Afsluiten diocesane fase synodale proces

Vesperviering in de kathedraal

Zondag­mid­dag 15 mei vond in de Haar­lemse ka­the­draal de afslui­ting plaats van de dio­ce­sane fase van het synodaal proces dat paus Fran­cis­cus in gang heeft gezet, ter voor­be­rei­ding op de Bis­schop­pen­synode die in 2023 in Rome zal wor­den gehou­den. Tijdens de vesper­vie­ring heb ik een re­flec­tie gegeven op de ver­slagen van de gesprekken die in ons bisdom hebben plaats gevon­den.

De vie­ring is hier terug te zien: www.youtube.com/watch?v=jDMGJlUxxTU

Terug­blik

Na­tuur­lijk was het synode­team in de ka­the­draal aanwe­zig voor de vesper­vie­ring. drs. Corine van der Loos leidde als coördinator de vie­ring in met een terug­blik en evaluatie. De bij­een­komsten zijn goed geweest en vragen om een ver­volg, was de con­clu­sie. De heer Jeroen van de Bigge­laar en deken Frnaklin Birghitta gaven na de korte lezing van de vespers een ge­tui­ge­nis over hun bele­ving van het proces. Die was posi­tief geweest. Ik vermoed dat hun bijdragen nog wel op een of andere manier be­schik­baar komen. Daarna heb ik zelf on­der­staan­de re­flec­tie uit­ge­spro­ken.

Een wens

Aan het einde van de vie­ring wer­den de aanwe­zigen uit­ge­no­digd hun wens voor de Kerk en het synodaal proces kort op een briefje te schrijven en dat voor in de ka­the­draal in een schaal te doen. Deze teksten wor­den door het synode­team nog mee­ge­no­men bij het eind­ver­slag.

Na afloop van de vespers in de ka­the­draal was er gelegen­heid samen te komen in het bis­schops­huis voor een hapje en een drankje en bovenal... voor ont­moe­ting.

Onderaan dit bericht vindt U de re­flec­tie die ik heb uit­ge­spro­ken.

Albert Steltenpool uit Velser­broek had een gedicht gemaakt, geïnspireerd door de synodale weg; dat gedicht volgt nu eerst:

De weg...

(Over­we­gingen ter in­spi­ra­tie — naar aan­lei­ding van de oproep van Paus Fran­cis­cus om samen een synodale weg te gaan — over wat ons nog drijft, in deze moei­lijke tij­den voor de kerk:)

“Bij de mensen is dit onmoge­lijk, maar bij God zijn alle dingen moge­lijk.”

Dat wat waarde heeft:
De droom van Jezus
Die voor ieder mens wat te bie­den heeft
Ie­der­een doet er toe
Er is lij­den en verdriet
Maar vanuit de (eeuwige) liefde ook altijd per­spec­tief
In zijn levens­ver­haal, die samenvalt met het onze
Daarin schuilt waarach­tig­heid en hoop
Waaraan een grote nood is
Die niet zomaar overal kan wor­den opgedaan
Hoe sterken wij elkaar in deze droom?
Hoe maken wij deze droom ken­baar?
Hoe tonen wij de schoon­heid, de waarde daar­van?

(Albert Steltenpool)

Een eerste re­flec­tie op het dio­ce­sane synode-proces

Synode­team en 1000 deel­ne­mers

Vanmid­dag sluiten we de dio­ce­sane fase van het synodale proces af.
Aller­eerst is dit een gelegen­heid om de leden van het synode-team te bedanken die zich daarvoor hebben ingezet: mgr. J. Van Burg­ste­den, drs. Corine van der Loos, drs. Lisette van Oordt en diaken Philip Weijers, maar ook wil ik allen danken die naar de bij­een­komsten zijn geko­men en hebben mee­ge­spro­ken. Zoals we bij de inlei­ding al hebben gehoord: meer dan 1000 personen hebben in ons bisdom deel­ge­no­men aan een bij­een­komst in de dio­ce­sane fase van het synodaal proces. Ruim vijf­tig ver­slagen zijn er binnen geko­men, waar­van vele het re­sul­taat zijn van meer­dere bij­een­komsten.
Ik wil graag een eerste reactie geven, al is mijn reactie zeker niet alles omvattend en gaat die ook aan dingen voorbij. Niet alles kan nu aan de orde komen.

Ge­meen­schap en aan­dachts­pun­ten

In deze gesprekken zijn veel mooie en waarde­volle zaken en sug­ges­ties naar voren geko­men en een groot verlangen naar communio, naar ge­meen­schap met elkaar en met de Heer. Ik vond dat mooi om dit in de ver­slagen te kunnen lezen. Er kwam na­tuur­lijk ook kri­tiek naar voren; daar zitten aan­dachts­pun­ten bij voor de pa­ro­chies, voor bis­schop en bisdom. En we hebben door de Corona-periode veel vormen van onderling contact en men­se­lijke nabij­heid gemist.

Het verschil tussen de gene­ra­ties

Er was ook een dui­de­lijk verschil tussen de gene­ra­ties: waar de ouderen die actief betrokken zijn bij een pa­ro­chie vaker moeite hebben met de leer van de kerk, vooral op ethisch en moreel vlak en vaker hebben aange­ge­ven dat de kerk in haar opvat­tingen zou moeten ver­an­de­ren, leefde er bij de jon­ge­ren meer een verlangen naar vor­ming en geloofskennis, naar het kunnen delen van je geloof en naar ge­meen­schap; zij voelen zich vaak niet zo opgeno­men in de pa­ro­chies, waar zij tame­lijk alleen staan.

Alle ver­an­de­ringen in het ker­ke­lijk leven

Onvermij­de­lijk lijkt me ook dat vooral ouderen moeite hebben met het weg­val­len van ver­trouwde struc­tu­ren en de processen van samen­voe­ging en fusie en het weg­val­len van voldoende vrij­wil­li­gers om alles goed te beheren. Met name de ouderen willen graag op lokaal niveau bijeen blijven komen. Dat hoeft, zo zou ik willen zeggen, niet altijd te gebeuren op de manier waarop dat vroe­ger kon. Lokaal samen­ko­men voor een Eucha­ris­tie­vie­ring, voor gebed, gesprek en uit­wis­se­ling kan be­lang­rijk zijn om elkaar in geloof vast te hou­den, ook al is het niet altijd moge­lijk om dat te doen als voor­heen en een eigen kerk te behou­den.

Zorg om de pries­ters

Tege­lijk is er vaak zorg geuit om de pries­ters in de pa­ro­chies die zoveel bestuur­lijke zorgen op zich af krijgen. Dat ver­schil­lende pries­ters de laatste tijd met burn-out klachten te maken kregen door bestuur­lijke processen, door zorg voor gebouwen en struc­tu­ren von­den velen zorge­lijk. Terecht, lijkt me. Veel zou helpen als ie­der­een - van gelo­vi­gen in een pa­ro­chie, van kerk­be­stuurs­le­den, tot pas­to­rale krachten en bisdom - toe­komst­ge­richt en missio­nair zou denken, vanuit geloof en gebed en een verlangen naar ver­die­ping en in­spi­ra­tie. Want dat is toch de kern, veel mate­rië­le dingen wor­den dan min­der be­lang­rijk. Het geloof kan ons helpen om stappen te zetten buiten onze eigen comfort-zone.

Een verlangen...

Dat is me bij­ge­ble­ven bij het lezen van de ver­slagen: laten we er op gericht zijn om samen iets moois op te bouwen, een mooie ge­meen­schap van geloof en liefde, laten we ons laten in­spi­re­ren door wat de Geest ons te zeggen heeft door ons hart te openen en te bid­den: Heer, zegt U het maar. Wat wilt U dat we doen? Een ant­woord op die vraag krijgen we na­tuur­lijk als we het evan­ge­lie lezen en de woor­den van Jezus tot ons laten door dringen met daarbij de vraag: wat betekenen die woor­den voor mijn leven, voor onze ge­meen­schap, voor onze Kerk?
Wat dat betreft ben ik geïnspireerd door de ver­slagen van de gesprekken van de jon­ge­ren, reli­gi­euzen en nieuwe ge­meen­schappen en bewe­gingen die gingen over dit verlangen naar ver­die­ping en een nieuw gees­te­lijk elan. Ik vond het mooi om dat te lezen en ik bid dat jullie verlangen vervuld zal wor­den en veel vrucht zal dragen.

Laat hen her­ders kunnen zijn!

De pries­ters en andere pas­to­rale krachten hebben een prach­tige kern­taak, die ze inder­daad als vervullend ervaren: de vie­ring van de sacra­menten, het nabij zijn aan mensen in allerlei omstan­dig­he­den, in vreugde en verdriet, hen leren kennen en be­ge­lei­den op de weg van Jezus, de ver­kon­di­ging en catechese, het werken met kin­de­ren, jon­ge­ren, ge­zin­nen en ouderen. Daar ervaren zij dat ze mooie zaadjes zaaien. Dat lees ik in de ver­slagen, dat heb ik gehoord in de gesprekken waar ik bij was. Geef uw her­ders de gelegen­heid geven om zich daar mee bezig te hou­den, geef hun wat ruimte, zou ik zeggen. Geef hun de gelegen­heid om her­der te kunnen zijn en mensen met de bood­schap van het evan­ge­lie in contact te brengen.

Wat be­lang­rijk is...

Veel mensen, jong en ouder, hebben naar voren gebracht wat zij be­lang­rijk vin­den voor de opbouw van de geloofs­ge­meen­schap: meer vor­ming in het geloof, in het gebed en het gees­te­lijk leven; ge­meen­schap en ver­bon­den­heid met elkaar; het vieren van de grote geheimen van ons geloof, de sacra­menten. Dit kwam ook naar voren in het oecu­me­nisch synode­ge­sprek dat ik mocht hebben met lei­ders van andere chris­te­lijke ge­meen­schappen. Ik vond dat heel herken­baar. Voor ieders weg in het geloof zijn bepaalde erva­ringen waardoor je gevormd werd, heel be­lang­rijk geweest: zulke erva­ringen maken dat je er dieper in mag komen, er meer van mag weten en begrijpen. Daarbij hebben we elkaar nodig. Kar­di­naal Danneels zei ooit: "Een christen alleen is in gevaar”. We hebben ge­meen­schap nodig en de in­spi­ra­tie die we elkaar, ook vaak ongemerkt dóór geven. Voor de pries­ters en pas­to­rale krachten is het be­lang­rijk dicht bij de mensen te kunnen zijn. Daarvoor moet tijd en ruimte wor­den gebo­den.
Ook de aan­dacht voor de noden in de samen­le­ving, voor mensen die het moei­lijk hebben is voor hen en voor iedere christen wezen­lijk.

H. Titus Brandsma: je vaste over­tui­ging

Vandaag wer­den onder meer Titus Brandsma en Charles de Foucauld heilig verklaar. Over Titus Brandsma is al veel gezegd en ge­schre­ven. Zijn moed en zijn principiële over­tui­gingen, dwars tegen de heersende stro­mingen van zijn tijd in, roepen bewon­dering op. Het is de moeite waard trouw te zijn aan je diepste gelo­vi­ge over­tui­gingen, ook al denkt de samen­le­ving vaak anders. Uit alle enquêtes en onder­zoeken komt altijd dat katho­lie­ken mee­gaan met de heersende opvat­tingen; zij zijn in onder­zoeken wat dat betreft vaak niet van niet-gelo­vi­gen te on­der­schei­den; de pro­tes­tan­ten zijn wat dat betreft vaak net iets principiëler. Wat mij betreft mogen we daar iets van leren, want ons geloof is de moeite waard om er echt voor te gaan. Laat ons geloof, onze band met God ons staan in het leven en in de samen­le­ving meer bepalen, dat is mijn wens.

Hij is de weg...

Dat onze synodale weg een weg mag zijn die we samen gaan en die we bovenal samen gaan met Jezus Christus, want Hij is de weg, de waar­heid en het leven...