Regels over glutenvrije hosties: zijn die wel nodig?

Hosties uit aardappelzetmeel aangeboden

Pas gele­den verscheen een brief van de Con­gre­ga­tie voor de Eredienst en de Sacra­menten over brood en wijn voor de Eucha­ris­tie. Met name het gedeelte daaruit dat over de samen­stel­ling van glutenvrije hosties ging heeft de pers gehaald. Maar juist dat was niets nieuws.

In­stel­ling van de Eucha­ris­tie

Ik heb er in 2012 al eens een artikeltje aan gewijd: ‘glutenvrije hosties’ zijn in feite hosties met zo weinig gluten dat die normaler­wij­ze geen probleem vormen voor mensen met coeliakie (gluten­al­ler­gie). 'Glutenvrij' is dus een niet helemaal precieze bena­ming, er zitten toch een paar gluten in. Totaal zon­der gluten kan het geen brood wor­den, def­tig gezegd: de panifi­ca­tie komt niet tot stand. En dat is nodig voor de gel­dig­heid van de vie­ring, omat we altijd gebon­den zijn aan wat Jezus heeft inge­steld en gewild. Zeker omdat het om zo iets be­lang­rijks gaat, is de kerk daar altijd precies in geweest: "Doet dit tot mijn ge­dach­te­nis", gaat om de vie­ring en te­gen­woor­dig­stel­ling van het paas­mys­te­rie en dus van onze verlos­sing en Jezus heeft daarvoor in het kader van een Paschamaal het brood en de wijn gekozen en niet de andere produkten die op tafel ston­den. Daarbij komt dat de graan­kor­rel die sterft en zo vruchten draagt, een prach­tig beeld is voor vrucht­baar­heid van het offer dat de Heer heeft gebracht, een beeld dat Jezus zelf gebruikt (Jo. 12, 24). 

De H. Ignatius van Antiochië laat zich hierdoor in­spi­re­ren als hij op weg is naar zijn mar­tel­dood: hij wil gemalen wor­den als zuiver tarwe voor zijn Heer. Het lijkt een Eucha­ris­ti­sche spiri­tua­li­teit: Hij wil Jezus volgen die zich voor ons geofferd heeft en die hij onge­twij­feld dikwijls had ont­van­gen in de Eucha­ris­tie.

Brief van de paus?

In som­mi­ge publi­ca­ties staat dat het zou gaan om een brief van paus Fran­cis­cus. Dat is echter op zich niet juist: het gaat om een brief van de Con­gre­ga­tie en wanneer een Con­gre­ga­tie zo'n alge­meen schrijven wil laten uit­gaan moet de paus zijn akkoord geven; dat is gebeurd, maar het blijft een schrijven van de Con­gre­ga­tie.

Keurmerk

Nee, de brief van de Con­gre­ga­tie voor de Eredienst ging dus niet over nieuwe regels voor glutenvrije hosties. Waar ging die brief dan wél over? Over de zorg­vul­dig­heid die pries­ters en bakkers van hosties moeten betrachten (in dat kader wor­den de regels voor hosties en wijn nog eens herhaald) en over een sug­ges­tie aan de bis­schop­pen­con­fe­ren­ties om een keurmerk in te voeren, zodat de afnemers van de wijn en de hosties (kerken en kloosters...) kunnen weten dat die op de juiste wijze zijn voor­be­reid. Zoiets bestaat in Neder­land inder­daad al voor de wijn, die een zegel draagt van de Natio­nale Raad voor Li­tur­gie en voor glutenvrije (eigen­lijk dus: glutenarme) hosties die een goed­keu­rings-sticker dragen.

Aardappelzetmeel

Maar zult U vragen: is dit nu echt een probleem? Worden er dan hosties aan­ge­bo­den die niet uit tarwemeel, uit graan zijn bereid? Jazeker! Er waren bedrijven die hosties aanbo­den van aardappelzetmeel en er zijn gelukkig ook bedrijven die dat naar aan­lei­ding van de brief niet meer doen. De brief van de Con­gre­ga­tie in Rome was dus niet voor niets!