Herdenking van de Martelaren van Alkmaar
Zondag 18 juni vierden we in Alkmaar de herdenking van de Franciscanen en "wereldheren" die in 1572 en 1573 zijn vermoord uit haat tegen het katholieke geloof. Een dag om extra te bidden om vrijheid, verdraagzaamheid, verscheidenheid en verbondenheid, de vier V's die burgemeester Anja Schouten in haar toespraak noemde.
Muziek
In de Sint Laurentiuskerk aan het Verdronkenoord was de feestelijke Eucharistieviering met de Laurentiuszangers, die prachtige muziek ten gehore brachten, waaronder de Missa sub titulo sancti Leopoldi van Joseph Haydn.
De herdenking
Bij de plechtige intocht werd door de burgemeester en mij een krans geplaatst bij de plaquette bij de ingang van de kerk, die aan de Alkmaarse martelaren herinnert. Bart Oud stond in een inleidend woord stil bij de patroon de H. Laurentius, wiens naar voren gehaald feest die dag werd gevierd, de H. Mattias en de Franciscanen en wereldheren die in 1572-1573 de marteldood waren gestorven. De Burgemeester sloot met haar toespraak, die blijk gaf van verbondenheid en een goed ingewerkt zijn in het thema, de viering af. Zij herinnerde eraan dat de kerk waarin wij verkeerden een ontwerp was van Pierre Cuijpers en een van de belangrijkste monumenten van de stad is. Pastoor-deken Franklin Brighita en kapelaan Antonio Tocco concelebreerden.
Heiligverklaring?
De martelaren zijn niet zalig- of heiligverklaard, hoewel er een canonisatieproces is gestart dat in de vijfitger jaren is blijven liggen vanwege de opmerking door een consultor van het Romeinse Dicasterie dat te weinig historisch was onderbouwd dat de martelaren om redenen van het geloof waren gestorven. Daa ris overigens wel verandering ingekomen doordat nog meer bekend is geworden over de beul emn over de algemene situatie, onder meer door het dagboek van de toen uit Alkmaar gevluchte Clarissen. Vicaris dr. Gerard Bruggink heeft het op zich genomen om zich hier verder in te verdiepen.
Reliek
In de St. Laurentiuskerk wordt ook de reliek bewaard van het bloedwonder dat in Alkmaar heeft plaatsgevonden (altaar voorin rechts). Het is op zich al een wonder dat deze reliek de reformatie heeft overleefd! Ook het heilig Bruurke van Megen is rond deze kerk opgegroeid en is er misdienaar geweest.
Homilie
DE FAKKEL DOORGEVEN
HOOGFEEST H. LAURENTIUS, Gedachtenis Martelaren van Alkmaar,
H. Laurentiuskerk, Alkmaar
Broeders en zusters,
Dat is niet meer...
De ouderen onder U
hebben grote veranderingen meegemaakt
in het kerkelijk leven:
een bloeiend kerkelijk leven,
uitpuilende kerken met een hele reeks Missen,
kloosters en seminaries overal,
dat is niet meer.
De wereld is anders geworden
en het openbare leven is niet
op geloof en godsdienst gericht.
Gelovige mensen worden niet zoals vroeger
gesteund door de hele structuur van de samenleving.
Keuzes
Hoe ga je daarmee om?
Je kunt natuurlijk de moed laten zakken
of meegaan met de trend
van de maatschappij.
Maar je kunt ook een eigen keuze maken,
in ieder geval: er is een keuze,
we hoeven niet te doen
wat anderen doen en media zeggen;
wat voor keuze willen we maken?
450 jaar geleden
Voor die vraag stonden ook
uw stadgenoten, onze landgenoten, 450 jaar geleden.
De veranderingen gingen toen
zeker zo snel als ze nu zijn gegaan.
Ineens was het allemaal afgelopen
met het katholieke geloof:
geen kerken, geen processies, geen kloosters meer
en wie uit de kast kwam als katholiek
liep ernstig gevaar.
Sowieso konden katholieken
geen publieke functies meer bekleden,
ze werden gemarginaliseerd, gediscrimineerd..
Wat doe je dan,
als je zoiets overkomt?
Naar binnen
Je hebt dan eigenlijk maar één weg:
je moet naar binnen toe,
naar wat je diepste overtuiging is..
Naar binnen gaan
deden de katholieken toen letterlijk
door verborgen kerkjes te maken,
de zogenaamde “schuilkerken”;
ze deden het ook
door naar hun eigen binnenkant te gaan:
naar hun ziel, hun innerlijk leven.
Gebed en geestelijk voedsel
werden belangrijker
naarmate de uiterlijkheid van katholieke structuren
wegviel.
De katholieken moesten er meer voor doen
om katholiek te zijn en te blijven,
ze moesten op zoek naar een schuilkerkje,
naar katholiek godsdienstonderricht;
ze moesten hun geloof wel verdiepen,
anders ging het niet,
dan zou het katholieke geloof weg zijn geëbd.
Wisselende tijden
De katholieke kerk werd kleiner,
maar ze is er door heen gekomen
en na eeuwen
kwamen er andere tijden,
tijden van groei en bloei,
het “rijke Roomse leven”.
Hetzelfde punt
We zijn nu weer op precies zo’n zelfde punt
van de geschiedenis aanbeland
als 450 jaar geleden.
We moeten weer kiezen,
wie katholiek wil zijn,
moet er zelf, persoonlijk, voor gáán.
Het vraagt nu meer,
het is roeien tegen de stroom in.
De martelaren van Alkmaar
die we vandaag gedenken
omdat het 450 jaar geleden is
dat zij gestorven zijn,
hebben die keuze gemaakt
en kunnen ons daarom ook nu inspireren.
Laurentius
Net zo goed trouwens, als inspirerend kan zijn
het leven van de heilige Laurentius,
van wie we vandaag alvast het patroonsfeest vieren.
Die maakte bijzondere keuzes:
hij kwam uit voor zijn geloof
en bleef trouw aan zijn zorg voor de armen,
ook al kostte hem dat zijn leven.
De martelaren van Alkmaar
Op deze bijzondere dag
waarop we dit patroonsfeest
van deze mooie kerk vieren,
staan we ook stil bij de gewelddadige dood
van zes Franciscanen
uit het klooster bij de Paardenmarkt te Alkmaar.
Ik noem vandaag met eerbied hun namen:
Daniel van Arendonk, was de overste (gardiaan) van het klooster,
Cornelius van Diest, Joannes van Naarden,
Ludovicus Voets en Adrianus van Gouda,
waren allemaal Franciscanen uit datzelfde klooster;
zij zijn in 1572 wreed vermoord in Enkhuizen.
Wat later was de Franciscaan Engelbertus Terborg
aan de beurt,
hij stierf de marteldood in Ransdorp,
toen hij op de vlucht was naar Amsterdam.
De twee wereldheren
- zoals de priesters worden genoemd
die niet bij een kloosterorde horen -,
de pastoor, Eylart van Waterlant
en zijn kapelaan David Leendertsz,
zijn hier vlakbij in Alkmaar
op de Stenenbrug vermoord
in het jaar 1573, 450 jaar geleden.
Clarissen
De Franciscaan Cornelius van Diest,
was ook biechtvader van de zusters Clarissen;
die zusters konden tijdig vluchten
en zijn na vele omzwervingen
in Portugal terecht gekomen,
waar zij hun kloosterleven hebben voortgezet.
Eén van deze zusters heeft het verhaal opgeschreven
over wat de zusters hadden meegemaakt;
zij schreef over de gruwelen die in Alkmaar
hadden plaats gevonden
en vertelde dat de Geuzen vooral gebeten waren
op de Franciscanen,
omdat die zich het sterkst inzetten
voor het katholieke geloof.
Een haatdragende scherprechter
De vijf Franciscanen die naar Enkhuizen werden gebracht,
kregen daar te maken
met een haatdragende scherprechter:
commissaris Gerard van Berkenrode
liet de paters op wrede wijze ter dood brengen.
Ze werden opgehangen aan het koord
van hun eigen habijt
en de lichamen hebben ze vervolgens
laten verdwijnen.
Die Van Berkenrode was priester geweest,
maar van zijn geloof afgevallen,
nu stond hij in dienst
van Willem van Oranje;
hij had een grote haat
tegen het katholieke geloof ontwikkeld
en stelde de Franciscanen op de proef
op het punt van hun geloof,
vooral het geloof in de werkelijke tegenwoordigheid
van Christus in de Communie.
Maar die Franciscanen bleven standvastig
en kwamen duidelijk voor hun geloof uit.
Verborgen
De pastoor en de kapelaan
hebben zich bijna een jaar verborgen weten te houden,
maar toen had ook hun laatste uur geslagen.
‘S Morgens in alle vroegte werden zij opgehangen
op de Stenenbrug.
Inspirerend
Toch zijn ze niet vergeten
en herdenken we ook vandaag nog
het offer dat zij hebben gebracht.
Ik hoop en bid
dat zij ons allen blijven inspireren
om met vertrouwen te bouwen
aan een toekomst van geloof,
om zelf trouw te zijn aan ons geloof
en anderen te inspireren
om die geestelijke schat niet los laten.
Dan geven we de fakkel door,
ook in deze tijd
al kunnen we niet alles van vroeger bewaren,
maar dan maken we het mogelijk
dat een nieuwe generatie zal opstaan
om die fakkel over te nemen.
.jpg "(martalk1 (2))")
