Stichter en erkenning van Comunione e Liberazione herdacht
Op zaterdagmiddag 20 februari kwamen uit het hele land op De Tiltenberg bijeen wie zich verbonden voelen met Comunione e Liberazione en de stichter van deze beweging, don Luigi Giussani. De verjaardag van de erkenning van de fraterniteit op 11 februari 1982 en de sterfdag van Giussani werden bij deze gelegenheid herdacht met onder meer een H. Eucharistieviering, waarbij ik onderstaande homilie heb gehouden. De lezingen waren die van zaterdag in de eerste week van de veertigdagentijd.
Homilie
Broeders en zusters,
We zijn hier samen om de elfde verjaardag
van het heengaan
van de dienaar Gods
Monseigneur Luigi Giussani te gedenken.
Weerklank van zijn leven
Nadat hij op 22 februari 2005 gestorven was,
trokken er vele duizenden langs zijn baar.
Zo’n 40.000 mensen,
waaronder vele kerkelijke en burgerlijke autoriteiten
woonden de uitvaart bij,
die werd gecelebreerd door een gezant van de paus,
die kort daarop zelf tot paus zou worden gekozen:
kardinaal Jozef Ratzinger.
Tot op de dag van vandaag bezochten talloze mensen
zijn graf, dat zich sinds 2006
in een kapel op het monumentale kerkhof van Milaan bevindt.
Sinds 2012 is voor hem een zaligverklaringsproces
in gang gezet.
Honderdduizenden gelovigen voelen zich nog steeds
sterk verbonden met zijn gedachtegoed
en worden er door geïnspireerd.
Alleen al deze eenvoudige gegevens
maken ons duidelijk
dat don Luigi Giussani een man is geweest
die een grote indruk en diepe sporen heeft nagelaten.
Dat heeft hij gedaan door Comunione e Liberazione,
door de verschillende Godgewijde en andere
instituten die hij heeft gesticht
en zijn vele boeken, artikelen en interviews.
Schoonheid
Giussani was een man met een grote passie
en een groot verlangen naar schoonheid.
Kardinaal Ratzinger drukte dat heel mooi uit
in de homilie bij zijn begrafenis:
Giussani zocht geen banale, aardse schoonheid,
maar de oneindige schoonheid
en zo vond hij Christus
en in Christus de ware schoonheid,
de weg ten leven,
de ware vreugde.
Ontmoeting, geloof, ervaring
Centraal stonden voor hem
het gebeuren van de menswording van de Heer,
de ontmoeting en de ervaring
als weg naar een verantwoord en redelijk geloof:
een geloof dat om zo te zeggen vereist wordt
door de rede en de redelijkheid,
want een geloof dat we terug vinden in onze dagelijkse ervaring
en dat daardoor wordt bevestigd,
dat een antwoord kan geven op de eisen die het leven stelt,
en dat stand kan houden in een wereld
die ons voortdurend laat weten dat er geen God bestaat.
Geen geloof dus los van de concrete,
menselijke werkelijkheid!
Het geloof moet zich uitdrukken in de cultuur
Een logisch gevolg van dit geloof
en deze centrale en fundamentele
ervaring van Christus,
was de overtuiging van don Giussani
dat geloof zich moet uitdrukken
in cultuur in de brede zin
en uiteindelijk in alles,
ook in het politiek en maatschappelijk handelen,
een overtuiging die bijvoorbeeld
in de Meeting in Rimini telkens weer tot uiting komt.
Dit alles was geworteld in de vorming
die Giussani zelf had ontvangen
vooral in het seminarie van Venegono,
het grootseminarie van het bisdom Milaan,
waar destijds grote theologen doceerden.
Opvoeding en vorming
Het beïnvloedde eveneens
en werd gevoed door
de vorming van jonge mensen
die hem sinds 1954 als docent was toevertrouwd.
Zijn passie voor de christelijke ervaring van jonge mensen,
voor hun vorming
en voor de religieuze zin van de mens in het algemeen,
liggen ten grondslag aan het ontstaan van eerst Gioventù studentesca,
en sinds 1969 van Comunione e Liberazione,
Hoe die educatieve ervaring
zijn weerslag heeft gekregen
weet U vermoedelijk allen zeer wel,
temeer daar “il rischio educativo”
één van zijn belangrijkste werken,
door mijn concelebrant (dr. Michiel Peeters)
ook in het Nederlands is vertaald.
De pausen en het charisma
Giussani kon rekenen op de steun
en de waardering van de pausen.
Daarin zien we weer hoezeer het pausschap van belang is
- zoals zo vaak in de geschiedenis -
voor het onderscheiden en bevorderen
van de gaven van de heilige Geest.
Paulus VI, Johannes Paulus II en Benedictus XVI
hebben allen grote waardering geuit
voor het werk van Giussani
en hem verdedigd
wanneer hij weer eens werd aangevallen.
Vooral in zijn eigen bisdom Milaan
waren er nogal eens spanningen
met de gevestigde katholieke organisaties.
Mijn ervaring met CL
Zelf heb ik Comunione e Liberazione leren kennen
toen ik in Rome studeerde,
waar bij de Universiteit
het blad dat toen “Litterae communionis” heette
(nu: Tracce),
werd verspreid.
Ik heb toen ook vaker met veel belangstelling
deel genomen aan bijeenkomsten,
die destijds werden georganiseerd
bij de Santa Maria Maggiore
en vele jaren lang was ik op Trenta Giorni geabbonneerd.
In de tijd dat ik in Rome studeerde,
was CL heel sterk aanwezig
op het politieke toneel in Italië,
in de universiteiten en daarbuiten.
Don Giussani zelf heeft toen op een gegeven moment
het politieke meer ondergeschikt gemaakt
aan het godsdienstige karakter,
als ik me goed herinner.
Ik denk weleens dat paus Franciscus in zijn toespraak tot CL
daarbij heeft aangesloten:
CL mag en kan niet slechts een etiket zijn,
wil het de geest van don Giussani leven.
Erop uit durven gaan
Vanzelfsprekend hoef ik hier niet
heel het leven en het gedachtegoed van Giussani
te bespreken.
U kent dat beter dan ik zelf.
We gedenken hem hier met waardering en respect
voor zijn uitzonderlijke missionaire inzet,
zijn diep inzicht ook in wat deze tijd nodig heeft.
Zijn charisma is eigenlijk een duidelijk antwoord
op de secularisatie, de heidense cultuur van onze tijd,
een antwoord dat we nog veel meer
zouden moeten overwegen en ons eigen moeten maken
omdat het duidelijk maakt dat het geloof
wezenlijk tot het menselijk leven behoort.
In feite is dit charisma ook een duidelijk en concreet
antwoord op de oproep van paus Franciscus
om naar buiten te gaan
en liever een Kerk te zijn die wat vuil en modder
van de straat oploopt,
dan een Kerk die steriel en afzijdig
in huis blijft zitten,
op veilige afstand van alles wat gevaarlijk kan zijn.
Vijanden
De evangelielezing van vandaag
roept ons op om onze vijanden te beminnen.
Ieder werkelijk nieuw charisma in de Kerk
krijgt te maken met vijanden,
met groepen en mensen die het bedreigen,
het niet willen aanvaarden,
het op allerlei manieren proberen tegen te werken.
Dat is altijd een kleinzielige reactie,
een teken van geslotenheid, van niet open staan
voor de gaven en de rijkdom van de heilige Geest.
Maar de duivel werkt altijd zo
dat hij mensen onder de schijn van het goede
kwaad wil laten doen.
Don Giussani heeft hier talloze malen mee te maken gehad.
Het hoort bij de beproeving van ieder charisma.
Zelfs na zijn dood ging dat door
toen iemand het nodig vond
om zijn graf te schenden.
Geest en charisma
Laten we ons voornemen om
altijd open te staan
voor het werk van Gods Geest in de Kerk,
ook waar dat misschien niet direct
een charisma is dat bij ons past.
Ieder charisma in de Kerk
is een appèl op ons
om de gaven van de Geest te waarderen
en te onderscheiden wat dit in ons hart doet,
of hier misschien onze weg en onze roeping ligt.
We mogen niemand dwingen
en niet gedwongen worden
volgens een bepaald charisma te leven.
Tegelijkertijd hebben we niet het recht
de gaven van de Geest te kleineren
of te verwerpen.
De liefde zal overwinnen
Het kan goed zijn dat we op onbegrip
en afweer stuiten
(maar welke christen overkomt dat niet?).
Soms wordt ons onrecht aangedaan.
Maar we mogen het kwaad niet vergelden,
op straffe van onze eigen geestelijke wortels te verliezen
en te verdorren, geestelijk dan.
De liefde zal overwinnen,
dat behoort tot de kern van ons christelijk geloof;
laten we dus liefhebben, beminnen,
met Gods hulp.
“Weest dus volmaakt,
zoals uw Vader in de hemel volmaakt is”.
Moge don Giussani’s charisma
ons daarbij een steun zijn.
Amen.
