Op bezoek in Sint Omaars

een stukje geschiedenis

Afgelopen week heb ik onder meer Sint Omaars (Saint Omer) bezocht. Daar was de bis­schops­ze­tel van een van de bis­dom­men die - net als het bisdom Haar­lem - in 1559 zijn opgericht. Intussen maakt het bisdom Sint Omaars onder­deel uit van het bisdom Atrecht (Arras), maar de ka­the­draal getuigt nog van een rijke ge­schie­de­nis.

Een stukje ge­schie­de­nis...

De eerste oprich­ting van het bisdom Haar­lem-Am­ster­dam - toen nog bisdom Haar­lem geheten - dateert van 12 mei 1559, toen de paus op verzoek van koning Filips II de bulle ‘Super universas’ uitvaar­digde en de lage lan­den indeelde in drie kerk­pro­vin­cies Kamerrijk (Cambrai) met de bis­dom­men Atrecht (Arras), Doornik (Tournai), Namen (Namur) en Sint-Omaars (Saint Omer), aarts­bis­dom Mechelen, met de bis­dom­men Antwerpen, Brugge, Gent, ’s-Hertogen­bosch, Ieper en Roermond en het aarts­bis­dom Utrecht met de bis­dom­men Deventer, Gro­nin­gen, Haar­lem, Leeu­war­den en Middel­burg. Filips II hoopte hiermee onder meer het katho­lie­ke geloof te ver­ster­ken in een tijd van opkomend pro­tes­tantisme, maar veel van deze bis­dom­men was maar een kort leven besc­ho­ren.

In 1580 stierf de laatste aarts­bis­schop van Utrecht. Sinds juni 1592 oefende Sasbout Vosmeer het ker­ke­lijk bestuur uit over de Utrechtse kerk­pro­vin­cie met gedele­geerde bevoegd­he­den, feite­lijk als apos­to­lisch vica­ris, waardoor de rechten die de Span­jaar­den inzake bis­schopsbenoe­mingen claim­den, wer­den omzeild. Toen In 1622 de pau­se­lijke missie-con­gre­ga­tie De Pro­pa­gan­da Fide in Rome werd opgericht, wer­den de Noor­de­lijke Neder­lan­den als formeel missie­ge­bied onder die con­gre­ga­tie gesteld (tot 1908). In het begin van de acht­tien­de eeuw leid­den ver­deeld­heid tussen een deel van de seculiere gees­te­lij­ken en reguliere gees­te­lij­ken (behorend tot een kloosterorde) en kwesties rond de vraag voor wie de verlos­sing toe­gan­ke­lijk was (Jansenisme) ertoe dat het deel van de seculiere clerus dat voor een stren­gere opvat­ting was, een eigen bis­schop koos en er een schisma tot stand kwam (ontstaan oud-katho­lie­ke kerk).

Op 4 maart 1853 is de ker­ke­lijke hiërarchie in het hui­dige Neder­land her­steld, maar dat gold niet voor alle bis­dom­men van 1559. Pogingen wer­den gedaan om een bisdom in de hoofd­stad te ves­tigen, maar het verzet uit pro­tes­tantse hoek (April­be­we­ging) leidde ertoe daar maar van af te zien. Pas op 7 ok­to­ber 2008 werd de naam ‘Am­ster­dam’ aan de naam van het bisdom Haar­lem toe­ge­voegd.

Sint Omaars

De ge­schie­de­nis van de Franse bis­dom­men is heel anders verlopen. Daar hebben vooral de verwikkelingen in en na de Franse revolutie een grote rol gespeeld. Na het Concordaat van 1801 is het bisdom Saint Omer opge­he­ven en het territorium ver­deeld. Maar sinds 1853 heet de bis­schop van Arras formeel bis­schop van Arras, Boulogne en Saint Omer.

De ka­the­draal is een prach­tig bouw­werk, tot stand geko­men in de 13^e - 15^e eeuw. In de kerk wordt Onze Lieve Vrouw van de won­de­ren (Notre Dame des Miracles) vereerd en de heilige abt Erkembode, die een voor­spre­ker is voor kleine kin­de­ren die moeten leren lopen. Nog steeds zijn er bij zijn beeld allerlei baby­schoentjes te zien, daar neer­ge­zet door (groot)ouders die voor hun (klein)kind komen bid­den (zie foto).

Wisques

In de buurt van Sint Omaars ligt Wisques waar twee bene­dic­tijner­kloos­ters zijn geves­tigd: een mannen­kloos­ter, Saint Paul, enkele jaren gele­den opnieuw bevolkt door monniken van Fontgombault een klooster van de Solesmes-con­gre­ga­tie. Zij volgen de bui­ten­ge­wone vorm van de Romeinse ritus. En een klooster van bene­dic­ti­nessen, Notre Dame, even­eens van de con­gre­ga­tie van Solesmes. Zoals lezers opmerkten: vanuit deze abdijen is ooit het bene­dic­tijnse leven in ons land nieuw leven ingeblazen met de gelijknamige mannen- en vrouwen­ab­dijen in Oosterhout.