Arsacal
button
button
button
button


Staatsecretaris Sander Dekker en zijn visie op ‘identiteit’ van de school

Bij zijn brief van 23 mei aan de 2e kamer

Nieuws - gepubliceerd: vrijdag, 13 juni 2014 - 802 woorden
Het tweede vaticaans concilie bijeen
Het tweede vaticaans concilie bijeen

Staats­secre­taris Sander Dekker van Onder­wijs, Cultuur en Weten­schap heeft op 23 mei j.l. een lange brief (19 pagina’s) ge­schre­ven aan de tweede kamer met voor­gestelde maat­regelen in ver­band met de leer­lin­gen­daling in primair en voort­ge­zet onder­wijs. Hij meent dat die leer­lingen­daling om ‘een stevige aanpak’ vraagt en dat hij zo’n aanpak in zijn brief met de juiste prikkels onder­steunt. Hij toont zich daarbij - mijns inziens - een typische vertegen­woor­diger van een heel bepaalde onder­wijs­opvat­ting, die ik niet deel.

Hoe ziet staats­se­cre­ta­ris Dekker de (al dan niet confessionele) ‘iden­ti­teit’ van scholen? In deze brief komt die naar voren als een margi­naal aspect dat je naar believen kunt ver­vangen. Ouders en besturen kunnen een school van kleur doen ver­schie­ten en dat moet ge­mak­ke­lijk wor­den gemaakt. Staats­se­cre­ta­ris Dekker ziet het onder­wijs als een soort ham­bur­ger waarop je naar believen ketchup kunt doen of Stroganoffsaus. Mocht de ene saus niet zo bevallen, dan kun je die er altijd nog weer even afdoen en die andere saus proberen. De ham­bur­ger is het onder­wijs, de saus is de ‘deno­mi­na­tie’, de ‘kleur’ ; je kunt in het onder­wijs - bij­voor­beeld op verzoek van de ouders - altijd even ‘van kleur ver­schie­ten’ (de uitdruk­king wordt in de brief let­ter­lijk gebruikt).

Het lijkt de echo van de negen­tien­de-eeuwse visie van wie vond dat het in het onder­wijs moet gaan om het (zo­ge­naamd) ‘neutraal’ overdragen van kennis en prak­tische vaar­dig­he­den.... Het is de klassieke liberale insteek die ooit aan­lei­ding was voor de ‘schoolstrijd’ waarin naar voren werd gebracht dat onder­wijs juist een dienst is aan mens-zijn en dus verbon­den is met een visie op mens-zijn. Het was een strijd die nu bijna een eeuw gele­den geleid heeft tot de in de Grondwet verankerde onder­wijs­vrij­heid.

Na­tuur­lijk hoop en bid ik dat het om een misverstand gaat, dat ik de staats­se­cre­ta­ris volstrekt ver­keerd heb begrepen, maar helemaal gerust ben ik er eer­lijk gezegd niet op....

Onder­wijs is niet slechts of vooral het overdragen van weetjes en vaar­dig­heden. Een mens is geen “vat om te vullen” met kennis. De persoon van de leraar en diens mens­beeld en de visie op vor­ming en opvoe­ding die de school heeft en uitdraagt, zijn fun­da­men­teel voor een school. Zeker, het niveau van het onder­wijs moet zeer goed zijn en onder­wijs mag niet mis­bruikt wor­den voor 'ideo­lo­gische' doel­ein­den, maar uit­ein­delijk gaat het wel om een dienst aan een persoon, om kennis die tot wijs­heid wordt, om de zoek­tocht van een mens naar waar­heid, naar zin en 'zijn'.

Dit is in ieder geval fun­da­men­teel voor het concept van een katho­lie­ke school. Terecht vragen besturen van scholen van de leraren dat zij een visie op de school als middel tot opvoe­ding en vor­ming van jonge mensen van harte onder­schrij­ven en vanuit die visie werken. Dat is waar de leraren op in getekend hebben, dat is waar zij achter staan. Alleen zo kan een school het concept van ‘katho­lie­ke school’ neer­zet­ten.

Er zijn katho­lie­ke scholen in de hele wereld: in zeer katho­lie­ke lan­den, in geseculari­seerde lan­den, in Islami­tische lan­den en in Hindoe-culturen. Mensen van allerlei ach­ter­gron­den kiezen voor zo'n katho­lie­ke school. Daar­mee kiezen ouders niet voor de katho­lie­ke gods­dienst, wel voor een bepaalde vor­ming van hun kind als men­se­lijke persoon. Een katho­lie­ke school res­pec­teert daarbij die (gods­diens­tige) ach­ter­gron­den, al zal zij altijd (de moge­lijk­heid van) gods­dienst­on­der­wijs aanbie­den.

Over dat ‘chris­te­lijk-humanis­tisch’ karakter van het onder­wijs en dat persoons­vormende karakter dat eigen is aan onder­wijs, ging de Ver­kla­ring “Gravissimum Educationis” van het tweede Vati­caans concilie. Volgend jaar zal het vijfitg jaar gele­den zijn dat dit do­cu­ment door de concilie­vaders werd aanvaard. Paus Paulus VI (+ 1978) heeft daarna dit eigen karakter van onder­wijs en opvoe­ding in vele toe­spra­ken onder­streept. Zo zei hij: “De leraar vormt de mens, heel de mens, zoals het Concilie meermaals heeft onder­streept: niet slechts een deel van de mens, hoe­zeer ook alle aan­dacht en zorg waar­dig, maar zijn vol­ko­men­heid als persoon, die denkt en oor­deelt, wil en liefheeft en die zich­zelf ontwikkelt in een bepaalde sociale en maat­schap­pelijke con­tekst...” (Insegna­menti VII, p. 581).

De ‘deno­mi­na­tie’ of ‘kleur’ van een school gaat over levens­be­schou­wing, over mens-zijn, over hoe je in het leven staat. Dit gaat over het concept van de school, over hoe je school wilt zijn. Dat is niet iets wat je met een stemminkje in het bestuur of onder ouders even wegpoetst, uittrekt als een jas of wegdoet als een sausje op een ham­bur­ger...

Terug