We staan voor veel vragen bij rampen en lijden...

maar in de kathedraal is een engel onthuld...

In de ka­the­drale basiliek van Sint Bavo in Haar­lem is zon­dag 24 maart een engel ont­huld die werd gemaakt naar een ontwerp uit de nalaten­schap van de Haar­lemse kunste­naar Han Bijvoet. Het kunst­werk is aan­ge­bo­den door het Heilig Kerst­mis­gilde bij gelegen­heid van het het 700-jarig bestaan dat in 2017 werd gevierd.

Maarten Robèrt, een Groningse kunste­naar met Haar­lemse wor­tels, heeft het ontwerp van Bijvoet prach­tig uitge­voerd. Het me­dail­lon met de engel en de ster van Beth­le­hem siert nu de toegang tot de Kerst­ka­pel. In de homilie tij­dens de Mis ben ik onder meer hierop inge­gaan (zie onder).

Na afloop van de Eucha­ris­tie­vie­ring zijn we - na een kort woord van de Deken en de se­cre­ta­ris van het H. Kerst­mis­gilde - naar de Kerst­ka­pel gegaan waar het me­dail­lon werd ont­huld en met een kort gebed en wij­wa­ter ingewijd.

Ook familie van Han Bijvoet was bij de plech­tig­heid aanwe­zig. Waar­schijn­lijk, zo legde de heer Wim Eggen­kamp me uit, had Bijvoet des­tijds bij de inrich­ting van de kapel al reke­ning gehou­den met de plaat­sing van het me­dail­lon, dat toen - meer dan vijf­tig jaar gele­den - niet ge­rea­li­seerd werd.

HOMILIE

Vragen

We komen voor allerlei vragen te staan,
zeker als er rampen gebeuren,
als een groot lij­den ons treft.
Dan komt ook de vraag: Waarom?
Wat is dit? Wat moet dit?
En hoe kan ik ant­woor­den vin­den?

De engel van de nacht­mis

 
In de nacht­mis van kerst­mis
horen we dat evan­ge­lie waarin de engelen zingen
en een blijde bood­schap ver­kon­di­gen
die bestemd is voor heel het volk:
voor U is een Redder geboren,
Jezus de Heer.
De engel die we bij de kerst­stal hangen
en die voor­taan ook de toegang
tot de kerst­ka­pel van deze ka­the­draal zal sieren,
is dus een soort teken en een uit­no­di­ging:
Jezus is er ook voor jou, je Redder is Hij.
En God wil voor ons als een goede vader zijn.
Dat is wat Hij tot Mozes zei
als ant­woord op de ellende van het volk van Israël
- we hoor­den dat in de eerste lezing -:
“Ik ben die is”, is Gods naam.
Het wil zeggen:
“Ik zal er zijn voor jou”.
We zien het uitge­beeld op het mozaiek van Gijs Frieling
dat enkele jaren gele­den
in deze ka­the­draal is aan­ge­bracht.

Engel en ster van Beth­le­hem

De engel die we vandaag mogen inwij­den
is dus een uit­no­di­ging
om die relatie, die verbin­ding aan te gaan
met God die er voor ons wil zijn.

Ook de ster bij de stal heeft daar­mee te maken:
die leidt de wijzen, de hei­denen,
die God niet kennen
naar Jezus Christus toe.
De ster die ons kan lei­den,
is wat ons diepgang geeft.
wijs­heid en inzicht,
geloof en ver­trouwen.
Wat kan die ster in ons leven zijn?

Beperkt houd­baar

Wat ons gelukkig maakt
en door het leven kan lei­den
is niet altijd dat
waar we spon­taan naar streven,
wat we zou­den willen grijpen of bereiken.

Het is ook niet dat
wat mensen het liefste posten op social media,
van zich­zelf willen laten zien.
Dat is nooit het hele verhaal.
Het perfecte plaatje,
geeft meestal een vals beeld,
het beant­woordt niet
aan de wer­ke­lijk­heid van het leven
en het is in ieder geval
maar heel beperkt houd­baar.

Vruchten...

Jezus wil in het evan­ge­lie van zojuist
dat wij als een vijgen­boom zijn
die goede vruchten draagt
en die vruchten zijn in ieder geval
dat we het kwade vermij­den
en tot beke­ring komen.
Dat gaat soms niet van­zelf,
we hebben tijd nodig om te groeien,
gees­te­lijk en inner­lijk te groeien
en daar hebben we gees­te­lij­ke voe­ding voor nodig.
Dat wordt in het evan­ge­lie uitgedrukt
doordat het jaren duurt
voordat die vijgen­boom vruchten geeft
en het lukt pas na bemes­ting
en het omspitten van de grond.

Een eerste ant­woord...

Het eerste ant­woord op de vraag
hoe we ant­woor­den kunnen vin­den
op het “waarom”
en alle grote vragen van het leven,
is dus dat we mogen groeien en rijpen
door wat ons de diepte in kan lei­den,
door het aan­gaan van een relatie met God.

Rampen en terreurda­den

Want grote vragen zijn er,
we komen er allemaal voor te staan
en dat was ook al zo
in de tijd van het evan­ge­lie.
Er zijn toen twee rampen gebeurd
waar Jezus naar ver­wijst :
de ene ramp is een daad van staatsterrorisme:
de landvoogd Pilatus
heeft een stel mensen uit Galilea afgeslacht.
Dat gebeuren toen, zo lang gele­den,
mag ons even een moment doen denken
aan de aan­slagen in het nu,
in Nieuw Zeeland vorige week
en afgelopen maan­dag in Utrecht
waardoor weer­loze mensen
zijn neergeschoten,
een gruwe­lijke daad.
We willen voor deze mensen bid­den
en vei­lig­heid en vrede vragen voor ons land.
De tweede ramp die Jezus noemt
gaat over het instorten van een toren
waardoor acht­tien mensen de dood von­den.
Dat soort rampen kennen wij ook:
een brug die instort,
een vliegtuig wat neerstort,
een epidemie die uitbreekt,
of per­soon­lijk: een huwe­lijk dat strandt,
een ziekte die ons treft,
een sterf­ge­val;
of ver­der weg de cycloon die nu
grote delen van Mo­zam­bi­que, Zimbabwe en Malawi
onder water zet
met duizen­den doden
en nog veel meer mensen die in nood zijn.
Ook aan hen willen we denken
en voor hen willen we bid­den.

Waar heb ik dit aan ver­diend?

En na­tuur­lijk komt de vraag dan weer
Wat is dit? Wat moet dit?
Waarom moest dat gebeuren?

In Jezus’ tijd waren de mensen geneigd
de schuld te leggen bij de slacht­of­fers:
die zou­den vast iets misdaan hebben,
dat zij zo vre­se­lijk wer­den gestraft.
Dat lijkt mis­schien raar,
maar we doen het zelf eigen­lijk ook:
als ons iets akeligs over­komt,
zijn we geneigd te zeggen:
“Waar heb ik dat nou aan ver­diend”.
Terwijl we die vraag maar zel­den stellen
als er iets fijns en leuks gebeurt.
Mensen klagen ge­mak­ke­lijker
dan dat ze dank­baar zijn.
En in ieder geval:
het lij­den in ons leven,
de grote, zware en moei­lijke dingen,
stellen ons voor vragen,
waar­mee we moeten worstelen.
We moeten ze een plaatsje kunnen geven.

Mysterie

En veel blijft een mysterie.
Wie kan er ant­woord geven
als iemand vraagt waarom een kind moest sterven?
En kunnen we leven met mysteries,
met dingen die we niet begrijpen?
Uit­ein­de­lijk lukt ons dat alleen
wanneer we een weg gewezen krijgen,
wanneer er een ster of een engel
op onze weg verschijnt
en als we een band van ver­trouwen krijgen
met God die tot zijn volk in lij­den en ellende zegt:
“Ik zal er zijn voor jou”.

Dat de nieuwe engel van de kerst­ka­pel
ons die weg mag wijzen,
ons die bood­schap mag ver­kon­di­gen.