Moeten we kiezen: secularisatie of fundamentalisme?
Avond van de martelaren 2016
Op vrijdag 18 maart vond in de Sint Nicolaasbasiliek in Amsterdam de Avond van de martelaren plaats: de herdenking van de meer dan 4000 christenen die jaarlijks om hun geloof worden vermoord en de 100 à 150 miljoen christenen die om hun geloof worden vervolgd. Het was opnieuw een indrukwekkend gebeuren dat de vraag oproept: waarom wordt er in media en politiek zo weinig aandacht besteed aan het lot van al deze mensen?
Kerk in Nood
De organisatie van deze avond werd weer prima verzorgd door Kerk in Nood. Een heel leger aan vrijwilligers zorgde ervoor dat alles vlot verliep. Vier getuigenissen van moordpartijen op christenen in het afgelopen jaar werden afgewisseld met staties van de kruisweg. Het bloedbad in de school in Kenia, de Koptische martelaren op het strand van Libië, een vermoorde priester uit Congo en een niet-katholieke christen uit Laos werden speciaal herdacht. Zij stonden 'model' voor de talloze anderen... Alle aanwezigen (de kerk zat goed vol) konden een lichtje opsteken als teken van hun steun en medeleven.
Mis
Tijdens de H. Mis waarin mgr. Jozef Punt hoofdcelebrant was en ook mgr. Rob Mutsaerts en mgr. Jan van Burgsteden concelebreerden (naast verschillende priesters), heb ik de volgende homilie gehouden:
Homilie
En toch...
Broeders en zusters,
“In die tijd raapten de Joden stenen op
om Jezus te stenigen”.
We weten hoe dit afloopt,
we staan vlak voor de goede week
en we zullen herdenken
hoe Hij ter dood werd gebracht.
Er is in 2000 jaar niet veel veranderd
en toch bestaat en groeit nog steeds
het aantal van hen die zich christen noemen,
ondanks vervolging
en ondanks secularisatie.
En zelfs in de rijke, geseculariseerde landen
luisteren en kijken
miljoenen mensen
naar het verhaal van Zijn lijden, Zijn passie.
Twee kanten
Het evangelie dat we zojuist hebben gehoord,
kent beide kanten:
de radicale verwerping van Christus
- ze willen Hem stenigen vanwege godslastering -;
die kant is het meest zichtbaar en prominent,
want het zijn juist de vooraanstaanden van het volk
die zich tegen Jezus keren;
en aan de andere kant de vele mensen
die naar Hem toekomen,
als Hij zich heeft terug getrokken,
buiten die schijnwerpers van de overheid,
aan de overkant van de Jordaan.
Een vernederde God
Het gaat hier ook om een Godsbeeld
dat deze mensen verwerpen of aanvaarden.
Veel godsdiensten hebben een beeld van God
als iemand die verheven is
en zich op afstand houdt,
niet zo dicht bij het leven van mensen komt.
Het christelijk geloof is anders.
Er is geen andere godsdienst
die een God eert die mens werd
en die het leven
van arme en eenvoudige mensen kwam delen,
van mensen die vervolgd worden en moeten vluchten,
een God die geweld onderging
en die langs de weg van ondergang
verlossing bracht en heil.
Dit gaat volkomen
tegen menselijk denken
en menselijke verwachtingen in.
Eerbied voor de lijdende
Als God mens wordt,
wordt de gewone werkelijkheid geheiligd,
gaat het concrete menselijk leven
iets Goddelijks krijgen.
Als God zó mens wordt
dat Hij het leven van een vluchteling,
een arme, onschuldig ter dood veroordeelde leidt,
wordt daarmee ook
de vluchteling geheiligd,
de arme, de onschuldig ter dood veroordeelde,
de lijdende, kleine mens.
Onze eerbied moge naar hen uitgaan,
want in hen herkennen wij Christus.
Zij zijn slechter af
De christelijke godsdienst leert
dat de leerling niet boven zijn Meester staat,
dat die leerling bereid moet zijn
zijn eigen kruis op te nemen
en Jezus te volgen.
Wij zuchten vaak hevig
onder onze kruisen en kruisjes:
de tegenvallers en het gemis, de ziekte en de pijn
en in onze samenleving: eenzaamheid..
Vele christenen hebben in deze wereld
een nog veel groter kruis te dragen.
Zij zijn hun leven niet zeker.
Als we ons lot willen vergelijken
met dat van anderen,
laten we dat dan doen met het lot van hen
die zoveel slechter af zijn dan wij
en daarbij de vele mooie gaven zien
die ons geschonken zijn.
Wij hebben het goed.
Martelaar
Het is geen wonder
dat voor de rijke, welvarende mensen
Jezus vaak niet meer is
dan een schim uit het verleden,
een verhaal van lang geleden:
hun leven staat veel verder af
van dat van Jezus.
En al die mensen
die wij vanavond willen gedenken,
staan in feite heel dicht bij Hem,
zij zijn de moderne martelaren.
Martelaar is een woord dat ‘getuige’ betekent.
“Gij zult mijn getuigen zijn” (Lc. 24, 48; Hand. 1, 8).
het meest bedreigd
Het is goed dat we hier samen zijn
om stil te staan bij het lot van die
vele christenen
die slachtoffer zijn van discriminatie en geweld,
die worden vervolgd en van huis en haard verdreven.
Tussen de 100 en 150 miljoen christenen
leven in zo’n situatie
Jaarlijks worden meer dan 4.000 christenen
om hun geloof ter dood gebracht
(periode 1 nov. 2013 - 31 okt. 2014: 4.344).
De christenen vormen in onze wereld
de meest vervolgde, meest bedreigde groep
en het aantal landen
waar christenvervolging plaats vindt
neemt alleen maar toe...
Zo dien je God niet!
De meeste en zwaarste vervolgingen
vinden plaats als gevolg
van het geweld van fundamentalisten.
En nog steeds, na 2000 jaar,
is de reden die zij aanvoeren dezelfde:
“Niet om een goed werk stenigen wij U,
maar om een godslastering”.
Het is moeilijk te begrijpen
dat extremistische moslim-groepen vinden
dat zij de ware godsdienst
en het juiste geloof vertegenwoordigen
en menen dat de vreedzame slachtoffers van hun terreur
van de duivel zijn bezeten.
Zo kan de ware godsdienst niet zijn,
want God is liefde,
gevende, duldende, lijdende liefde.
Godsdienst, agressie en geweld
kunnen niet samengaan;
een godsdienst die opereert
met vervolging en geweld
houdt op een godsdienst te zijn,
want zo dien je God niet!
Zal er nog geloof zijn?
Zowel het geweld als de secularisatie
kunnen ons soms angst aanjagen:
zal er nog geloof zijn?
1,8 miljoen christenen stierven in de twintigste eeuw
in Afrika als martelaar.
Meer dan 120.000 christenen
werden de laatste jaren
door IS gedwongen zich te ‘bekeren’
of te sterven in Syrië en Irak.
Ook in allerlei Afrikaanse landen
zien we fundamentalistische terreurgroepen toenemen.
In één bisdom in Nigeria
werden 350 kerken verwoest.
Van de ruim een miljoen christenen
die veertien jaar geleden nog in Irak woonden,
zijn er nu nog zo’n 275.000 over.
In Syrië is het natuurlijk niet beter.
In Noord Korea worden christenen opgesloten
in concentratiekampen,
naar schatting zijn het er tussen de 50 en de 70.000.
in Pakistan vallen christenen ten prooi
aan aanklachten wegens godslastering
en ook in China werden kerken vernietigd
en religieuze leiders gevangen genomen.
Zullen er over tien jaar
nog christenen wonen in het Midden Oosten?
En zullen er nog christenen zijn in ons land?
De secularisatie gaat verder.
Zal de Mensenzoon bij Zijn komst
het geloof op aarde vinden?
Een antwoord
Op de eerste plaats, lijkt me,
moeten we niet geloven in geweld.
Wie het zwaard hanteert,
zal door het zwaard omkomen,
heeft Jezus zelf ons al gezegd (Mt. 26, 52).
Agressie is hét teken van zwakte,
wie innerlijk sterk staat,
hoeft zijn toevlucht niet te nemen tot geweld.
Maar ook een decadente maatschappij
is een teken dat een cultuur ten einde loopt.
Fundamentalisme en secularisatie/decadentie:
In zekere zin staan er
in de crisis die onze wereld teistert
twee reuzen op lemen voeten
tegen over elkaar.
Buiten het zicht
Maar dan, vervolgens,
is er ook die tegenbeweging
die we in het evangelie van vandaag signaleerden:
Jezus trekt zich terug
naar de overkant van de Jordaan
en velen komen daar naar Hem toe
- buiten het zicht van de schijnwerpers,
van het wereldtoneel en de grote heren -
en beginnen daar in Hem te geloven.
Bekeerd
Voor ons oog is het
alsof kerk en christendom
op hun laatste benen lopen,
de werkelijkheid is
dat de katholieke Kerk harder groeit
dan de wereldbevolking.
De wereldbevolking groeide in negen jaar
met 10,8 %, het aantal katholieken met 14,1%.
In Noord Afrika zijn de laatste jaren
veel mensen christen geworden,
die teleurgesteld
door de zogenaamde Arabische lente en het geweld
de bijbel zijn gaan lezen of een kerk hebben opgezocht.
Volgens een bericht van de zender Al Jazeera
hebben zich de laatste tijd
jaarlijks zes miljoen moslims tot het christendom bekeerd.
Getuigen
Maar uiteindelijk gaat het niet om de getallen,
niet om wat wij doen of om ons succes;
het gaat om Christus, om de Drieëne God,
om de verlossing, om genade, de sacramenten en Maria
en het gaat om eenvoud van hart,
om geloof en vertrouwen.
Dat is in feite het voorbeeld
dat al die martelaren
van de twintigste en eenentwintigste eeuw
ons hebben gegeven:
Zij waren getuigen;
zij hebben hun geloof beleden
en hun leven gegeven;
hun bloed is het zaad
voor nieuwe christenen.
Zij hebben geen menselijke maatstaf aangelegd
maar vanuit geloof gehandeld,
door dik en dun vertrouwend
op Gods zorg en Zijn barmhartigheid.
Hij kent ons en Hij heeft alles voorzien;
Hij zal alles ten goede leiden;
in Zijn handen en in Zijn Hart
zijn wij veilig en geborgen.
Amen..
