“We zijn veroordeeld tot de dialoog”

De pauselijke raden voor de interreligieuze dialoog en nieuwe evangelisatie

Terwijl het Sint Pieter­plein al vol­stroomde voor weer een druk bezochte pau­se­lijke au­diën­tie, gingen de Neder­landse bis­schop­pen op weg om in groepen ver­schil­lende curie-de­par­te­menten te bezoeken.

Bis­schop­pen brachten een bezoek aan, en had­den overleg met de pau­se­lijke raad voor de werkers in de ge­zond­heids­zorg, de Con­gre­ga­ties voor de oosterse kerken en voor de evangeli­sa­tie van de volkeren (missie), de pau­se­lijke Raad voor de nieuwe evangeli­sa­tie en de pau­se­lijke raad voor de interreli­gi­euze dialoog. Zelf was ik bij het bezoek aan die laatste twee.

Kar­di­naal Tauran, de presi­dent voor de interreli­gi­euze dialoog is een in­spi­re­rende man met veel gezag, ook al is hij reeds op leef­tijd. Hij was degene die de naam van de nieuwe paus aan­kon­dig­de als protodiaken van het kar­di­na­len­col­lege en sprak nu met ons over de moei­lijk­he­den en moge­lijk­he­den van de dialoog met moslims. Want dat was een be­lang­rijk punt: het gaat niet om een dialoog met een gods­dienst, maar met personen. Maar die dialoog is moei­zaam.

Moei­lijk is dat de Moslims geen schei­ding kennen tussen poli­tiek en religie. Dat is iets dat veel moei­lijk­he­den geeft in moslimlan­den. Hij ver­telde ons dat de dialoog veel geduld vraagt en dat er meestal maar weinig concreets uit­komt. Maar als chris­te­nen hebben we geen andere weg, we zijn in die zin " ver­oor­deeld tot de dialoog" . En voegde de kar­di­naal eraan toe, " Het heeft mijn ge­loofs­le­ven sterk bevor­derd. Ik ben er een veel gods­diensti­ger mens door gewor­den".

De katho­lie­ke kerk is er niet voor om alles achter de voordeur weg te stoppen, dat is juist vragen om problemen, omdat de thema’s waar het hier om gaat dan niet meer in het publieke debat aan de orde kunnen komen. De katho­lie­ke kerk, de paus, zoeken hierin een tussenweg, die van po­si­tie­ve seculari­teit, zoals de kar­di­naal het noemde. Soms zijn de moslims een grote hulp, bij­voor­beeld in ethische vragen. Er is overigens ook dialoog met andere grote gods­diensten. Paus Johannes Paulus II heeft gezegd dat er in die gods­dienstenambigui­teiten en contra­dic­ties zijn. Daarom is een sterke chris­te­lijke iden­ti­teit nodig, die open is tege­lijk. De drie grote uitgangs­pun­ten voor de dialoog zijn:

1. Je moet je geloof dui­de­lijk belij­den, zon­der iets weg te stoppen: Jezus is de Zoon van God.
2. Ac­cep­teer het anders-zijn van de ander.
3. Ac­cep­teer dat God werkt in ieder mens.

Chris­te­nen hebben te weinig over­tui­ging en dat is een probleem in de dialoog; daardoor ervaren moslims de maat­schap­pij als goddeloos en zetten zich tegen haar af. Het gesprek is vaak moei­lijk: vaak is het gesprek goed en harte­lijk en trekken ze zich na afloop toch terug. De dialoog met de derde gene­ra­tie moslim immi­gran­ten is vaak in zekere zin ge­mak­ke­lijker want deze jon­ge­ren zijn beter geïn­for­meerd maar vaak zelf ook aangetast door de seculari­sa­tie (bijv. doen ze dan ook aan geboortecontrole). Maar iden­ti­teit is be­lang­rijk voor hen al hebben ze vaak niet geleerd een moslim te zijn en zijn ze niet erg reli­gi­eus. Dan zoeken ze het vaak in uiter­lijke dingen zoals een baard en de Jihad. Voor hen is een dialoog met leef­tijd­ge­no­ten die goed gevormd en overtuigd christen zijn heel be­lang­rijk. Probeer de dialoog te bevor­de­ren, zo hield de kar­di­naal ons voor: “we zijn ver­oor­deeld tot de dialoog”. We "moeten" wel, want de liefde is de kern van ons geloof.

Bij de pau­se­lijke raad voor de nieuwe evangeli­sa­tie ontmoetten we aarts­bis­schop R. Fisichella, met de se­cre­ta­ris aarts­bischop Octavio Ruiz, die al eens in Haar­lem op bezoek was geweest, en onder­secre­taris mgr. Graham Bell. Ik kende Fisichella en Bell al van de La­te­raanse uni­ver­si­teit waar zij bei­den werk­zaam waren resp. als rector en alge­meen se­cre­ta­ris. De presi­dent ging met ons in gesprek en aan de orde kwamen onder meer het belang van ‘teaching by example’ (het goede voor­beeld geven), per­soon­lijke relaties als middel om het geloof door te geven en het belang van de social media die voor de nieuwe gene­ra­tie een ‘way of life’ zijn gewor­den, een nieuwe cultuur. We moeten de jon­ge­ren helpen te kunnen on­der­schei­den wat zij op het in­ter­net vin­den. Hij onder­streepte ook het belang van samen zijn, ont­moe­ting, ge­meen­schap voor jon­gere mensen, evenals schoon­heid van kerken, algemenere geloofsini­tia­tie­ven zoals bij ons The Passion; ver­der ver­telde hij over een project om groot­ou­ders actief bij evangeli­sa­tie te betrekken en bena­drukt hij de rol van de bis­schop, die zelf catechese moet geven en centrum van een­heid moet zijn en is.

Het was weer een waarde­volle ochtend. In de mid­dag vond de H. Mis plaats in de Sint Paulus Buiten de Muren waarbij mgr. Punt hoofd­cele­brant was en preekte over de zen­ding om uit te gaan, missio­nair te zijn in het voetspoor van sint Paulus; en daarna waren we uit­ge­no­digd bij de am­bas­sa­deur bij de heilige Stoel voor een maal­tijd.