Ga voor het meest wezenlijke, zoek de kern...

Kerstfeest van Sant' Egidio en Nachtmis in de kathedraal

Op kerst­avond was ik eerst bij de maal­tijd van het kerst­feest voor de armen van Sant’ Egidio in de Mozes en Aäron­kerk in Am­ster­dam en daarna voor de beide nacht­mis­sen met ons ka­the­drale koor in de ka­the­draal (zie hier­on­der de preek). Voor Sant’ Egidio was het niet de enige ac­ti­vi­teit op die dag: het aantal vrij­wil­li­gers dat met Sant’ Egidio verbon­den is, breidt zich uit en dat is aan­lei­ding om meer te doen...

Sant’ Egidio was die dag ook al voor vie­ring en ont­moe­ting in de jeudge­van­ge­nis geweest, in de garage in Am­ster­dam Zuid oost waar veel onge­do­cu­men­teer­den zijn en er was een vie­ring voor de ouderen en ge­han­di­capten in een zorg­cen­trum. En daarna dus de kerst­maal­tijd voor de armen en de nacht­mis. Die kerst­maal­tijd wordt volgens de spiri­tua­li­teit van Sant’ Egidio in de kerk gehou­den om te laten zien dat onze vriend­schap met de armen ere­dienst is. Inder­daad waren er veel vrij­wil­li­gers om te helpen waar­on­der veel nieuwe mensen, onder wie Tijs van den Brink.

De nacht­mis­sen in de ka­the­draal waren weer prach­tige vie­rin­gen, fees­te­lijk opge­luis­terd door het ka­the­drale koor onder lei­ding van Sanne Nieuwen­huij­sen met dr. Ton van Eck aan het orgel. Het koor zong onder meer de Missa Sancti Nicolai van J. Haydn. Op twee advents­zon­dagen wor­den ge­re­ser­veerde plaatsen voor de nacht­mis­sen uitge­ge­ven maar die waren al de eerste zon­dag weg; veel mensen had­den waar­schijn­lijk de indruk gekregen dat je een kaart moest hebben om binnen te komen. In ieder geval bleef een deel van de extra neer­ge­zette stoelen nu leeg. Dat deed niets af aan de schoon­heid van de li­tur­gie in een dus op zich volle ka­the­draal.

HOMILIE

Zo anders...

Ons leven is wel heel anders
dan het leven waarover we in het kerst­ver­haal horen:
een keizer die een besluit afkon­digt,
mensen die op weg gaan op een ezeltje,
armoe troef,
alles heel primi­tief,
terwijl wij in een vol­ko­men andere wereld leven:
de digitale wereld met Ipad en smart­phone,
sociale media en snelle verbin­dingen
in een vol en druk bestaan
in een maat­schap­pij gericht op het individu,
die wereld vormt vaak veel meer onze reali­teit.
Kunnen wij nog iets met het kerst­ver­haal?
Heeft Jezus Christus,
Kind van Maria,
dat nog niet spreken kan,
geboren in een stal,
heeft Hij ons toch iets te zeggen?

Een eerste ant­woord

Een eerste ant­woord krijgen we eigen­lijk al
op die momenten van ons leven
dat alles wat ik zojuist noemde
- heel die drukke wereld met al zijn facili­teiten -
ons niet zo veel te zeggen heeft.
Dat gebeurt vooral op momenten
van groot geluk
- liefde, nieuw leven, een pas­ge­bo­ren kind -
of van verdriet
- verlies, pijn, sterven, gemis aan uit­zicht, een­zaam­heid -
als het aantal vol­gers op Instagram
je echt niet meer in­te­res­seert.

Breek eruit!

En kijk ook eens om je heen:
zo’n 3 à 400.000 kin­de­ren in Neder­land
en 600.000 ge­zin­nen
leven onder de armoede­grens
en acht procent van de mensen
voelt zich erg een­zaam,
onder de oudste groep is dat zelfs 62%!
De snelle, rijke wereld van de mens
die zelf wel alles regelen kan,
is niet de wereld van alle Neder­lan­ders.
Wie het goed heeft
doet er goed aan
regel­ma­tig
uit die rijke bubble te breken.

Lang voorzegd

Goed dat u er bent
om dit kerst­feest mee te vieren.
Jezus Christus is geboren
in de stal van Beth­le­hem.
Zijn geboorte stond al
in de sterren ge­schre­ven:
hon­der­den jaren voor Christus
had de profeet Jesaja het al over
de maagd die een kind zou baren
en was er bij oosterse geleer­den als Zarathustra
al sprake van een bij­zon­dere ster,
die de ver­los­ser aan zou kon­digen;
die ster wijst aan wijzen uit het oosten
de weg naar het Kind;
en ook boven de stal
flonkeren sterren
in die winter­nacht,
waarin het Kind geboren werd.

Geen ster

toch is dat Kind zelf absoluut geen “ster”
en Maria en Jozef ook niet.
Ze zijn allemaal een­vou­dige mensen
en het zijn ook ver­der veel gewone mensen
die bij dit kind te vin­den zijn:
her­ders met hun kud­den,
rand­fi­gu­ren in de maat­schap­pij van toen.
En het is een stal waar het kind geboren wordt,
geen vijfsterren hotel,
geen pres­tigieuze tower met gou­den kranen,
alles is zon­der de macht en zon­der het aanzien
waar­mee de groten der aarde zich omringen.
Deze pas­ge­bo­ren koning
s dui­de­lijk geen koning
in enige men­se­lijke bete­ke­nis van dat woord.

Maar de hemel is er volop bij betrokken:
engelen zingen en brengen de bood­schap,
de glorie van de Heer omstraalt hen allen.
“Heden is U een red­der geboren”!

Dat was daar niet

Het is voor ons mensen van deze tijd
best wel wat moei­lijk gewor­den
om even niet op je smart­phone te kijken
en bij die kribbe neer te knielen,
zoals de her­ders dat hebben gedaan.

Wij zijn eraan gewend geraakt
dat we veel in korte tijd kunnen doen;
daar in die stal gaat alles traag.
Wij zijn eraan gewend geraakt
dat we controle hebben, grip op de gebeur­te­nissen;
daar was geen controle:
na lang zoeken was er een stal gevon­den
omdat er geen plaats was in de her­berg.
En wij zijn gewend geraakt
aan een zekere luxe,
kranen waaruit water stroomt,
apparaten die ons werk doen
en een rede­lijk geo­liede maat­schap­pij.
Dat was daar allemaal niet.

Verborgen bete­ke­nis

En we zijn ook gewend geraakt
aan wereld­lei­ders en politici
die zich­zelf op een manier presen­te­ren
waardoor dui­de­lijk wordt
hoe gewel­dig goed zij het allemaal doen
- niet dat zoiets altijd houd­baar is,
maar zo gebeurt het wel -.
Dát deden de wereld­lei­ders toen ook al,
keizer Augustus pre­sen­teerde zich als een god.
maar bij die pas­ge­bo­ren koning
in de stal van Beth­le­hem
is er niets van dit alles.
Er ligt een kind in een voe­derbak van dieren
met een paar van die beesten erom heen
en wat arme­lijke mensen,
moet dat de grote koning
en de red­der van de wereld zijn?
Het kind en de ouders laten niets zien
van hoe gewel­dig en fan­tas­tisch dat kind is,
hoe mach­tig en rijk,
er wordt niets geëtaleerd, geen show;
de inhoud, de bete­ke­nis wordt juist verborgen,
dus je moet zoeken
om die te vin­den.
O ja, er was die ster
en de engelen laten iets door­sche­me­ren
van de bete­ke­nis van dit kind,
maar ja zo’n engel:
is dat wel echt?
Bestaat zoiets wel?
Was het geen droom?
Er was geen kerstver­lich­ting
en er was geen kerst­di­ner
en geen versierde straten.
Er was een stal
met een kind
in het stro.
Je moet zoeken,
de bete­ke­nis is verborgen.

De kern...

Hier zit een bood­schap in,
juist voor ons, nu, in deze tijd:
mens, de materie kan je niet red­den;
integen­deel, je loopt gevaar
dat die je oren en je hart
verstoppen...

En toch: ook in onze tijd komt het voor
dat mensen een knop omzetten.
De ‘camino’, de pelgrims­tocht
naar Santiago de Com­pos­tel­la
is bij­voor­beeld populair:
alles achter je laten,
wekenlang lopen,
weinig bagage,
niet meer dan je dragen kan,
alleen het meest wezen­lijke;
en bijna al die mensen die dat doen
laten dan na afloop weten
dat ze het leven totaal anders hebben ervaren.
Het wezen­lijke kwam toen naar voren.
Dus, kom tot de kern,
tot dat wat altijd telt.
Maak je klein en een­vou­dig,
open je hart
en kniel neer
bij het Kind....