Paus Franciscus: Blijf niet onverschillig
Wereldvredesdag, 1 januari in de kathedraal
Op de eerst dag van het nieuwe jaar heb ik de heilige Mis in de kathedrale basiliek van Sint Bavo gevierd. De afgelopen dagen waren er 7.500 mensen geweest om de basiliek te bezoeken en/of kerstvieringen bij te wonen, waaronder de nachtmissen en de beide kerstzangavonden. Nu was het beduidend rustiger, op nieuwjaarsdag om 10.00 uur ’s morgens staat nog niet iedereen in de rij voor de kerk. Maar wat is er eigenlijk mooier dan het jaar met God te beginnen? En met Maria want we vieren op deze dag dat zij de Moeder van God is. En tegelijk is het ook nog wereldvredesdag.
Van harte trouwens een zalig nieuwjaar aan allen die dit lezen!
Homilie
Barmhartigheid en vrede?
Hopelijk bent U dit nieuw jaar met goede moed begonnen,
het is tenslotte een heilig jaar van barmhartigheid.
Maar op een dag als vandaag
- nu het ook nog wereldvredesdag is -,
kan het ons nogal cynisch in de oren klinken,
want vrede en barmhartigheid zijn ver te zoeken:
precies op het moment
dat paus Franciscus
de heilige deur opende in de sint Pieter,
stond die basiliek in Rome onder dreiging
van een terroristische aanslag,
de wijde omgeving was afgezet...;
en wat barmhartigheid betreft:
de reacties die we in de media vernemen
op de vestiging van een AZC
of noodopvang voor vluchtelingen bijvoorbeeld,
getuigen daar niet altijd direct van....
En eerlijk gezegd,
dit nieuwe jaar ziet er niet erg vredevol uit,
de vooruitzichten zijn niet al te best.
Dreigingen gaan onverminderd voort...
Houd moed.... zijn wij gek?
Dat is de grote wereld, veraf en dichterbij;
moeten we daar moedeloos van worden?
Dat is in ieder geval niet
wat we hier willen uitdragen,
want hier klink een boodschap van hoop op vrede,
een vreugdevolle boodschap.
Er klinkt hier altijd weer opnieuw
bij alles wat er misgaat in de wereld
een tegendraads geluid: “En toch...”.
Zijn wij dan gek of blind?
Nee, we willen onze ogen niet sluiten
voor de werkelijkheid om ons heen,
we willen hier juist meeleven
met al degenen
die door een moeilijk lot getroffen zijn;
toch gaan we niet mee
in de stroom van het doemdenken,
dat het allemaal niks zal worden.
dat het toch nooit beter wordt.
Chaos en radeloosheid
De evangelies spreken volop van rampen en oorlogen.
Die behoren daar bij een eindtijdverwachting,
het evangelie schildert de chaos en radeloosheid in felle kleuren,
maar hoe heftig die schildering ook,
altijd opnieuw mondt die toch weer uit in hoop
en verwachting van het komende heil.
Het negatieve:
de oorlog, de haat, de ellende, het lijden
is daar
als een tunnel, lang en donker soms,
maar aan het einde is er licht.
Het evangelie ziet de gruwelen onder ogen
en toch is er uiteindelijk optimisme
omdat we in Gods handen zijn.
De Heer zal uiteindelijk
de mensengeschiedenis voltooien.
“Heden is U een Redder geboren”.
Laten we dus toch maar weer
met vertrouwen dit nieuwe jaar ingaan.
Onverschilligheid
Paus Franciscus heeft in zijn boodschap
voor deze wereldvredesdag
opgeroepen om onverschilligheid
te overwinnen
door een vorm van betrokkenheid
bij het wereldgebeuren
die we denk ik het best kunnen omschrijven
als compassie of met dat woord van het jaar:
“barmhartigheid”.
Dat zal de betekenis zijn
van de symboliek van het binnen gaan door de heilige deur
die ook hier vorige week,
op het kerstfeest is geopend:
we leven allemaal van Gods barmhartigheid,
iedere seconde van ons leven is gegeven
en tegelijk is een uitzicht op een toekomst hierna,
aan ons geschonken;
we leven dus zelf van barmhartigheid
- want het is ons allemaal maar gegeven -
en we worden door die deur genodigd
om binnen te gaan in een houding van barmhartigheid,
door niet onverschillig te blijven
voor het lot van zoveel anderen.
Geen betere methode vaak
om zelf uit een put te geraken
dan door iets voor anderen te doen.
Verwondering
Onverschilligheid overwinnen,
bewust leven van barmhartigheid,
van gaven, geschenken, cadeaus.
Één van de mooiste dingen in het leven
die ons daarbij helpt is de verwondering.
Verwondering is er
als we het mooie en bijzondere,
als we het wonder kunnen zien
in wat ons gebeurt
of in wat er is om ons heen.
Verwondering zet ons aan
tot reflectie en overweging;
wie zich verwonderen kan
blijft zich verbazen
over tal van mooie,
vaak kleine en eenvoudige dingen
Wie zich verwondert
krijgt oog en hart voor het mysterie.
verwondering is een bron van vreugde en geluk.
Blijf je verwonderen
Het is precies dit
wat we vandaag in het evangelie zien gebeuren:
de herders haasten zich naar Betlehem
om het Kind in de kribbe te zien
en ze vertellen iedereen
wat hun door de engel was gezegd
die over de geboorte van dit Kind had bericht.
En er is verwondering bij allen
die de boodschap van de herders horen.
Die herders zijn mensen
van eenvoudige komaf,
uit de periferie van de samenleving,
Maar arm of rijk,
goed onderlegd of niet zo knap,
dat maakt op zich niet zoveel uit;
ze zijn ontvankelijk en open genoeg
om het op zich in te laten werken,
in zich toe laten.
En Maria deed feitelijk hetzelfde:
zij bewaarde alles in haar hart
en overwoog het bij zichzelf.
Waar dat toe leidt
kunnen we ook in dit evangelie herkennen:
de herders die hebben getuigd van hun verwondering,
gaan vol vreugde terug naar hun kudden:
zij loven en verheerlijken God.
Dat kon allemaal natuurlijik alleen maar
omdat zij zich niet hadden afgesloten,
ontvankelijk waren
om het wonder te zien.
Is dat niet ergens essentieel?
Het evangelie zegt
dat we als kinderen moeten zijn
om het rijk der hemelen
binnen te kunnen gaan;
verwonder je.
Kunnen we het wonder zien?
Blijf niet onverschillig,
vraagt paus Franciscus ons vandaag,
onverschilligheid noemt hij in zijn boodschap
bedreigend voor de wereldvrede,
want wie onverschillig is
zal zich niet inzetten
voor vrede en gerechtigheid.
Want dat doen we omdat het ons ter harte gaat.
Blijf niet onverschillig
Laten we dus niet onverschillig blijven,
dat dit nieuwe jaar
een jaar mag zijn van verwondering
en een jaar van compassie,
een heilig jaar van barmhartigheid.
Maria
Op deze eerste dag van het jaar
vieren we ook
het hoogfeest van Maria de moeder van God,
moeder van dit pasgeboren hemels Kind.
Laten we vandaag Maria’s bescherming
en voorspraak vragen
voor onszelf en allen die ons dierbaar zijn.
Amen.
