Roomsch socioloog - Sociale bisschop
Erik Sengers schrijft biografie van bisschop Joannes Aengenent
Donderdag 29 juni werd in de Tiltenberg een middag-symposium gehouden, georganiseerd door het Centrum voor de Sociale leer van de Kerk (CSLK) van het bisdom Haarlem-Amsterdam, ter ere van de de pas verschenen publicatie van dr. Erik Sengers over de sociale bisschop Joannes Aengenent.
Onder de aanwezigen Kardinaal Adrianus Simonis, Apostolisch Nuntius Aldo Cavalli, emeritus hulpbisschop Jan de Kok, achterneven en -nichten van bisschop Aengenent.
Het was het hoogfeest van de apostelen Petrus en Paulus, een betekenisvolle dag in het leven van Aegenent omdat hij op die dag te horen kreeg dat hij tot bisschop was benoemd. Op een ander hoogfeest, dat van de heilige Johannes de Doper, patroonheilige van Aengenent, was Erik Sengers gepromoveerd op dit werk, dat door de theologische faculteit van de Tilburgse Universiteit als proefschrift is aanvaard (promotor prof. dr. Paul van Geest).
Het programma van de middag zag er als volgt uit:
- Victor Scheffers: presentatie
- Rudi te Velde: Neothomisme als cultuurkritiek voor politiek, economie en samenleving
- Ellie Smolenaars: Normatieve sociologie of hoe de samenleving zou kunnen zijn
- Radek Ruhlmann: katholieke sociale leer en het mondiale kapitalisme
Daarna kreeg ik het eerste exemplaar van de biografie overhandigd van familieleden van bisschop Aegenent, waarop ik heb gereageerd met onderstaande toespraak.
Roomsch socioloog - Sociale bisschop
Joannes Aengenent als ideoloog en bestuurder van de katholieke sociale beweging 1873-1935
Allereerst wil ik diaken dr. Erik Sengers van harte gelukwensen met zijn tweede promotie. Het speet me erg dat ik die promotie niet bij kon wonen omdat die Sint Jansdag ook de dag van mijn verhuizing moest zijn.
Tiltenberg
Het is bijzonder en mooi dat deze presentatie hier in De Tiltenberg plaatsvindt, een locatie die van bijzondere betekenis is voor het leven van degene die het onderwerp is van dit proefschrift: bisschop Joannes Aengenent. Het gebouw waarin wij verkeren was immers het door hem ingewijde moederhuis van de Vrouwen van Nazareth waarmee door bisschop Aengenent de Graalbeweging werd verbonden, waaraan het jeugdwerk onder meisjes in heel het bisdom werd toevertrouwd. Ook was hier tot voor kort het groot-seminarie van het bisdom gevestigd, dat de rechtsopvolger van het seminarie Warmond is, waar Aengenent tot aan zijn bisschopswijding hoogleraar voor filosofie en sociologie was.
Gelukkig
Om verschillende redenen ben ik bijzonder gelukkig met het verschijnen van dit bijzondere werk.
Natuurlijk verheugt het mij dat er een biografie verschijnt van een van de bisschoppen van Haarlem en dan nog wel van iemand die - hoewel hij slechts zeven jaar bisschop was, van 1928-1935 - binnen en buiten de katholieke kerk een grote betekenis heeft gehad.
Aengenent was nauw betrokken bij vele initiatieven in ons bisdom die tot op heden vruchten dragen, zoals de bouw en inwijding van de genadekapel en het Julianaklooster in Heiloo, de herstichting van de abdij van Egmond en de start van het Sint Liobaklooster
Socioloog
De betekenis van Aengenent als socioloog en sociale bisschop wordt in de dissertatie van Sengers terecht uitvoerig besproken. Het beeld dat tot op heden bestond van een meer ‘progressieve’ Poels en Ariëns tegenover een eerder behoudende Aegenent is duidelijk genuanceerd. Het is van belang dat de publicaties over die beide grote katholieke sociale voorvechters nu een waardig pendant hebben gekregen in dit werk over Aengenent.
merites
De lijn van Aengenent is helder: als socioloog, als adviseur en als bestuurder baseert hij zich steeds duidelijk op de katholieke sociale leer zoals die zich sinds de Encycliek Rerum Novarum (1891) van paus Leo XIII heeft ontwikkeld. In die zin heeft hij zich altijd als rooms-katholiek socioloog gepresenteerd. Dr. Erik Sengers heeft de centrale denkbeelden en de merites van de geschriften van Aengenent met name op gebied van sociologie en psychologie, alsmede diens bemoeienis met tal van sociale kwesties helder in het licht gesteld en er met waardering over geschreven.
Rehabilitatie
De dissertatie van Sengers is daarom ook een rehabilitatie te noemen van Aegenent die vanuit de sociologiegeschiedenis eigenlijk te weinig erkenning en waardering heeft ondervonden. Het is op de eerste plaats door deze invalshoek dat dit werk veel meer is dan een eenvoudige levensbeschrijving of anekdotische biografie en terecht als proefschrift is aanvaard.
Wie volgt?
Graag wil ik daarom mijn felicitaties en dank uitspreken aan het adres van deze tweevoudige doctor, vergezeld van de wens dat dit boek veel lezers mag vinden en vrucht zal dragen.
En ik zou zeggen: goed voorbeeld doet goed volgen. Er zijn er meer onder de Haarlemse bisschoppen die om hun betekenis wel een biografie verdienen! Wie volgt?
Dr. Erik Sengers, ROOMSCH SOCIOLOOG - SOCIALE BISSCHOP Joannes Aengenent als ideoloog en bestuurder van de katholieke sociale beweging 1873-1935,verschenen bij uitgeverij Verloren in Hilversum (www.verloren.nl)
