Over het programma 'Kloostergasten' met Henri Bontenbal
Henri Bontenbal was te gast in de abdij van Egmond voor het programma ‘Kloostergasten’. Het was een mooie, integere aflevering waarin de kijker niet alleen een inkijkje kreeg in het kloosterleven, maar de CDA-leider ook zichzelf liet zien als mens en als gelovige. De manier waarop hij dat deed, kon ik zeer waarderen. Hij ging in het programma tijdens de Eucharistieviering in de Abdij ter communie en verdedigde die stap. Dat vond ik een beetje jammer. Ik leg uit waarom.
Mooi en integer
Laat ik eerst nogmaals uitspreken dat ik vond dat de CDA-leider zijn reflecties tijdens de kloosterdagen mooi en integer verwoordde. Hij gaf daarbij aan dat hij veel waardering heeft voor het katholieke geloof. Hij liet merken als natuurkundige en christen met een protestantse achtergrond soms (te) veel ‘in zijn hoofd’ te zitten, terwijl het in het katholieke geloof meer gaat om de ervaring en het mysterie, waarvan hij het belang is gaan inzien. Ik hoop dat ik zijn benadering goed verwoord.
‘Eigenlijk’ mag het niet
En wat de heilige communie betreft: Henri Bontenbal gaf aan dat hij wist dat het ‘eigenlijk’ niet mag dat hij ter communie ging, maar vond dat in dat woordje ‘eigenlijk’ ook wel weer zat dat het heel katholiek was om het toch maar te doen. Met die uitspraak raakte hij wel een punt dat tegelijk sterkte en zwakte is van het katholieke kerk-zijn: onze kerk is een kerk met duidelijke geloofsovertuigingen en morele opvattingen en tegelijk met veel begrip voor de mens die zwak is of het toch iets anders doet. Het is een kerk van vergeving en begrip, van nieuwe kansen. Dat is heel mooi omdat het de begripvolle barmhartigheid van de hemelse Vader tot uiting brengt en de zending van Jezus laat zien die niet voor rechtvaardigen kwam maar voor zondaars; pas als we onszelf als kleine mensen zien met minpunten, vallen we binnen Zijn reddingsplan!
Zwakte
Maar de zwakte van de katholieke kerk is dat die bereidheid tot vergeving ook tot begrip en opnieuw een kans geven kan leiden en heeft geleid, waar dat echt niet moet. Het is moeilijk om streng te zijn, toch moet dat soms, bijvoorbeeld omdat de zwakkeren beschermd moeten worden; en daarin zijn de katholieke kerk of vertegenwoordigers daarvan te kort geschoten.
Geen oordeel
Ik zou het waarderen en op prijs stellen als Henri Bontenbal (en anderen) (nog) niet aan de heilige communie zouden deelnemen. Dat is geen oordeel over het geloof van de CDA-leider, die ook al eerder heeft aangegeven zich met de katholieke kerk verbonden te voelen.
De basis voor het deelnemen aan de communie is altijd het katholieke geloof in dit sacrament: de verandering van brood en wijn in het Lichaam en Bloed van Christus. Je ontvangt de Heer zelf in de communie. Kun je dit geloof delen? Kun je bijvoorbeeld uit overtuiging knielen voor dit sacrament? Ik heb natuurlijk geen oordeel over de vraag of de CDA-leider dit geloof deelt.
Ook is dit geen moreel oordeel: een goede protestant en christen kan beslist mooier en zuiverder in het leven staan dan een katholiek. Henri Bontenbal maakt op mij de indruk een goed en gewetensvol mens te zijn.
Waarom niet communiceren als je niet katholiek bent?
Waarom zou ik het dan toch waarderen als iemand niet aan de heilige communie zou deelnemen als hij niet katholiek is? De katholieke kerk voorziet in uitzonderingen voor noodsituaties en voor christenen van oosterse kerken, die door de katholieke kerk ‘zusterkerken’ worden genoemd. Daar ga ik in dit verband niet nader op in (vgl Codex IC c. 844).
Voor ons als katholieken is de deelname aan de Eucharistie de voltooiing van de initiatie, van de inwijding in de kerkgemeenschap. Er zijn gelukkig momenteel best veel jonge mensen die de stap zetten naar de katholieke kerk. Zij bereiden zich gedurende langere tijd voor op de opname in de kerk door doopsel of geloofsbelijdenis. Wie tevoren al gedoopt was, ontvangt voor de opname het sacrament van de biecht, het sacrament van boete en verzoening, om ook op die wijze een nieuw begin te maken. De voltooiing van dit alles is de eerste heilige communie. Het wachten met het ontvangen van de heilige communie is dus een kwestie van respect voor de geestelijke weg die de Kerk voorziet voor de geloofsleerlingen (en die niet van vandaag of gisteren is...!).
Een zegen
Wekelijks geef ik aan heel wat - meestal jongere - mensen bij het communie uitreiken een zegen. Velen van hen nemen deel aan de Eucharistieviering terwijl zij zich aan het voorbereiden zijn op hun opname in de Kerk. Sommigen anderen - katholieken - zijn bijvoorbeeld bezig met een weg van bekering en levensvernieuwing. Zij vragen om die zegen op hun geestelijke weg die hopelijk zal uitmonden in het ontvangen van de eerste heilige communie, langs het sacrament van de biecht.
Het zou fijn zijn als ook de heer Bontenbal deze weg van de katholieke kerk zou willen respecteren. Ik zeg dit met - nogmaals - zeer grote waardering voor de wijze waarop hij zijn geloof en ‘staan in het leven’ heeft verwoord in het programma ‘Kloostergasten’. Het lijkt mij dat hij een respectvol persoon is, dus...
