Waarom zouden we bang zijn?

Vergeven en bouwen aan een nieuwe toekomst

In Hoofd­dorp werd op 16 sep­tem­ber het le­vens­of­fer van pater Bernard van Klaar­wa­ter en zijn mede-mis­sio­na­rissen her­dacht. Zij stierven in de tweede wereld­oor­log door de hand van de Japanse bezetter in de Bismarckarchipel van Papua Nieuw Guinea. De nicht van pater Bernard, Marianne Visser van Klaar­wa­ter schreef een boek over het leven van haar oom: "Waarom zou­den we bang zijn?"

Aan het einde van het symposium, vier­den we de heilige Mis in de Hoofd­dorpse Joannes de Doper­kerk, waarbij ik on­der­staan­de homilie heb gehou­den.

Homilie

Door ver­ge­ving bouwen aan een nieuwe toe­komst

24^e Zondag door het jaar A - Symposium Waarom zou­den we bang zijn?

“Waarom zou­den we bang zijn?”
Het is mooi dat rond het boek
van Marianne Visser van Klaar­wa­ter
dit symposium is geor­ga­ni­seerd.
Ik heb het boek met veel in­te­res­se gelezen.

Wraak die de samen­le­ving vernie­tigt

Waarom wer­den de mis­sio­na­rissen vermoord?
Was het wraak, was het vergel­ding?
In ieder geval kunnen we zeggen
dat dit absoluut niet
vanuit een chris­te­lijke geest was gebeurd.
Zo’n inbreuk op een samen­le­ving
blijft na­tuur­lijk niet zon­der gevolgen.
Het effect op de bevol­king
was aan­vanke­lijk dan ook inder­daad
dat de geest van broe­der­schap en samen­wer­king
die mede dankzij de mis­sio­na­rissen
was ontstaan,
weer teloor leek te gaan
en dat velen tot het hei­dendom terug­keer­den.

Een po­si­tie­ve geest

En toch is er na de verschrikke­lijke oorlog
en al het kwaad dat was aan­ge­richt
op korte termijn weer heel veel opge­bouwd
en is er nu een bloeiende katho­lie­ke ge­meen­schap.
Hoe kon dit zo gebeuren?
Dat kwam door een po­si­tie­ve geest
die gericht was op de toe­komst, op opbouw
en op ge­meen­schap,
het achter zich laten van een geest
van wrok en vergel­ding
om wat hen was aan­ge­daan.
Die omkeer naar deze po­si­tie­ve geest
na alles wat hen was misdaan,
was een vorm van ver­ge­ving,
van niet opgaan in dat negatieve,
zoals het evan­ge­lie ons vandaag leert.

En toch, ook nu is er die uit­daging
om niet op te gaan in het seculiere denken
in een wereldse geest en het eigen belang.
Dat is tenminste wat de mis­sio­na­rissen
getuigen over de te­gen­woor­dige tijd
in Papua Nieuw Guinea.
Maar er is daar een groot voor­deel
en dat is: er is geloof en ge­meen­schapszin!

Kun je ver­ge­ven?

Kun je ver­ge­ven wat er is gebeurd
en wat mensen is aan­ge­daan?
Kun je vergevern wat jezelf is aan­ge­daan?

Ik denk dat we allemaal wel weten
hoe onge­loof­lijk inge­wik­keld dit kan zijn:
zeven­tig maal zeven maal ver­ge­ven,
dat betekent: onein­dig vaak.
We hebben eigen­lijk bijna altijd wel redenen
om toch net iets anders te besluiten
dan zomaar weer te ver­ge­ven.
Net als de man in het evan­ge­lie
aan wie een enorme schuld
kwijt geschol­den was,
maar die zelf het weinige opeiste
wat men hem schul­dig was.
Het voor­beeld van barm­har­tig­heid
wat hij­zelf had ervaren,
had hij dus niet opge­volgd.

Men­se­lijke redenen

En zo gaat het vaak:
“We hebben gelijk
of we hebben onze redenen:
het is niet rede­lijk om daar zomaar overheen te stappen”,
“In deze situatie
is ver­ge­ven, kwijtschel­den
niet aan de orde”;
“Het gaat maar door,
moet je dan je ogen sluiten?”
“Het is wel erg veel
wat we moeten verdragen,
dat kan zo niet door­gaan;
een nieuw begin is niet meer moge­lijk,
dat is een gepasseerd station”.

Zo zijn er zeven­tig maal zeven goede redenen
om niet te moeten of te hoeven ver­ge­ven...

De eisen om te kunnen sa­men­le­ven

Toch vraagt het sa­men­le­ven van mensen met elkaar
om één heel speciale kwali­teit,
name­lijk: weten te geven en te nemen,
maar vooral méér weten te geven
dan te nemen,
reke­ning hou­dend met de ander,
dragend en verdragend,
niet zo stevig in de behoefte van je eigen “ik” zitten,
dat het wel fout moet gaan
als die ander daaraan niet beant­woordt.

De evan­ge­lische geest

De evan­ge­lische geest van omgaan met elkaar
komt bij­voor­beeld tot uiting
in de manier waarop Paulus
de relatie tussen man en vrouw beschrijft:
hij omschrijft die als “dienen”:
“Wees elkaar onderdanig”, zegt Paulus (Ef. 5, 21),
maar wij mensen hebben dan de nei­ging
om te denken en te zeggen
dat het nu eens de beurt van de ander is
om onderdanig te zijn.
Toch is er bij problemen
eigen­lijk geen andere oplos­sing
dan het beleven van de chris­te­lijke geest
die Paulus ook vandaag in de tweede lezing beschreef:
“Niemand van ons leeft voor zich­zelf,
niemand sterft voor zich­zelf alleen”,
wij leven en sterven voor de Heer.

Het eigen­lijke centrum

Dat is precies dat “grotere”
waardoor we ons eigen gelijk
kunnen overstijgen:
het gaat niet om ons­zelf, het draait niet om ons “ik”,
in ieder geval niet voor een christen,
niet voor een gelovig mens.
Althans, zo mag het niet zijn!
Het draait om dienst.
En als de ander je erg irri­teert
en je die niet meer kunt uit­hou­den,
niet meer kunt ver­ge­ven,
dan moet je als het ware een treetje hoger gaan staan:
je leven is een dienst aan de goede God,
die voor jou in Jezus Christus
Zijn leven heeft gegeven;
vind je het moei­lijk om die ander nog te dienen,
om het uit te hou­den
met die persoon die je al zo dikwijls hebt ver­ge­ven?
Zie het dan in het per­spec­tief
van je dienst aan de Heer.
Probeer het eens met Gods ogen te zien.
Die opdracht tot dienst houdt in ieder geval in
dat je je hart wilt ombuigen
naar ver­zoe­ning en ver­ge­ving.

De weg naar ver­ge­ving

Soms is het niet ge­mak­ke­lijk
om tot ver­ge­ving te komen
omdat je wer­ke­lijk bent gekwetst,
maar ver­ge­ven hoeft ook niet in één keer
en ver­ge­ven kan ook niet een goedkoop wegwuiven
van bepaalde erns­tige gebeur­te­nissen zijn;
ver­zoe­ning en ver­ge­ving is een weg
die je wilt gaan naar heling,
naar inner­lijke gene­zing
en die weg is be­lang­rijk,
be­lang­rijker nog dan de vraag
of je het doel van ver­ge­ving en ver­zoe­ning
al hebt bereikt.

Onze koning

U zult al wel hebben begrepen
dat met die koning waar het
in de parabel over gaat,
God zelf wordt aangeduid.
Het gaat erom je te binnen te brengen
dat Hij altijd bereid is je te ver­ge­ven
en dat Hij je altijd weer
een nieuwe kans wil geven
Zo handelt Hij met ons,
maar ook die persoon
die heel moei­lijke, onaangename mens,
krijgt bij hem een nieuwe kans...

Hoe deden ze dat in Paua Nieuw Guinea?

De mensen in Papua Nieuw Guinea
hebben na het vertrek van de bezetters
alles weer opge­bouwd,
mooie nog dan het was;
ze keken vooruit
en deden het samen,
met geloof en ge­meen­schapszin.

Laten we bid­den
dat dit in­spi­re­rend zal werken...
Ook voor ons.