Beschouwing van Titus Brandsma over Maria verschenen
Waarom Titus de tekst niet had gepubliceerd
Uitgeverij Sjibbolet heeft een onuitgegeven tekst van Titus Brandsma over Maria het licht doen zien. Het is een prachtige, diepzinnige beschouwing, ingeleid door dr. Inigo Bocken. Brandsma werd door paus Johannes Paulus II in 1985 zalig verklaard en onlangs, op 26 november, is een wonder erkend dat op zijn voorspraak had plaats gevonden. Daarmee ligt de weg open naar de heiligverklaring.
Niet eerder gepubliceerd
Het boekje "Maria, een trinitaire theologie" biedt een beschouwing die ik zou willen omschrijven als "mystiek-theologisch" over de verhouding van Maria tot de drie Goddelijke personen - Vader, Zoon en heilige Geest. Maria is het die ons laat kennis maken met en invoert in de liefde die God zelf is. De tekst is een voordracht die prof. dr. Titus Brandsma o. carm. heeft gehouden op een Mariacongres in 1936 in Tongerlo. De voordrachten van dit congres zijn gepubliceerd maar Titus Brandsma heeft destijds gevraagd zijn voordracht niet uit te geven. Het is dus op initiatief van pater Titus zelf dat de tekst niet in de congresbundel was opgenomen. Waarom? Dr. Inigo Bocken maakt inzichtelijk dat dit wel gebeurd moet zijn op instigatie van zijn medebroeder Hubertus Driessen die als zijn mentor optrad en hem adviseerde de tekst niet te publiceren omdat men op basis van die tekst zou kunnen menen dat Maria een vierde persoon was van de heilige Drieëenheid en omdat de toon hoogdravend en abstract was (p. 14).
Het karakter van de tekst
Die kritiek is ergens te begrijpen, maar miskent mijns inziens het beschouwend, mystieke karakter van de tekst. Die biedt beschouwende theologie, die ver af staat van neo-scholastieke redeneringen over de privileges van de Maagd Maria. Wees gerust, nergens wordt Maria hier als een soort vierde persoon van de heilige Driëenheid gezien, maar wél wordt duidelijk dat we het geheim van Maria, haar persoon en haar zending, pas kunnen begrijpen in het licht van Gods eeuwige liefde en heilswil en dus in haar verhouding tot de drie personen van de Drievuldigheid. Titus Brandsma gaat op beschouwende wijze in op die verhouding van Maria tot Vader, Zoon en heilige Geest.
Inleiding van Inigo Bocken
Een verrassing voor mij was de uitstekende inleiding van dr. Inigo Bocken, wetenschappelijk directeur van het Titus Brandsma instituut te Nijmegen en universitair docent religie - en cultuurtheorie aan de Radbouduniversiteit. Hij plaatst de Mariologie van Titus onder meer in het licht van diens Godsbegrip zoals dat onder meer uit de befaamde Diesrede van 1932 daarover naar voren komt. Brandsma schetst dat Godsbegrip tegen de achtergrond van het opkomend nationaalsocialisme en de andere grote verderfelijke ideologiëen van die tijd. Ik las in het boekje dat Bocken een intellectuele biografie van Titus Brandsma voorbereidt en zijn inleiding heeft me daar zeker nieuwsgierig naar gemaakt.
Dr. Bocken heeft de tekst van de zalige Titus Brandsma omgezet in hedendaags Nederlands en in voetnoten laten zien waar de Nijmeegse hoogleraar in de eindversie woorden of langere teksten in zijn rede had gecorrigeerd, weggelaten of toegevoegd.
Een kerstgedachte
In verband met het Kerstfeest een kort citaat uit het boekje, ook om een indruk te geven:
"... God in zijn wijsheid kende een door geen geschapen verstand te bevroeden middel om die eenheid (met God JH) toch te bewaren, doordat de uit Hem voortgesproten Zoon, God van God en Licht van Licht, ook de menselijke natuur wilde aannemen en uit de schoot van de Vader zou treden, niet slechts als de Zoon van God, maar ook als de Zoon van de mensen. Zo stond met de Zoon heel de schepping en aan haar hoofd deze zelfde Koning, de mens en onder de mensen de Maagd, uit wie de Zoon van God het vlees zou aannemen, in diens voortkomst uit de Vader besloten, en was Zij die op die wijze de eerstelinge van de schepselen was, de middelares om God met de menselijke natuur te verenigen, als Moeder van God op heel bijzondere wijze Kind van God te zijn, de Dochter van God de Vader" (p. 38).
Van harte aanbevolen!
Paperback, 11,5 × 18,5 cm; 64 pagina’s, € 12,99; Inleiding: Inigo Bocken; Verschenen december 2020; ISBN 978 94 9111 044 3; NUR 700; Verkrijgbaar in de boekhandel of via Berneboek
