H. Mis en gedenkwoord pater Haye van der Meer

Opening studiedag Sint Bonifatiusinstituut

Pater Haye Van der Meer s.j. die op dins­dag 5 januari in Nijmegen is overle­den, belichaamde de ge­schie­de­nis van de katho­lie­ke kerk in Neder­land van de laatste zes­tig jaar. Zijn uit­vaart is nu alleen voor huis­ge­no­ten en familie, van­wege de lock down waarin we verkeren. Aan het begin van de (on line) studie­dag van het Sint Boni­fa­tius-instituut was er echter een heilige Mis in de Haar­lemse Ka­the­draal voor de over­le­de­ne, waarin hij werd her­dacht.

Kerkge­schie­de­nis

Pater Van der Meer belichaamt de recentste Neder­landse kerkge­schie­de­nis in al zijn facetten: hij stu­deerde bij Karl Rahner en schreef een proef­schrift bij hem over het pries­ter­schap van de vrouw (1960), waarin hij die moge­lijk­heid zeker niet uitsloot. Later heeft hij herhaalde malen afstand geno­men van die visie, wanneer die thesis in mijn semi­na­rie­tijd ter sprake kwam. Een "retractatio" noemde hij die ver­an­de­ring van inzicht. Pater Van der Meer schaarde zich volle­dig achter de ver­kla­ringen over dit thema van paus Johannes Paulus II.

Oplei­dingen

Hij heeft als docent nog net de "oude situatie" van semi­na­ries voor ieder bisdom, orde en con­gre­ga­tie mee­ge­maakt en doceerde ethica aan het Berchmanianum in Nijmegen. Toen de oplei­dingen ge­con­cen­treerd wer­den in een aantal hoge­scho­len, verhuisde hij met de Jezuïeten in oplei­ding mee naar Am­ster­dam waar hij rector van de oplei­ding werd.

In Am­ster­dam, in de ‘wilde’ jaren

Op een foto in het boek ‘De kerk gaat uit’ is hij bij­voor­beeld te zien tij­dens een college aan de KThA met naast zich de later uitgetre­den stu­den­tenpastor Jos Vrij­burg. Pater Van der Meer stond daar mid­den in het gewoel rond stu­den­tenekklesia en uittre­dende Jezuïeten en nam bovendien deel aan het Pas­to­raal Concilie in Noordwijkerhout, dat gelei­de­lijk steeds scherper in con­fron­ta­tie kwam met de Paus. Tege­lijk wer­den de tekenen van seculari­sa­tie steeds dui­de­lijker. Deze ont­wik­ke­lingen hebben er toe bij­ge­dragen dat pater Van der Meer zag dat het zo niet ver­der kon.

Rolduc

Na de benoe­ming van mgr. J. Gijsen in Roermond, werd hij daar bis­schop­pe­lijk vica­ris, lid van het ka­the­draal kapit­tel en rector van het semi­na­rie Rolduc, dat - na een jaar als convict - in 1974 van start ging. Dat semi­na­rie groeide uit met op een gegeven moment zo'n hon­derd se­mi­na­risten. Daar­naast was hij tien­tal­len lid van de Bis­schop­pe­lijke Beheers Kom­mis­sie (BBK), die de ver­ga­derngen van de Bis­schop­pen­con­fe­ren­tie voor­be­reidde.

Officiaal en admini­strator

In 1988 werd hij officiaal in het bisdom Roermond (hoofd van de ker­ke­lijke recht­bank) na een studie in Rome te hebben gedaan. Na het vertrek van bis­schop mgr. J. Gijsen werd hij een jaar lang de admini­strator (tij­de­lijk be­stuur­der) van het bisdom Roermond. Tot 2017 bleef hij be­schik­baar voor werk aan het offi­cia­laat en voor kerk­rechte­lijke adviezen aan de bis­schop. En hij is blijven doceren, ook aan ons Sint Boni­fa­tius­in­sti­tuut, wat hij met veel plezier deed, al moest hij daarvoor ook op zijn hoge leef­tijd grote afstan­den afleggen. Ook de stu­den­ten waren er gelukkig mee!

Eind 2017 verhuisde pater Van der Meer naar het Jezuïetenhuis Aqua Viva in Nijmegen, waar hij dus op 5 januari is overle­den.

Tijdens de Eucha­ris­tie­vie­ring heb ik hem op de volgende wijze her­dacht:

Talenten vrucht­baar gemaakt...

Een woord bij het over­lij­den van pater Haye van der Meer s.j. (1926-2021)

Voor deze heilige Eucha­ris­tie
waarin we pater Haye van der Meer gedenken
en hem aan zijn Schepper aanbevelen,
heb ik uit de li­tur­gie voor de over­le­de­nen
het evan­ge­lie van de Emmaüs­gan­gers gekozen.

Emmaüs

We zien de verrezen Heer
hier met twee van Zijn leer­lin­gen mee­gaan,
met hen spreken
en hen uit­ge­breid on­der­richten.
Dat on­der­richt van de Heer
met vuur en over­tui­gings­kracht gebracht
zette het hart van de leer­lin­gen
in vuur en vlam.
Zo kwamen ze aan bij het dorp
waarheen ze op weg waren
en daar brak Hij voor hen het brood,
beeld van de Eucha­ris­tie.

Hiermee wordt in feite
de kern van de zen­ding van de Kerk
tot uiting gebracht:
die ge­meen­schap van gedoopten
die de kerk is,
heeft tot doel
het evan­ge­lie te ver­kon­di­gen en te leven
en de Eucha­ris­tie te vieren,
tot Zijn- Jezus'- ge­dach­te­nis.
Daarin ligt de kern van ons christen-zijn,
het wezen van ons katho­liek-zijn.

Andere Christus

In wat we de Heer zien doen
in het evan­ge­lie van de Emmaüs­gan­gers
ligt op een heel bij­zon­dere manier
de pries­ter­lijke zen­ding
van pater Haye van der Meer.
Een pries­ter is op een heel eigen wijze
ge­roe­pen om een “andere Christus” te zijn,
zozeer dat hij op het hoogte­punt
van Zijn pries­ter­lijke exis­tentie,
bij het uit­spre­ken van de consecratie-woor­den,
zal zeggen: “Dit is mijn lichaam,
dit is mijn bloed”.
De pries­ter leent zijn mond en zijn woor­den
aan Jezus Christus zelf,
want het is de Heer zelf die
- door de pries­ter -
brood en wijn
tot Zijn Lichaam en Bloed maakt.

In gesprek

In het verhaal van de Emmaüs­gan­gers
komt Jezus bovendien naar voren
als iemand die in gesprek gaat.
Dat gesprek wat de Heer aangaat,
is de eerste fase
en langs de ver­kon­di­ging van het Woord van God
zal die uitmon­den in het hoogte­punt:
de vie­ring van de Eucha­ris­tie.

Be­ge­lei­ding, vor­ming, gesprek, onder­wijs

Zo was het leven van pater Van der Meer.
Zijn leven lang bijna
heeft hij mensen begeleid,
in Nijmegen en Am­ster­dam eerst
bij de jonge Jezuïeten,
in Rolduc daarna
bij de se­mi­na­risten,
in het Theo­lo­gisch Instituut van Rolduc
en bij het Sint Boni­fa­tius-instituut
op de Tilten­berg.
Als je in het semi­na­rie
bij pater Van der Meer ging zitten,
kon je rekenen
op inte­res­sante gesprekken,
omdat hij over allerlei thema’s
wel iets te mel­den had.
Hij aarzelde nooit
om in gesprek te gaan.
Dat heeft hij ook
in allerlei moei­lijke situaties gedaan,
in de wilde zesti­ger jaren in Am­ster­dam
en op het pas­to­raal concilie in Noordwijkerhout.

Man van de Kerk

Zijn leven lang is hij docent geweest;
er zijn nu nog stu­den­ten
op het Sint Boni­fa­tius-instituut
die hem als docent hebben mee­ge­maakt
Dat kon hij goed en in­spi­re­rend.
Hij was een man van de Kerk,
hij was trouw aan de paus
en de uni­ver­se­le kerk.
Grote voldoe­ning gaf hem
dat paus Paulus VI
het nieuw be­gon­nen semi­na­rie Rolduc ont­ving
en het toewenste
dat het vruchten zou mogen dragen
voor het hele land.
En dat is inder­daad uitge­ko­men.

Li­tur­gie en Latijn

Pater Van der Meer was een pries­ter
met zorg voor de li­tur­gie
en liefde voor het Latijn.
Dat heeft hij ons als se­mi­na­risten
des­tijds altijd voor geleefd.
Zater­dag­och­tend,
als er geen gemeen­schap­pe­lijke Mis was
in het semi­na­rie,
celebreerde hij een Latijnse Mis
in de crypte van de Rolducse abdij­kerk.

Zo was pater Van der Meer
precies zoals de Heer
met die onwetende leer­lin­gen
op weg naar Emmaüs,
altijd bezig mensen te vormen
door in gesprek te gaan,
door zijn on­der­richt
en door de vie­ring van de Eucha­ris­tie.

Canoniek recht

Hij was al boven de zes­tig
toen hij nog een studie canoniek recht deed
om officiaal van de ker­ke­lijke recht­bank te wor­den.
Pas op hoge leef­tijd
kwam hij na een leven van besturen en doceren
terecht in de pas­to­rale zorg
doordat hij ging assis­te­ren in Konings­bosch
en omge­ving
en dat gaf hem grote vreugde.

In vrede...

Vandaag willen we de Heer danken
voor de talenten die pater Van der Meer
zijn ge­schon­ken
en voor de wijze waarop hij die
vrucht­baar heeft kunnen maken
voor de vor­ming
van zo velen.
Mogen hij nu rusten in vrede
en het einddoel van zijn pelgrims­tocht
hebben bereikt:
het huis van de Vader.