Een herder moet lijden....

Mis voor de verkiezing van een nieuwe paus

Tijdens de maan­de­lijkse ver­ga­de­ring van de con­fe­ren­tie hebben de bis­schop­pen op dins­dag 12 maart, dag van het begin van het conclaaf, de Mis pro eligendo Pontifice gevierd, de Mis voor de verkie­zing van een nieuwe paus. Daarbij heb ik de volgende homilie gehou­den.

Homilie tij­dens de maan­de­lijkse ver­ga­de­ring van de bis­schop­pen­con­fe­ren­tie

Vandaag vieren we de heilige Eucha­ris­tie op een zeer bij­zon­dere dag.

De kar­di­na­len hebben deze morgen de heilige Mis gevierd pro eligendo Pontifice en zijn intussen het conclaaf inge­gaan.

Na de uit­wis­se­ling tussen de kar­di­na­len en alle gesprekken en voor­drachten over de situatie van de Kerk en het pro­fiel van de te kiezen paus in de sessiones preparatoriae, hebben de kar­di­na­len nu dus in pro­ces­sie vanuit de capella Paolina de sfeer van stilte en gebed betre­den die de Sixtijnse kapel tij­dens het conclaaf kenmerkt; zoals we weten zien zij op het vijf­hon­derd jaar oude fresco van Miche­lan­ge­lo dat het laatste oor­deel ver­beeldt.

Deze schil­dering wijst hen erop dat zij hun stem moeten uit­bren­gen met God alleen voor ogen: niet het oor­deel van mensen, niet men­se­lijke sympathie of poli­tiek, ras of natio­na­li­teit of het verlangen naar eer, aanzien en erken­ning mogen de door­slag geven, maar alleen wat zij na gebed en afwe­ging met die hoogste Heer alleen voor ogen, erkennen en on­der­schei­den als Gods wil.

Ik roep dit alles even op, niet omdat U dat niet zou weten, maar om nu als het ware daar even gees­te­lijk te­gen­woor­dig te zijn om zo voor de kar­di­na­len die de nieuwe paus kiezen, te bid­den, na­tuur­lijk in het bij­zon­der voor de voor­zit­ter van onze con­fe­ren­tie, kar­di­naal W. Eijk.

Moge de heilige Geest hun hart en hun geest mag verlichten en moge de nieuwe paus, zoals de li­tur­gie bidt een heilige, een her­der, een vader zijn.

Intussen hebben de eerste stem­mingen plaats gevon­den en het zal vermoe­de­lijk niet lang meer duren dat de Kerk een nieuwe op­vol­ger van de apostel Petrus, bis­schop van Rome, plaatsbekle­der van Christus, die­naar der dienaren Gods heeft.

Met de kar­di­na­len na de verkie­zing beloven wij hem nu vast onze harte­lijke ver­bon­den­heid en ge­hoor­zaam­heid.

Dat wij steeds in een­heid met de paus, cum et sub Petro, Christus en de Kerk mogen dienen en ons in zetten voor de verbrei­ding van het evan­ge­lie.

Wie het ook zal zijn, we zullen hem ont­van­gen met geloof en eerbied, in ver­trouwen op de lei­ding die de Heer aan Zijn Kerk geeft, tot aan het einde der tij­den.

We horen vandaag over het teken dat Jezus deed bij de badinrich­ting in Jeru­za­lem, die in het He­breeuws Bezeta, in het Aramees Bethesda wordt genoemd, wat vermoe­de­lijk betekent: huis van barm­har­tig­heid; het is de zogeheten piscina probatica, afgeleid van het Griekse Probatikè, een uitdruk­king die ver­wijst naar de nabij gelegen Schaapspoort en naar het doel waarvoor de baden waren bestemd.

Want in deze badinrich­ting wer­den de lammeren gewassen die door de poort binnen kwamen en voor de ere­dienst in de tempel wer­den gebruikt.

Nog steeds zijn de resten ervan te zien vlakbij de kruisvaar­ders­kerk van Sint Anna, waar volgens het proto-evan­ge­lie van Jakobus en de traditie ook het ouder­lijk huis van Maria is geweest.

Ik denk dat de meesten van ons die mooie plaats al wel eens hebben bezocht.

De badinrich­ting Bezeta bestond toen uit twee grote baden van rond de 120 bij 80 meter met daartussen kleinere baden die voor therapeu­tische doel­ein­den wer­den gebruikt, volgens som­mi­gen van­wege de heilzame kracht van het water, waarbij volgens som­mi­ge auteurs een rol kan hebben gespeeld dat het water door het gebruik voor tem­peldoel­ein­den als geheiligd werd beschouwd; en vele zieken kwamen zich baden om er gene­zing te vin­den.

Het beeld dat het evan­ge­lie ons schetst van Jezus en die onge­luk­kige, is voor iedere bis­schop en pries­ter, die Christus’ verlos­sings­werk mag voort­zet­ten, bij­zon­der herken­baar.

De gene­zing van die man is een beeld van de red­ding en verlos­sing die ons om niet ten deel valt.

Die arme man die in het evan­ge­lie al zo lang gebrekkig is - 38 jaar, bijna een mensenleef­tijd lang - en die niemand heeft die hem te hulp komt, wordt op het woord van Jezus vol­slagen genezen.

Het evan­ge­lie legt het ver­band tussen ziekte en zonde in de woor­den van Jezus: “Zie, je bent nu genezen, zon­dig van nu af niet meer”, niet omdat de Heer wil aan­ge­ven dat de gebrekkig­heid, de licha­me­lijke ziekte een gevolg is van de zonde, want dat is het niet, althans niet direct, als concrete oor­zaak en gevolg, niet als gevolg van per­soon­lijke zonde.

Wij zijn allen zon­dige mensen, klein, breek­baar en de men­se­lijke onmacht en gebrekkig­heid is ons aller deel.

Maar dat Gods barm­har­tig­heid ons heeft verlost en voor het eeuwig leven bestemd, is een oproep aan ons om niet meer te zon­digen, heilig te leven.

Wij kunnen ons­zelf geen red­ding, geen verlos­sing schenken, wij zijn als die man uit het evan­ge­lie die zelf niemand heeft.

Maar Jezus open­baart hier zich­zelf als Ver­los­ser, als Redder en Heer van de sabbat, als Degene die ons her­schept.

En doordat Hij anderen geneest en redt, valt Hem in zekere zin het lot van die arme man ten deel, die uit­ge­sto­ten, zon­der hulp daar had gelegen.

Jezus zelf wordt nu ver­volgd en uit­ge­sto­ten.

Ook wij en in het bij­zon­der de nieuwe paus die zal wor­den gekozen, wij hebben toe­ver­trouwd gekregen het verlos­sings­werk van Jezus voort te zetten.

Dat is onze taak, het is een dienst, “een nederige dienst in de wijn­gaard van de Heer”, om met de woor­den van onze emeritus-paus te spreken.

Wij geven alleen maar door wat wij hebben ont­van­gen, het is geen eigen ver­dienste.

En doordat wij in trouw daarvoor staan en Zijn verlossend woord willen spreken, zijn heil in de sacra­menten willen door­ge­ven, zullen we ook moeten aan­vaar­den dat de her­der moet lij­den voor de kudde, dat we tegen­spraak en ver­vol­ging moeten ver­du­ren, dat we als het ware iets van de vloek over­ne­men.

Ook de nieuwe paus zal moeten lij­den en wij moeten voor hem bid­den, zoals wij hopen dat de gelo­vi­gen ook voor hun her­ders willen blijven bid­den.

Maar als we goed opnemen wat ons over­komt - met Gods hulp - dan zal ons dat helpen om onze roe­ping meer in eenvoud en dienst­baar­heid te beleven, als een dienst in het teken van die twee­vou­dige liefde tot God en de naaste.

Amen.