God
en de Geest van God woont in ons,
heeft Paulus ons gezegd in de tweede lezing.
Dat betekent dat er in ieder van ons
iets heel moois leeft en werkt.
We hebben mis­schien allemaal wel onze zwakke kanten:
onze eigen wijs­heid
of de wijs­heid van de wereld,
maar in ons werkt ook de wijs­heid van God.

De wijs­heid van de wereld
en onze eigen wijs­heid
hebben alles te maken
met mooi, groot, rijk en mach­tig willen zijn,
dat kan ge­mak­ke­lijk lei­den tot geweld,
tot haat en ver­deeld­heid:
geweld­da­dige woor­den,
geweld­da­dige daden.
Maar de wijs­heid van God
leert ons een­vou­dig, dienst­baar en nederig te zijn
naar het voor­beeld van onze Heer
Jezus Christus!
Die leert ons vriend­schap:
“Ik noem U geen die­naars meer maar vrien­den” (vgl. Jo. 15,15).
Dat leidt tot verdraag­zaam­heid, tot naasten­liefde,
in het bij­zon­der tot liefde voor ie­der­een
die aan de kant staat,
onmach­tig is, uit­ge­sto­ten is en arm.

Religie en geweld

Nogal eens een keer
wordt religie verbon­den met geweld.
Dan wordt er verwezen naar de ge­schie­de­nis
- voor wat de chris­te­nen betreft -
ver­wijst men dan meestal naar de kruis­tochten -
en vooral wordt verwezen naar de heilige boeken,
niet alleen naar de Koran,
maar ook naar de bijbel.

Wat die kruis­tochten betreft:
die be­gon­nen als een onderne­ming
om de moslims te ver­drij­ven
uit de heilige plaatsen,
die zij eeuwen eer­der had­den bezet.
Daarbij is zeker veel gebeurd
dat niet door de beugel kan
en er zijn ook andere geweld­da­dig­he­den
in de ge­schie­de­nis geweest
die we beslist moeten veroor­de­len.

Geweld­da­dige teksten in de bijbel

Als geweld­da­dige teksten in de bijbel
wor­den genoemd,
gaat het ge­woon­lijk over het Oude Testa­ment.

Hoe kijken wij als katho­lie­ken daar tegen aan?
Want we noemen de bijbel
het woord van God,
dat zeggen we vaak na een lezing
en dat is ook terecht.
Maar wat verstaan we daar dan onder?
Het betekent niet
dat de bijbel zo als die is
uit de hemel is neer­ge­daald
en woord voor woord door God is gedic­teerd.
Maar God heeft mensen geïnspireerd
om woor­den op te schrijven
die hen zou­den helpen
om met God te leven
en hen de weg te wijzen
in een bepaalde tijd.
God maakte daarbij gebruik
van mensen met een denk­kader
en een manier van leven,
die eerst nog heel primi­tief was;
we hebben het over een tijd
vele hon­der­den jaren voor Christus.
Gelei­de­lijk heeft God de mensen door Zijn Woord
de goede weg gewezen.
We spreken daarom wel
van “God­de­lijke pedagogie”:
God heeft Zijn volk begeleid en opgevoed
zodat het eens de bood­schap van Jezus,
Gods Zoon
zou kunnen ont­van­gen.

Jezus Christus: Gods de­fi­ni­tieve Woord

Wat daar leidt alles naar toe:
naar Jezus, Woord van God, mens gewor­den.
Daarom zegt de brief aan de Hebreëen
in het Nieuwe Testa­ment
dat het nieuwe verbond van Jezus
beter en volmaakter is
dan het Oude Testa­ment
dat alleen een vooraf­beel­ding is.
Dus alles wat in het Oude Testa­ment staat,
moeten we lezen
in het licht van Jezus.

Geen weerstand

Vandaag hebben we in het evan­ge­lie gehoord
hoe Jezus denkt over geweld:
Jezus gaat voor geweldloos­heid:
biedt geen weerstand aan het onrecht,
keer de andere wang toe,
bemint uw vijan­den.
Onze bood­schap is er dus niet één van geweld,
maar juist van vrede,
niet van oorlog en terreur,
maar juist van het afzien van geweld,
niet van een heilige oorlog,
maar van vrede op aarde
voor alle mensen van goede wil.

Geweld in naam van God is duivels!

De verbin­ding van religie met geweld
kan dus wat ons betreft
beslist niet door de beugel.
Het is be­lang­rijk dat alle reli­gi­euze lei­ders
keer op keer
afstand nemen van geweld en terreur.
Dat hebben de laatste pausen
dan ook vele malen gedaan.
Paus Fran­cis­cus heeft dat bij­voor­beeld nog gedaan
in zijn nieuw­jaars­bood­schap voor dit jaar.
Geweld uit­geoe­fend in naam van een gods­dienst
is iets duivels.
Geen religie kan zich erop be­roe­pen
God te dienen
en tege­lijk geweld goed keuren
dat in naam van een gods­dienst wordt uit­geoe­fend.

Samen voor de vrede!

Daarom zijn alle gods­diens­tige lei­ders
die geweld afkeuren
onze medestrij­ders voor de vrede.
Hoe dui­de­lijker die bood­schap
vanuit alle hoeken en overal klinkt,
des te beter kan wor­den verstaan
dat een verbin­ding tussen religie en geweld
niet mag wor­den gelegd.

Waar komt geweld vandaan?

Maar dit zijn wel een beetje grote woor­den
die ik hier ge­spro­ken heb.
Wij zijn tempels van de heilige Geest,
maar die geest van God
bepaalt lang niet altijd
ons denken en han­de­len.
Geweld begint bij ons­zelf en in ons eigen hart.
Het begint niet bij concrete oorlog­voe­ring
of een ter­ro­ris­tische aan­slag,
maar bij de gedachten van ons hart.
We zijn ge­roe­pen om lief te hebben,
liefde­vol te zijn en een ander tegemoet te komen,
zelfs degenen die ons bena­de­len,
die ons pijn hebben gedaan,
die ons het leven zuur maken.
“Bemint uw vijan­den,
bidt voor wie U ver­volgen”,
zegt Jezus ons vandaag.

Een klap terug geven?

Meestal zijn we graag bereid
en zijn we het er helemaal mee eens:
we moeten onze naasten lief­heb­ben,
voor een ander klaar staan,
de arme als onze vriend beminnen,
maar op een gegeven moment
valt het ons toch wel moei­lijk:
Want we moeten lief­heb­ben
met concrete daden,
maar vaak komt het ons niet uit
om ze te doen,
of de persoon voor wie we iets moeten doen,
staat ons niet erg aan,
of iemand heeft ons iets gedaan
waardoor wij pijn­lijk wer­den geraakt,
je zou een klap terug willen geven.
De eerste lezing van vandaag
zei dat we er over moeten praten
als iemand iets ver­keerds heeft gedaan
-“ Wijst elkaar terecht” -
en dat we dus zelf ook weer nederig genoeg moet zijn
om een op- of aanmer­king te kunnen aan­vaar­den;
maar vaak rod­de­len mensen liever over iemand
dan met die persoon in gesprek te gaan.
Praten we met elkaar
of over elkaar?

Mensen van vrede

Deze zon­dag wor­den we dus uit­ge­no­digd
om mensen van vrede te zijn,
de vrede van God in ons hart te bewaren,
onrecht te verdragen
en min­der bezig te zijn met wat ons is aan­ge­daan
dan met wat wij voor anderen kunnen doen.
AMEN