Zijn grote vluchtelingenkampen echt een goed idee?
Een kerstboom voor kinderen
Wat zullen de gevolgen zijn van het Nederlandse beleid dat kiest voor grote lokaties voor de opvang van vluchtelingen? Die vraag hield me bezig tijdens de bijeenkomst van Sant’ Egidio.
De tweede spreker op de conferentie van Sant’ Egidio was Mario Giro, ondersecretaris van het Italiaanse ministerie van buitenlandse zaken. Tijdens zijn conferentie kwam het besluit van de Italiaanse regering binnen om hem tot minister van staat te benoemen! Het was als een bekrachtiging van zijn woorden die in scherpe termen het Islamitisch fundamentalisme veroordeelden (hij trok de vergelijking met het Nazisme). Hoe heeft het zover kunnen komen? Giro gaf verschillende elementen van een verklaring maar wat me vooral is bijgebleven is dat we moslims te veel alleen hebben gelaten en dat niet de Islam een probleem is, maar een probleem heeft. Giro tekende de Islam als een godsdienst van losers, een woestijngodsdienst, met een geschiedenis van kolonisaties, geweld en mislukkingen. Of de beoordeling helemaal juist is, wil ik in het midden laten, maar zowel hij als Andrea Riccardi wezen op het gevaar van de periferie: buitenwijken van grote steden waar moslims ghettos ontstaan en waar mensen wonen die eigenlijk opgroeien zonder echt contact met de cultuur waarin zij leven. Die cultuur en die wereld worden als verdorven gezien (waar misschien nog iets in zit ook: de westerse maatschappij heeft geen gemeenschappelijke waarden mee, niets waarop men zich als maatschappij kan beroepen). Met name de tweede generatie is een groot probleem: die leeft in twee culturen en voelt zich door beide culturen aan de kant gezet. Hier ligt een belangrijke voedingsbodem voor radicalisme. Het jihadisme belooft een gemakkelijke uitweg: alles wat zo frustrerend is zal worden weggevaagd. In dit verband is des te duidelijker hoe belangrijk vriendschap is met andere mensen buiten de eigen kring en hoe belangrijk ook het getuigenis van christenen is.
Dit beantwoordt aan mijn eigen ervaring van de Nederlandse situatie. Ik merk dat grote centra voor vluchtelingen verzet en agressie oproepen bij de Autochtone bevolking. De onrust wordt nog groter als zo’n centrum wordt gevestigd buiten een relatief klein dorp. Mensen voelen zich dan bedreigd. Ook merk ik dat ik vanuit grotere centra berichten krijg over problemen onder de vluchtelingen. Deze berichten hoor ik over het lot van christenen bijvoorbeeld. In Haarlem is een kleinere opvang in de buurt van het bischopshuis, in de voormalige koepelgevangenis. Dat is op zich geen aantrekkelijke lokatie, maar wel kleinschaliger (goed driehonderd personen). Een menselijker maat! Het is de kleinste maat die het COA - de organisatie die de vluchtelingenopvang regelt - toestaat. Kerkelijke lokaties zijn dan ook nog niet in aanmerking gekomen voor opvang (met uitzondering van een opvang van alleenstaande minderjarige asielzoekers in het focolarecentrum in Nieuwkuijk). Er zijn geen problemen in de buurt, die al vaker positief heeft gereageerd en een overvloed aan vriwilligers zet zich in voor de vluchtelingen, zo zijn tot nu toe de berichten. Op kerstavond sprak ik Syrische vluchtelingen op een avond die door Sant’ Egidio in Amsterdam was georganiseerd. Deze mensen waren dankbaar voor de opvang en de vriendschap en zeiden me dat zij hoopten ooit in staat te zijn iets terug te doen voor de opvang die hun nu ten deel was gevallen. Natuurlijk viel het wachten lang op verdere stappen in de procedure, maar de dankbaarheid overheerste.
Grotere lokaties voor de opvang van vluchtelingen roepen bij mij de nodige aarzelingen op, niet alleen omdat die grote weerstand oproepen bij de bevolking die daardoor meer voor anti- vluchtelingen partijen zal gaan kiezen, wat mij niet het door de regering gewenste politieke effect lijkt, maar ook omdat dergelijke lokaties integratie tegengaan en daardoor - zeker bj de lange wachttijden die er nu zijn - haarden kunnen worden van extremisme, ongeveer zoals dat in de periferie van steden gebeurt. Dit gevaar is er als mensen uitzicht missen en niet in de samenleving worden opgenomen. Dat nog niet zeker is of ze mogen blijven, lijkt me niet opwegen tegen dit vooruitzicht. Het is niet goed vluchtelingen zo apart te zetten in grote ghetto' s. Als de frustratie groeit, heeft de regering haar eigen probleem geschapen...
Vanmorgen had ik gelegenheid door de heilige deur van de Sint-Pieter te gaan. Daar heb ik gebeden om barmhartigheid en verzoening, om een menswaardig bestaan, integratie en vriendschap voor de vluchtelingen.
Terug op het Sint-Pietersplein zag ik juist hoe de kerstboom daar op vrijdagmorgen 29 januari werd weggehaald. Er wordt houten speelgoed van gemaakt voor kinderen opdat zij gewoon kind mogen zijn...
