Zorgpunt nummer één van Nederlanders: gebrek aan respect en ik-cultuur:

'Burgerperspectieven'-onderzoek van SCP

"Neder­lan­ders maken zich het meeste zorgen over de toe­ne­mende ik-gericht­heid en onverdraag­zaam­heid in ons land, zo blijkt uit het ver­slag van het continu onderoek bur­gerperspectieven van het Sociaal Cultureel Plan­bu­reau, meer nog dan bij­voor­beeld over de econo­mische situatie.

De erva­ringen van de kanjer-prijswin­naars van de post­co­deloterij laten daar wel iets van zien. Een ander voor­beeld vond ik deze dagen de hef­tige reacties op iets wat de paus helemaal niet gezegd had.

Iemand heeft in het nieuws gebracht dat de paus lelijke, dicriminerende opmer­king over homo's zou hebben gemaakt (terwijl de katho­lie­ke kerk juist oproept tot respect voor iedere mens) en er kwamen allerlei sterk veroor­de­lende reacties los, het werd een kleine media-hype.

Het gekke was dat de hef­tige, antikatho­lie­ke reacties gewoon door­gingen toen dui­de­lijk werd dat de paus helemaal niet over homo's ge­spro­ken had, maar over de waarde van huwe­lijk en ge­zins­le­ven! Nu mag ie­der­een na­tuur­lijk zijn eigen opvat­tingen naar voren brengen, maar je hoopt dan toch dat men dat recht ook aan katho­lie­ken en hun kerk gunt.

In feite was de kwaad­heid gericht tegen de visie van de katho­lie­ke kerk op het huwe­lijk en op seksua­li­teit. Die katho­lie­ke kerk is vóór de­mo­cra­tie, vóór vrij­heid, vóór respect voor iedere mens en ieders geweten. Maar mag je nog anders denken dan wat de seculiere mainstream vindt?

In de katho­lie­ke kerk werd deze zon­dag het feest van de heilige Familie gevierd (Jezus, Maria en Jozef). Een gelegen­heid voor mij om er in de preek bij stil te staan hoe be­lang­rijk het ge­zins­le­ven is voor de vor­ming van mensen die niet al te korte lontjes hebben, maar wel een beetje verdraag­zaam­heid naar anderen toe die er mis­schien iets anders over denken...

homilie

Heel veel ele­menten in het evan­ge­lie van vandaag kunnen we zo vanuit ons dage­lijks leven herkennen.

Het gaat om een gezin, het gezin van Jezus, Maria en Jozef.

We hebben met kerst­mis gevierd dat dit gezin is ontstaan door de geboorte van Jezus en deze dagen zijn voor ie­der­een die het geluk heeft zelf een gezin te hebben of ouders in leven te hebben, een bij­zon­dere gelegen­heid om die band met elkaar weer eens extra te vieren en te beleven.

Deel uitmaken van een gezin is - als alles normaal is - iets heel goeds en moois.

Het is een van de manieren waarop je leert om reke­ning te hou­den met andere mensen en samen te leven met anderen en dat is verschrikke­lijk be­lang­rijk om als mens goed en posi­tief uit te groeien.

Mis­schien heeft U het zelf al ergens gelezen of gezien, maar: waar denkt U dat Neder­lan­ders zich het meeste zorgen over maken? Voor veel mensen zijn het econo­misch onzekere tij­den: banen staan op de tocht, mensen kunnen hun huis niet verkopen, er zijn helaas veel faillisse­menten, ook in de agra­rische sector.

Je zou kunnen denken dat mensen in deze tijd daar vooral mee bezig zijn.

Het Sociaal Cultureel Plan­bu­reau kijkt in ons land wat mensen bezig houdt in het continu onder­zoek bur­gerperspectieven waar­van dezer dagen de re­sul­taten aan het eind van het vierde kwar­taal van dit jaar bekend zijn gemaakt.

De uit­komst was mis­schien toch nog wel verrassend: niet de econo­mische perspectieven en de crisis baren de Neder­lan­ders de meeste zorgen.

Bovenaan het zorgen­lijstje staat de manier waarop we met elkaar omgaan.

Driekwart van de mensen maakt zich zorgen over verslechterde omgangs­vor­men, toe­ge­no­men intole­ran­tie en onverdraag­zaam­heid, gebrek aan respect en de ik-cultuur.

Juist dit zijn allemaal zaken die je leert in een ge­zins­le­ven met ouders, broertjes en zusjes.

Om die waar­den mee te kunnen krijgen is een stabiel ge­zins­le­ven nood­za­ke­lijk, niet in de zin dat er nooit iets mag zijn of gebeuren, maar wél in de zin dat je niet wegloopt als er wat gebeurt, dat je toch weer naar elkaar toegaat, dat je uit­ein­delijk voor elkaar stààt, elkaar draagt en verdraagt.

En dat is helaas iets wat in onze samen­le­ving is gaan ont­bre­ken.

Toch is dat heel be­lang­rijk voor een mens: een situatie waarin je eigen­lijk met niemand reke­ning hoeft te hou­den, waarin je altijd je eigen gang kunt gaan, lekker je eigen zin kunt doen, is voor niemand goed, daar krijg je alleen maar korte lontjes van, een indi­vi­dua­lis­tische, ik-gerichte maat­schap­pij.

Als je alleen bent is het daarom heel be­lang­rijk dat je - naar vermogen na­tuur­lijk - je inzet voor sociale ac­ti­vi­teiten om van je leven toch echt een leven-voor-anderen te maken, want dat is een opgave voor ieder van ons.

Zo ken ik een alleenstaand iemand die de zorg voor twee ouderen op zich heeft geno­men, die niet zo heel goed meer zijn en die dat met heel veel liefde doet.

Prach­tig! Wie geeft wat hij of zij heeft, is waard dat hij/zij leeft.

Daarom is - als mensen elkaar goed hebben leren kennen - het huwe­lijk zo goed: je verbindt je aan elkaar.

Je geeft jezelf, je geeft je leven.

Daarom is een huwe­lijk ook een sacra­ment: het is een beeld en een genade gevend teken van de trouw en de liefde van Christus voor Zijn Kerk.

Waar­mee ik niets tekort wil doen aan mensen die hebben willen vechten voor hun huwe­lijk maar toch moesten kiezen voor een schei­ding, omdat het niet anders kon.

Ook onder hen zijn heldhaf­tige mensen! In feite is dat de kern van een goed en chris­te­lijk, katho­liek men­se­lijk leven: dat je er wilt zijn voor een ander en dat je daarom zelfs weleens jezelf en je eigen verlangens en behoeften wilt vergeten, dat je iets wilt opofferen om goed te doen, dienst­baar te zijn, liefde te geven.

Daarin wor­den wij geholpen door ons geloof aan de ene kant omdat wij als het goed is het voor­beeld van Jezus en Maria voor ogen hebben en aan de andere kant ook omdat we vanuit ons geloof mogen weten dat je niet alles uit dit leven hoeft te halen, maar dat je alles wat je doet en hoe je leeft in een wij­der per­spec­tief moet zien: het per­spec­tief van het eeuwig leven.

Er komt nog wat ná dit leven! Zo zei­den mensen vroe­ger vaak als ze tegen­slag kregen, iets moesten onder­gaan: “Dat gaat van mijn vagevuur af”.

Zorg dat je een leven leidt dat voldoe­ning geeft, dat bete­ke­nis heeft, dat goed is, dan heb je een rijk leven.

U hebt mis­schien gis­te­ren ook dat verhaal gelezen over de mensen in ouderenflat Hame­laar I in Breda die vorig jaar de kanjertrek­king van de post­co­deloterij had­den gewonnen? Ach, ach wat een ellende! Mensen die niks gewonnen had­den waren jaloers, haat en nijd ontston­den; allerlei mensen kwamen aan de deur om geld te kunnen krijgen; de win­naars wer­den bena­derd door allerlei acties en er kwamen inbrekers en oplichters.

Een vrouw had alles maar weg gegeven aan familie en goede doelen, nu was ze gelukkig alles kwijt.

Geld maakt niet gelukkig.

De vrede van Christus moet heersen in je hart, daartoe zijn we ge­roe­pen als leden van één lichaam, dat waren de woor­den uit de brief van Paulus aan de Kolos­sen­zen.

Mis­schien dat iemand zich stoorde aan zijn woor­den.

over de onderdanig­heid van vrouwen aan hun man.

Wat Paulus ons zeggen wil en wat hij in de brief aan de Efesiërs mis­schien nog wat dui­de­lijker naar voren brengt, dat is: we zijn allemaal ge­roe­pen niet om tegen­over elkaar op onze strepen te gaan staan, maar om elkaar te dienen, goed te zijn voor elkaar en dat leer je in het gezin: vrouwen tegen­over hun man, de man tegen­over zijn vrouw, ouders ten opzichte van kin­de­ren, kin­de­ren ten opzichte van de ouders..

Het gaat om dank­baar­heid en dienst­baar­heid, tegen­over God en tegen­over elkaar.

Dat woord “onderdanig” komt nog één keer terug, in het evan­ge­lie: daar wordt het gezegd over Jezus die onderdanig wordt aan Maria en Jozef.

Jezus zelf, Gods Zoon, is die­naar gewor­den, dienst­baar uit liefde.

Ook Jezus heeft dus deel uit willen maken van een gezin.

In het evan­ge­lie van vandaag is Hij twaalf jaar oud en wordt Hij al een beetje zelf­stan­dig, Zijn ouders moeten Hem meer loslaten, Hij zoekt zelf de weg die voor Hem goed is.

Maar je voelt in het evan­ge­lie bij alles de liefde van Maria en Jozef voor Jezus en de liefde van Jezus voor Zijn ouders.

Dat die liefde in onze ge­zin­nen en families mag heersen, dat onze maat­schap­pij meer getekend mag wor­den door reke­ning-hou­den-met-elkaar, dienst­baar­heid en liefde.

Iemand zei enigszins spottend: “Vroe­ger was het nog: Ieder voor zich en God voor ons allen, nu is het alleen nog maar ieder voor zich”, maar waar wij kunnen, moeten we dat proberen om te buigen naar: goed­heid, deemoed, zacht­heid en geduld, verdraagt elkan­der en vergeeft elkan­der.

Dan zal de vrede van God wonen in ons hart.

Amen.