Omgaan met stress en spanning
'Heer, red mij!' - 19e zondag door het jaar a
Aan het begin van de Eucharistieviering in de kathedraal heb ik nog even terug gekeken op de mooie wereldjongerendagen met meer dan 1.5 miljoen jongeren. Daar hield de paus de jongeren drie "woorden" voor: straal, luister en wees niet bang. Maar wat doe je dan met stress en spanning?
Tegenwind
Daar stonden we bij stil tijdens de Eucharistieviering in de kathedraal, naar aanleiding van het evangelie (Mt. 14, 22-33), dat verhaalde van de leerlingen die op het meer worden getroffen door hevige tegenwind en hoge golven en die menen een spook toen zien toen Jezus ove rhet meer naar hen toekwam. De homilie vindt U hieronder.
De H. Mis is nog te zien op Kathedraal TV: Heilige Mis - Zondag 13 augustus - 19e Zondag door het jaar - YouTube
Stralen
De drie woorden van paus Franciscus sloten goed aan: we werden door hem uitgedaagd niet te stralen met een lege buitenkant, door onszelf geweldig voor te doen, maar met het licht van Christus:
"I would like to tell you that we do not radiate light by putting ourselves in the spotlight, for that type of light is blinding. No, we cannot illumine others by projecting a perfect, well-ordered, refined image of ourselves, or by appearing to be powerful and successful, strong but without light. No, we radiate light - we shine - by welcoming Jesus into our hearts and learning to love as he does. To love like Jesus: that is what makes us shine, makes us do works of love".
Luister
Het moeten ophouden van "de schone schijn" is juist een oorzaak van stress en spanning. Dat we onszelf niet centraal moeten stellen, kwam ook tot uiting in de tweede oproep van de paus: "Luister": aandacht voor de naaste, echt naar haar of hem luisteren...
WAT GEEFT RUST BIJ SPANNING EN STRESS?
NEGENTIENDE ZONDAG DOOR HET JAAR A - Kathedraal
Stress
Er zijn vele angsten die ons kunnen beheersen
en er zijn allerlei situaties
die spanningen kunnen oproepen.
Dat kan gaan om heel gewone, zelfs dagelijkse zaken,
als: haal ik mijn trein?
Ben ik wel op tijd?
Zal me dit lukken, kan ik het wel?
Hoe zullen ze over me oordelen?
Wat is het dat ik mankeer?
Enzovoorts, enzovoorts:
er zijn vele situaties
die stress kunnen oproepen.
PTSS
De ene mens is gevoeliger voor spanningen
dan een ander,
maar ook in stoere, stevige mensen
kunnen die spanningen doorwerken.
Denk bijvoorbeeld aan de vele militairen
die terugkomend van een vredesoperatie,
een uitzending naar oorlogsgebied,
met een post-traumatisch stress syndroom zitten,
een PTSS.
Geen mens is van ijzer en zonder gevoel.
Na het pensioen
Toen ik meer dan dertig jaar geleden
pastoor was van een parochie
gingen veel mensen met pensioen
die in de tweede wereldoorlog
te werk waren gesteld geweest in Duitsland
of later in Nederlands-Indië hadden gevochten.
Hun werkzaam leven kwam tot stilstand
en de ervaringen uit die zware tijd
kwamen weer naar boven.
Toen werd duidelijk dat de ervaringen van toen
heel veel stress en spanning hadden gegeven
en traumatisch waren geweest.
Trauma's ... ook nu...
Kunnen we hier iets tegen doen?
Wat kunnen we doen
om met zulke spanningen om te gaan?
Natuurlijk mogen we hopen en bidden
dat we niet in zulke heftige situaties terecht zullen komen,
maar laten we er wél aan denken
dat dit ook nu gebeurt
met talloze onschuldige mensen in Oekraïne bijvoorbeeld,
maar ook in andere conflictgebieden
of situaties van chronisch voedseltekort
en ook wel dichterbij huis.
Wondermiddel?
Natuurlijk is het hier niet de plaats
om allerlei medische of psychotherapeutische
hulpvragen te bespreken;
het is goed om die hulp te zoeken
als die van toepassing is.
En er is zeker ook geen wondermiddel
waardoor spanningen
geen vat meer op ons hebben.
We blijven mens en wel:
de mens die wij zijn,
zoals wij in elkaar zitten.
Toch is er nog iets meer dan die hulp,
hoe belangrijk die ook is
en meer dan het vermijden van heftige situaties
en er is ook nog wel iets meer te zeggen
dan dat we nu eenmaal zo zijn.
Spanning en stress op het meer
In het evangelie van deze zondag
overkomt het de apostelen:
er is wind, er zijn golven en ze denken een spook te zien
als Jezus over het water naar hen toekomt.
Ze ervaren dus spanning en stress,
ze raken van streek en beginnen van angst
te schreeuwen.
En toen Petrus moedig enkele stappen
over het water had gezet,
op uitnodiging van Jezus zelf,
bekroop hem al weer meteen de angst:
“Heer, red mij”.
Ook de apostelen, de leerlingen van Jezus,
die vrienden van de Heer,
hadden dus last van stress en spanning.
Oligopiste
Wat dan? Hoe kun je daarmee omgaan?
Laten we eens naar Jezus kijken.
Hoe reageert Jezus zelf
op deze situatie van stress en spanning?
Hij grijpt de hand van Petrus
en houdt die stevig vast
en als ze in de boot stappen,
bedaart de hevige wind.
Jezus zegt tegen Petrus:
“Kleingelovige waarom heb je getwijfeld?”
“oligopiste” is het woord in het Grieks,
iemand met weinig “pistis”.
Dat Griekse woord “pistis”
betekent op de eerste plaats
vertrouwen en vervolgens pas geloof.
Je zou het dus kunnen vertalen met:
“gelovig vertrouwen”.
Jezus onderstreept hier dus het belang
van gelovig vertrouwen.
Maar hoe zou je dan
tot dat gelovig vertrouwen kunnen komen,
dat steun en rust geeft
bij spanning en stress?
Het "moeten"
Ik denk dat we allemaal de ervaring hebben
dat als we dingen heel erg vanuit onszelf doen,
vanuit onze krachten, ons eigen kunnen,
dat er meer spanning zal zijn,
omdat we toch ook weer beperkte mensen zijn.
We zijn het dan te veel zélf aan het doen.
De perfectionist moet het halen en wil het halen,
maar hij zou dat “moeten”
juist een beetje los moeten laten,
hij zou alles een beetje uit handen moeten geven,
dan zou het waarschijnlijk zelfs beter gaan...
Vastgehouden
Er is een hand die je stevig vasthoudt,
niet dat er dan geen stormen meer zullen zijn,
maar daar doorheen word je vastgehouden.
Waar je zou kunnen leven vanuit het besef
dat er Iemand is die je draagt
en dat uiteindelijk alles ons geschonken wordt,
dat we ons eigen lot niet kunnen bepalen
maar dat het ons gegeven wordt,
dat alles uiteindelijk van de goede God komt
die een mooie bestemming voor ons heeft,
daar kunnen we net iets anders
in stressvolle situaties gaan staan.
Die moet er al zijn...
Maar hoe kom je zover?
Het helpt niet zo goed
als je dit pas gaat bedenken
als je in zo’n stressvolle situatie verkeert.
Die bedding van vertrouwen
moet er dan al zijn,
dan valt die spanning anders op ons,
dan gaan we er anders mee om,
vanuit die basis - die er al is -
van vertrouwen
in de aanwezigheid van God.
Jezus en Elia
Zowel Jezus zelf als de profeet Elia
laten ons vandaag zien
hoe we aan die bedding van vertrouwen
kunnen bouwen,
hoe je die band van vertrouwen verwerft.
Die is een genade, een cadeau
en Jezus en Elia zochten beiden
de stilte op en de sfeer van het gebed
om die band van vertrouwen te voeden.
Dus...
Neem wat meer tijd voor de Heer,
dat is de uitnodiging die erdoor tot ons spreekt,
neem wat meer tijd voor de Heer,
zodat die band van vertrouwen kan groeien
die je tot steun zal zijn
in tijden van spanning en stress.
