Had Luther toch gelijk?

Beloken Pasen - Zondag van de barmhartigheid

Beloken Pasen was in de Sint Bavo­kathe­draal een fees­te­lij­ke dag, niet alleen omdat het zon­dag van de Barm­har­tig­heid is, maar ook omdat het jongens­koor van de ka­the­draal van Chichester zong. Dat deden ze heel goed.

Op de zon­dag van de Barm­har­tig­heid kan een volle aflaat wor­den verkegen onder de gewone voor­waar­den.

Homilie

Luther

De mooiste belevenis
uit het leven van Maarten Luther
was wel de Turmerlebnis, de erva­ring
dat hij niet in Gods liefde was aan­ge­no­men
doordat hij zelf zo goed zijn best had gedaan
en een perfecte, brave jongen was,
maar omdat God hem Zijn genade en liefde geeft.
Dit was voor hem een heel be­lang­rijk inzicht
en dat kunnen we - denk ik - wel herkennen.
Ook wij hebben vaak de indruk
dat wij het moeten verdienen
om goed gevon­den te wor­den.
Kin­de­ren in een gezin
hebben dat soms al
dat zij denken de liefde van hun ouders
te moeten verdienen door goed te zijn;
op het werk bij de baas
krijgen we functione­rings- en beoor­de­lings­ge­sprekken
en wachten we gespannen af
of we goed genoeg bevon­den wor­den.

Angst en pres­te­ren

Ook Luther had dit heel sterk gehad.
Hij was in het klooster getre­den,
maar in feite uit angst.
Tijdens een hevig onweer
deed hij de gelofte in het klooster te gaan
als hij er levend uit zou komen
en hij durfde die gelofte niet te ver­bre­ken.
In het klooster probeer hij
met veel­vul­dig vasten en biechten,
lange uren van gebed en allerlei andere werken,
goed genoeg te wor­den.

Aflaten

De aflaten­prak­tijk van die dagen
werd een kan­tel­punt
waar hij zich 500 jaar gele­den tegen keerde
met name tegen de gedachte
dat je een goed werk kon doen
of zelfs geld kon geven
en daar­mee de hemel kon verdienen.
Dat wordt dit jaar her­dacht
als het begin van de Re­for­ma­tie-;
Die aller­eerste inzichten van Maarten Luther
waren niet zo ver­keerd.
Andere theorieën en uit­spra­ken,
bij­voor­beeld die tegen de Joden,
en zijn omgangs­vor­men
kunnen we zeker niet aan­vaar­den.

Hij was geen heilige.

Pres­ta­tiemoraal

Maar die oor­spron­ke­lijke gedachte
dat alles begint bij de liefde en de genade van God,
die je niet kunt en niet hoeft te verdienen,
dat het leven niet gaat
om het scoren van punten,
het halen van targets,
het verdienen van een belo­ning,
maar om open­heid en ont­vanke­lijk­heid
voor dat grote cadeau van Gods barm­har­tig­heid,
dat is iets wat de kern raakt van ons bestaan.

Luther zag een pres­ta­tiemoraal
in het katho­lie­ke geloof en in de aflaten.

Zuster Faustina

Wij vieren vandaag op Beloken Pasen
de zon­dag van de barm­har­tig­heid,
door paus Johannes Paulus II inge­steld
op grond van de visioenen van zuster Faustina.
U kent die afbeel­ding waar­schijn­lijk wel:
een zegenende Jezus
uit wiens hart rode en witte stralen
komen naar de persoon die de afbeel­ding bekijkt,
met de woor­den eron­der:
“Jezus ik ver­trouw op U “.

Je bent al bemind,
Hij heeft je al lief
en ons ant­woord is: “ver­trouwen”.

Daarin en in het ver­trouwen op het gebed
van heel de ge­meen­schap van de Kerk,
schuilt de bete­ke­nis van de aflaat,
niet in een mecha­nisch verdienen van de hemel
vanuit een pres­ta­tiemoraal.

Berekenen en bewijzen

Het gaat hier om de manier
waarop we voor God staan.
We zijn geneigd om dat heel men­se­lijk te doen:
Wij willen zeker­heid dat Hij er is,
wij willen ons­zelf bewijzen en iets doen
en wij willen weten
dat we genoeg punten hebben gespaard
om dan het cadeau te ont­van­gen;
wij willen berekenen en bewijzen.

Dat is ook wat in het evan­ge­lie van vandaag
naar voren komt
in de woor­den van de apostel Thomas,
die zijn vin­gers op de won­den wil leggen.
Hij bena­dert het geloof in de verrezen Heer
als een soort men­se­lijke rekensom:
Hij wil bewijzen,
hij wil het na kunnen rekenen
en Hem aan kunnen raken.
Dan pas zal hij geloven.

Bede­laars

Maar Luther zei - en dat was wel weer heel mooi -:
we zijn allemaal bede­laars,
we staan voor God met lege han­den.
“Zalig die niet gezien en toch geloofd hebben”,
zegt Jezus zelf ervan.
Het enige dat we nodig hebben is ver­trouwen.

Het is ook voor ons
weer een be­lang­rijke bood­schap
in deze pres­ta­tie­maat­schap­pij:
je hoeft niets te doen,
je mag er zijn,
je bent al goed
en in Zijn liefde aan­ge­no­men.
Leef gelukkig in dat ver­trouwen.
Amen.