Als er geen uitzicht is... is God er dan?

Zondag 26 maart hoor­den we het evan­ge­lie van de opwek­king van Lazarus (Jo. 11, 1-45). Ik was in de ka­the­draal voor de heilige Mis en daar ston­den we stil bij dit evan­ge­lie: hoe dood is dood? Wat als alles donker en uit­zichtloos is?

De capella Puellarum zong onder lei­ding van Laine Tabora, met aan het orgel de titulair organist Ton van Eck.

Homilie

Verdriet zon­der uit­zicht?

Vijfde zon­dag van de Veer­tig­da­gen­tijd A

Dood

Tot de meeste pijn­lijke gebeur­te­nissen
die we in ons leven ervaren,
behoort zeker het over­lij­den van dier­ba­re mensen.
We voelen dan leegte en het gemis
en zelfs een toe­komst lijkt er dan
soms niet te zijn.
De dood komt voor ie­der­een
maar we praten er liever niet over.

Afgelopen?

Op ver­schil­lende manieren
wordt in het evan­ge­lie vandaag
de hopeloos­heid uitgedrukt
en de uit­zichtloos­heid van de situatie:
echt er is geen red­den meer aan,
die man, die Lazarus heet,
is al vier dagen dood,
hij ligt in een graf
dat met rots is afgedekt
en hij stinkt al.
Ie­der­een die denkt dat hier nog iets aan te doen is,
dat hier nog uit­komst kan zijn,
gaat aan de wer­ke­lijk­heid voorbij.
De man is dood, het is afgelopen, uit.

Hoe zit je er zelf in?

Hopeloos­heid en uit­zichtloos­heid
ervaren we dus allemaal wel.
Verdriet zon­der uit­zicht
ervaren we soms bij een over­lij­den
van en dier­baar persoon.
Ook per­soon­lijke factoren kunnen een rol spelen:
als je in een burn-out zit of in een depressie
kun je vaak helemaal geen uit­zicht zien,
alles ziet er dan alleen maar donker uit,
het enige dat overblijft is dan mis­schien
een blind geloof
dat er een licht is aan het einde van die tunnel,
een ver­trouwen tegen eigen aanvoelen in,
omdat je enigszins beseft
dat je de wer­ke­lijk­heid niet zo goed aanvoelt
als je in zo’n depressie zit .

Drei­gingen

En allemaal ervaren we wel
de drei­ging van problemen
die onoplos­baar lijken.
Hoe vaak is er al ge­roe­pen:
“nooit meer oorlog”
en de volgende oorlog breekt alweer uit;
hoe vaak is er niet gedacht
dat alles beter zal wor­den
en er alleen maar voor­uit­gang zal zijn
en hoe vaak is dan ook weer
dat voor­uit­gangsgeloof beschaamd
door allerlei ont­wik­ke­lingen
die bedreigend zijn:
klimaat­ont­wik­ke­lingen, de oorlog in Oekraïne,
groeiende aantallen vluch­te­lingen,
er is zoveel dat we zou­den kunnen noemen.

Maria en Marta

Maria en Marta en hun vrien­den
verkeren in zo’n situatie van uit­zichtloos­heid:
het sterven van hun dier­ba­re
is daar de oor­zaak van.
In zo’n situatie waarin mensen
geen uit­komst, geen toe­komst meer zien
komt Jezus naar Lazarus toe.

Toen pas...

Met het evan­ge­lie over Lazarus
die uit de dood wordt opgewekt,
wil de evangelist Johannes ons laten zien
dat God betrokken is bij het lot van ons mensen,
ook in voor ons hope­loze situaties,
ook al zullen er bij­voor­beeld dagen zijn
waarop wij denken:
Waarom heeft God niet ingegrepen?
Dat gevoel is er ook in dit evan­ge­lie.
Waarom wachtte Jezus zo lang
voordat Hij ein­de­lijk tot han­de­len over­ging?
Hij kwam pas op de vierde dag
na het sterven van Lazarus;
pas als het de­fi­ni­tief en on­om­keer­baar lijkt,
roept Jezus Lazarus terug tot het leven.

Meevoelen

Is dat een teken dat het Jezus niet in­te­res­seert?
Nee, dat is het niet.
Want Jezus huilt en huivert en is diep ontroerd
bij het graf van zijn vriend Lazarus
en bij het zien van het leed van Maria en Martha.
Hij voelt dus met hen mee.

Maar dat de Heer zo laat pas tussenbeide komt,
vindt niet ie­der­een zo ge­mak­ke­lijk te begrijpen.
Het is precies die vraag die klinkt
uit de mond van som­mi­ge mensen:
“Kon Hij niet maken dat deze niet stierf?”

Onze vragen

Zo is precies onze situatie.
Onze gevoelens zijn vaak
als die van die mensen bij het graf van Lazarus:
Wij begrijpen niet wat God met deze wereld voorheeft.
Waarom vindt er zoveel ellende plaats?
Waarom heeft God dit niet voor­ko­men?
Het verdrie­tige, kwade, ons bedreigende
kan ons dan over­heer­sen,
we kunnen ont­moe­digd en somber wor­den,
denken dat er geen toe­komst meer is,
omdat God dit niet verhin­dert.

Ons gemoed

Tege­lijk weten we uit eigen erva­ring
dat wij de wer­ke­lijk­heid niet altijd goed zien;
zo zien wij soms geen uit­zicht
waar toch wel uit­zicht is en hoop.
Soms kan alles somber lijken,
maar is dat meer door onze gemoedsstem­ming
dan dat het de wer­ke­lijk­heid is
en we zijn maar kleine, beperkte mensen,
soms lijkt het dat we heel veel kennis bezitten,
dan weer lopen we tegen grenzen aan.

Beperkt

De bood­schap van de opwek­king van Lazarus,
als voorbode van de ver­rij­ze­nis van Jezus,
diens opstan­ding uit de doden,
is dat onze men­se­lijke gevoelens
over de ein­dig­heid van het leven en alle geluk,
onze sombere gedachten
en ons zwarte scenario,
niet het laatste woord hebben,
dat we moeten aan­vaar­den
dat we beperkte mensen zijn
en alles maar beperkt kunnen begrijpen.

Het rijk van de dood verlaten

Lazarus was met zwach­tels gebon­den,
zo zat hij in zijn graf, in het rijk van de dood.
Jezus zei Hem: “Kom, naar buiten”
en dat zegt Hij ook tot ieder van ons:
verlaat het rijk van de dood,
ver­trouw niet alleen op je eigen gedachten,
zeker niet als je het alleen maar somber ziet,
ver­trouw meer op het licht dat we zien
op onze beste momenten,
dan op de duisternis van sombere dagen.
We zijn niet voor de dood bestemd,
maar om te leven
en gelukkig te zijn,
hier niet altijd,
maar later wel...