Over vergelding, wraak, oordelen en veroordelen

zevende zondag door het jaar C

In de oorlogs­si­tua­ties waarover we horen spelen wraak, vergel­ding en genoegdoe­ning een grote rol. Maar wat kunnen de woor­den van Jezus over niet oor­de­len en veroor­de­len dan nog betekenen? Een blik op onze wer­ke­lijkeid vanuit het evan­ge­lie van de 7e zon­dag door het jaar C (Lc. 6, 27-38).

De Eucha­ris­tie vierde ik in de ka­the­draal. Wegens de voor­jaars­va­kan­tie was het ka­the­drale koor afwe­zig, maar enkele solisten zongen prach­tig en maakte het gemis weer goed!

Bemin je vijan­den... Wat betekent dat in de praktijk?

ZEVENDE ZONDAG DOOR HET JAAR C KATHEDRAAL

Tegen­over­ge­steld

Wat het evan­ge­lie ons vandaag aanraadt
is precies het tegen­over­ge­stelde
van wat de wereld doet.
Het evan­ge­lie roept op
om kwaad met goed te vergel­den,
de wereld ver­geldt kwaad met kwaad
en zelfs goed wordt regel­ma­tig
met kwaad beant­woordt.
De drei­ging die we in oorlogs­si­tua­ties horen
is dat de vijand er reke­ning mee moet hou­den
dat het kwaad dat hij aanricht,
nooit vergeten
en vele malen hefti­ger gewroken zal wor­den.

Vergel­ding of wraak?

Er is een groot verschil
tussen vergel­ding en wraak.
Van vergel­ding spreken we
als het gaat om een actie
die de recht­vaar­dig­heid wil her­stel­len
en de sociale orde wil be­scher­men.
Vergel­ding moet gepro­por­tio­neerd zijn,
dus: moet in ver­hou­ding staan
tot het kwaad dat is aan­ge­richt
en het moet een afgewogen beslis­sing zijn
vooral als uit­komst van een rech­ter­lijke pro­ce­dure.

De taak van de rechter

Daar­van spreken we bij­voor­beeld
als iemand een ge­van­ge­nisstraf krijgt opgelegd
voor een mis­daad die hij heeft gepleegd.
De rechter neemt geen beslis­sing
uit kwaad­heid en wraak­ge­voe­lens,
maar zorgt dat het recht zijn loop heeft.
Dat is iets goeds,
het beschermt de maat­schap­pij,
geeft genoegdoe­ning aan de slacht­of­fers
en hope­lijk brengt het een mis­da­diger
tot ver­be­te­ring.
Daar heeft Jezus het hier dus niet over.

Één is rechter...

Jezus zegt wel
dat we niet moeten oor­de­len en veroor­de­len,
maar dat gaat niet over rechters en recht­spraak,
dat gaat over mensen
die altijd met hun oor­deel over anderen klaar staan,
die rod­de­len en kwaad spreken.
Het is goed dat we beseffen
dat we dit niet moeten doen,
dat er maar Één de uit­ein­delijke rechter is
en dat we allemaal eens voor die Rechter komen te staan.
Dus oor­deel niet, veroor­deel niet,
al maken we op dit punt
na­tuur­lijk allemaal weleens een foutje.

Het goed van recht­spraak

Het mooie van een goede en recht­vaar­dige recht­spraak is
dat er met rust en afstand ge­oor­deeld wordt,
dat beide partijen wor­den gehoord,
dat er ge­oor­deeld wordt
over­een­koms­tig het recht,
dat de feiten langs een objectieve meetlat
wor­den gelegd.

Emoties

Dat is vol­ko­men anders
wanneer we spreken en han­de­len
vanuit emotie en wraak­ge­voe­lens.
Ik denk dat we ons allemaal wel rea­li­se­ren
dat we vaak eerst afstand moeten nemen,
tijd moeten kopen,
zeker als we boos zijn, bij­voor­beeld.
Als de emoties ons bepalen,
dan gaat het niet zo goed.

Want onze emoties zijn vaak eenzij­dig:
we zien wel vaak het ver­keerde dat een ander ons doet,
hoe wij tekort zijn gedaan,
maar niet zo goed de fouten
die wij­zelf hebben gemaakt.
We hebben vaak meer begrip voor ons­zelf
dan voor een ander.
Zo gaat het tussen mensen,
zo gaat het ook in het groot,
tussen lan­den en volken.

Vredes­be­spre­kingen

De wereld zit momen­teel
volop in oorlogs­si­tua­ties en vredes­be­spre­kingen.
Ik hoop dat de bespre­kingen
een goede uit­komst zullen hebben,
al zijn er vele, vele mensen
gedood of gewond,
of ook psy­chi­sch zwaar bescha­digd.

Oorlogspro­pa­gan­da

In een oorlog gaat het vaak
om haat en wraak:
de tegen­stan­der wordt zo zwart moge­lijk gemaakt,
zo lelijk moge­lijk afge­schil­derd;
eigen daden wor­den goedge­praat,
wat de tegen­stan­der doet
is gruwe­lijk en ver­keerd.
In­for­ma­tie is in tijd van oorlog
veelal pro­pa­gan­da.
Ook wij horen niet altijd het hele verhaal.

Ruimte voor vredestribunalen

Toch bestaan er ook voor oorlogs­si­tua­ties
vredestribunalen,
we hebben er in Den Haag
zelfs een prach­tig paleis voor staan!
Ik zou willen dat staten hun con­flic­ten
dáár zou­den beslechten!
In oorlogen wor­den alle normen opzij gezet,
welke oorlog is recht­vaar­dig?
De gewone mensen zijn er de dupe van,
bombarde­menten ontzien de bur­gerbe­vol­king
volstrekt on­vol­doen­de.
On­schul­dige mensen moeten lij­den.
Terwijl wraak en haat
altijd weer nieuw geweld oproepen,
de ene oorlog baart de volgende.

Wat Jezus ons leert

Het is daarom dat Jezus ons zegt
liever kwaad te lij­den,
te onder­gaan dat iemand je tekort doet
dan er geweld­da­dig op te rea­geren.

Plant je een zaadje van liefde
of plant je een zaadje van haat en geweld?
Bemint je vijan­den!

Dus, probeer er liever samen uit te komen,
als het kan,
maar wees ook bereid enig kwaad te verdragen
omwille van de lieve vrede,
want altijd ons gelijk en onze gram willen halen,
lost ge­woon­lijk op den duur niets op.
Plant een zaadje van liefde!
Hoe kun je de ander bereiken?
Heb je voldoende begrip voor die ander?

Gods ogen

Het is goed als we
op onze eigen gevoelens en emoties reflec­te­ren,
ons best ervoor doen
de mensen die we niet zo mogen
en die we mis­schien zelfs haten,
te zien met de ogen van God,
die pure liefde is en barm­har­tig­heid,
die niet oor­deelt uit haat of wraak,
maar met compassie
en voor het goed van ons­zelf en heel de schep­ping.

Smalle weg

Het evan­ge­lie van vandaag
is niet zo ge­mak­ke­lijk
in praktijk te brengen
in het leven van iedere dag:
Bemint je vijan­den,
oor­deel en veroor­deel niet,
wees tegemoet­ko­mend...
Niet ge­mak­ke­lijk,
maar het is de weg van Jezus,
wel een beetje een smalle weg...