Het interview met paus Franciscus

25e zondag door het jaar C

Over het inter­view met paus Fran­cis­cus is in de media al veel te doen geweest. De bijna der­tig pagina's tellende tekst werd de afgelopen week in JezuÏeten-tijd­schrif­ten over de hele wereld ge­pu­bli­ceerd. Vooral enkele passages wer­den eruit gepikt. In de preek van deze zon­dag ben ik er wat op in gegaan. De Mis was in de Onze Lieve Vrouw Hemel­vaart­kerk in Heem­ste­de, waar men wacht op de komst van de nieuwe pastoor drs. E. van Teijlingen, nu pastoor kan. dr. A. Hendriks er afscheid heeft geno­men en in de Sint Joseph in Haar­lem is be­gon­nen.

homilie

Het lijkt erop dat Jezus die onrecht­vaar­dige rent­mees­ter
best wel posi­tief bena­dert:
Nota bene begint Hij hem te prijzen
omdat hij met zoveel overleg heeft gehandeld,
terwijl hij een dief is en een oplichter,
die op een oneer­lijke wijze
zijn werk­ge­ver van in­kom­sten berooft.
Ik kan me moei­lijk voor­stel­len
dat werk­ge­vers - die er onder U wellicht ook wel zijn - ,
erg gelukkig zijn met deze bena­dering:
Het lijkt erop dat oplich­ting en diefstal
door de Heer wor­den goedge­praat.

Maar als je het evan­ge­lie goed leest of hoort
is wel dui­de­lijk dat dit niet het geval is.
Jezus begint na de parabel over die rent­mees­ter
een verhaal
over hoe be­lang­rijk het is om betrouw­baar te zijn.
Wie zal jou iets be­lang­rijkers toe­ver­trou­wen
als blijkt dat je in kleinere dingen niet betrouw­baar bent?
Dat is na­tuur­lijk wel een aanzet tot re­flec­tie
voor een onrecht­vaar­dige rent­mees­ter
en voor ie­der­een:
Als je niet betrouw­baar bent,
val je toch wel door de mand
en zal men jou ook niet ver­trouwen.
Dit is een oude winkeliers- en hande­laars­wijs­heid:
als je probeert de klant te bena­de­len,
die iets aan te praten of te verkopen wat niet goed is
of een prijs te berekenen die niet klopt,
dan heb je nu mis­schien een voor­deel,
maar je wint het ver­trouwen niet
en de klant haakt af.
Eigen­lijk geldt dat meestal wel:
recht door zee, daar kom je het verste mee,
eer­lijk duurt het langst.

De Heer praat dus geen diefstal goed,
maar het feit dat Hij die rent­mees­ter prijst
omdat die met overleg heeft gehandeld,
omdat die er wel over heeft nage­dacht,
is een teken van
hoe Jezus naar mensen kijkt,
hoe Hij iemand niet vastpint
op wat die mis­schien misdaan heeft.

De afgelopen dagen werd een lang inter­view
met paus Fran­cis­cus ge­pu­bli­ceerd.
Daarin kwam heel veel aan de orde,
maar het meeste aan­dacht heeft toch wel getrokken
wat hij heeft gezegd over vrouwen,
over mensen die abortus hebben gepleegd
en over homo­sek­su­elen.
Dat zijn cate­go­rieën van mensen
die na­tuur­lijk heel ver­schil­lend van elkaar zijn
en eigen­lijk niet met elkaar te ver­ge­lij­ken,
behalve op één punt:
Ze kunnen zich ge­mak­ke­lijk uit­ge­sto­ten voelen
en niet erkend of aanvaard door de Kerk.
De paus heeft gezegd dat daar ver­an­de­ring in moet komen.
Dat betekent niet dat de paus nu voor­taan goed vindt,
wat tot nu toe ver­keerd werd genoemd,
maar dat de eerste bood­schap
die de Kerk heeft voor de mensen is:
je bent een mens, ge­res­pec­teerd en ge­waar­deerd door God,
die jou heeft geschapen
en die zijn leven voor jou heeft gegeven,
die jouw Ver­los­ser is.
De Kerk is is als een veldhospi­taal,
zij is er om de won­den te ver­zorgen en te helen,
waar­mee men naar dat hospi­taal komt,
mis­schien mid­den in het heetst van de strijd.
Eerst moeten de grote won­den wor­den ver­zorgd,
later pas kun je de bloeddruk naar bene­den krijgen
en de diabetes bestrij­den.
Zo moet de Kerk zijn, zegt de paus,
als een Moeder die er eerst en vooral voor allen is,
die eenie­der res­pec­teert en opneemt,
die Christus naar de mensen brengt
als hun Redder en Ver­los­ser.
Pas in het licht van die centrale bood­schap,
van dat je mag weten bemind en aanvaard te zijn
en dat je verlost wordt
door het kruis, de dood en de ver­rij­ze­nis van Christus,
die niemand van Zijn liefde uitsluit,
in dat licht vind je de kracht om stappen te zetten
op de weg van de navol­ging van Jezus.

Het is eigen­lijk zoals steeds in het evan­ge­lie:
Jezus komt bij tolle­naars en zon­daars
en Hij begint er niet over hoe ver­keerd zij zijn,
maar Zijn barm­har­tige en liefde­volle blik
wekt nieuw leven en nieuwe kracht,
kracht om nieuwe wegen in te slaan.
Dat is precies de wapen­spreuk van onze nieuwe paus:
“miserando atque eligendo”
vrij ver­taald: met een barm­har­tige en uitkiezende blik.
Die spreuk gaat over Mattheus.
Gisteren werd diens feest in de kerken gevierd.
Mattheus was zo’n tolle­naar, geen beste,
maar de Heer kwam langs,
Hij zag Hem - met barm­har­tige en uitkiezende ogen -
en nodigde hem uit:
“Volg mij”
en Mattheus getroffen door die liefde­volle blik,
vond de kracht om op te staan,
alles achter te laten
en mee te gaan.

De Heer had hem niets verweten,
Hij had alleen gekeken
en hem uit­ge­no­digd.

De paus ver­telde dat hij als bis­schop en daarvoor
als hij in Rome moest zijn,
in een huis vlak bij de Franse kerk van Saint Louis logeerde.
In die kerk bevindt zich de we­reld­be­roemde kapel
met de fresco’s van Caravaggio
over de roe­ping van Mattheus:
je ziet Mattheus vol verba­zing
op zich­zelf wijzen:
“Ik, wilt U mij hebben,
maar ik ben toch niet goed, ik ben toch afgewezen,
ik hoor er toch niet bij?”
En de Heer wijst:
“Ja, jou wil ik hebben, volg Mij”.

Iets van dien aard
vin­den we ook in het evan­ge­lie van vandaag.
Na­tuur­lijk wist die rent­mees­ter wel
dat hij niet goed zat;
het is dui­de­lijk dat dit diefstal was
en daar kun je veel afkeurends over zeggen.
Toch doet Jezus dat niet
in het evan­ge­lie,
Hij spreekt zelfs over deze man
geen enkel veroor­de­lend woord,
hij zegt niet: “Lelijke rent­mees­ter,
je hebt een af­schu­we­lijke zonde begaan”.
Nee, dat zegt Jezus niet,
niet omdat Hij het wel goed vindt
- uit het ver­volg is eigen­lijk toch wel dui­de­lijk
hoe Jezus erover denkt -,
maar Hij oor­deelt hier niet
- of minstens niet direct -
omdat Hij die man aller­eerst als mens ziet
en zelfs bovenal oog wil hebben
voor het goede in die persoon
en voor de kansen en moge­lijk­he­den,
liever dan die mens af te wijzen
en aan de kant te zetten.

Hier ligt een opdracht ook voor ieder van ons,
maar het is een moei­lijk evenwicht
en we zullen er zeker allemaal weleens de mist mee ingaan:
aan de ene kant gaat het er niet om
iets goed te noemen wat fout is,
wél om al te hef­tige oor­de­len over mensen
eens wat vaker in te slikken
en die ander eerst en vooral
als mens te blijven zien.

Het was juist door die uitverkiezende blik van Jezus
vol barm­har­tige liefde
dat mensen de kracht von­den
om op te staan
en een nieuw begin te maken.

Laten we in die zin proberen,
ieder op onze eigen plaats,
een uit­no­di­gende Kerk te zijn.
AMEN.