Amsterdam was al eens als bisdom opgericht

Zaterdag inbezitname van de co-kathedraal

Zater­dag 8 maart vindt om 12.00 uur de fees­te­lij­ke Pontificale Eucha­ris­tie­vie­ring met inbezitname van de co-ka­the­draal plaats. De vie­ring begin om 12.00 uur en is vrij toe­gan­ke­lijk. Daar­mee wordt een lange ge­schie­de­nis af­ge­slo­ten. Want Am­ster­dam was al eens als bisdom opgericht...

Koning Willem I

Koning Willem I was na de val van Napoleon koning van de Neder­lan­den (of ook: koning der Belgen) gewor­den waartoe ook België behoorde. Het pas inge­stelde ko­nink­rijk ging dus ook vele katho­lieken omvatten en de koning en de paus besloten een ge­za­men­lijke over­een­komst (Concordaat) te sluiten om de be­lang­rijk­ste ker­ke­lijke zaken te regelen. Dat gebeurde in 1827. Daarbij werd het Concordaat dat in 1801 met de Franse rege­ring gesloten was en dat in het zui­den van het Ko­nink­rijk nog steeds van kracht was, ook naar het noor­den uit­ge­breid.

Domine, salvum fac...

Het was in dat Concordaat dat werd bepaald dat aan het einde van de li­tur­gie het "Domine, salvum fac..." werd gezon­gen, een gebed voor de koning(in) dat tot in de zesti­ger jaren van de vorige eeuw altijd aan het einde van de hoog­mis in de katho­lieke kerken in Neder­land en België (maar ook in Britse gebie­den) werd gebe­den of gezon­gen, maar ook nu bij vele koren bekend is.

Bisdom Am­ster­dam

In dat Concordaat werd door de paus in afstem­ming met koning Willem I ("collatis cum serenissimo rege Guglielmo consiliis") ook besloten drie nieuwe bis­dom­men op te richten, name­lijk Brugge, Am­ster­dam en ’s-Hertogen­bosch. Het bisdom Am­ster­dam zou de provincie Noord- en Zuid-Holland omvatten, Utrecht, Overijssel, Friesland, Gro­nin­gen en Drenthe (cf. A. MERCATI, Raccolta di Concordati su materie ecclesiastiche tra la Santa Sede e le Autorità Civili, deel I (1098-1914), Typis Poliglotta Vaticana, 1954[2], pp. 704-710, hier: pp. 707-708).

Omwen­teling

Deze over­een­komst werd echter groten­deels niet uitge­voerd. Het jaar na de afslui­ting van het Concordaat ontstond er al een gezags­cri­sis die in 1830 leidde tot wat vanuit het per­spec­tief van de Noor­der­lijke Neder­lan­den "Belgische Opstand" werd genoemd, maar wat de Belgen liever be­schrij­ven als "Omwen­teling". De poli­tieke situatie was vol­ko­men veran­derd...

In­stel­ling bis­dom­men

In 1853, toen er daad­wer­ke­lijk in de Noor­de­lijke Neder­lan­den bis­dom­men wer­den inge­steld, leek een keuze voor de hoofd­stad Am­ster­dam veel te gevoelig in het over­heer­send pro­tes­tantse klimaat. Utrecht werd de metropolitane zetel, als bis­schops­ze­tel met zeer oude rechten, die terug gaan tot St. Wil­li­brord. Bovendien was Utrecht de bis­schops­ze­tel geweest voor de Noor­de­lijke Neder­lan­den tot aan de herin­de­ling van de bis­dom­men van 1559, een indeling die maar een kleine twin­tig jaar min of meer heeft gefunc­tio­neerd, waarna het katho­lieke geloof voor meer dan twee eeuwen ongeoorloofd werd verklaard.

Einde­lijk...

Maar nu na bijna twee eeuwen, wordt het Concordaat alsnog toch een beetje uitge­voerd...