Charlie Hebdo: hoe komen we uit die negatieve spiraal?
Homilie bij het feest van de Doop van de Heer
Op zondag 11 januari vierden we in de katholieke Kerk de doop van de Heer, maar het was ook de dag waarop 1½ miljoen mensen in Parijs de straat opgingen om geweldloos tegen terrorisme te strijden... Beiden hebben met elkaar te maken, want het gaat uiteindelijk om een houding van je 'gelijk' niet ten koste van alles willen halen, van de minste kunnen zijn...
Homilie
Ze maken er een zooitje van...
Een van de mooiste en tegelijk moeilijkste
dingen van het christelijk geloof is
dat je geen kwaad met kwaad mag vergelden,
maar dat je moet doen zoals God zelf
en het kwade zelfs met goed moet beantwoorden.
Het beeld dat de bijbel ons schetst
is dat van een God
die beledigd wordt,
die geraakt wordt in Zijn liefde voor ons
door de onverschilligheid,
de zonden en de haat van de mensen,
die als het ware heel verdrietig ziet
hoe de mensen van het mooie paradijs
dat Hij gegeven heeft
een zooitje maken....
Gods reactie?
Dan roept Hij op, hij nodigt uit
om naar Hem toe te komen,
om andere wegen te gaan,
zoals we hoorden in de eerste lezing
uit de profeet Jesaja.
En Gods ultieme antwoord
op al het kwaad en de ellende
die Hij ziet,
is dat Hij zelf komt,
zich klein maakt,
mens wordt,
de nederigste plaats inneemt.
Langs die weg probeert Hij de wonden
van de zonden
te genezen.
Charlie hebdo: Geweld is geen antwoord...
Niet dat dan voortaan kwaad en haat ophouden.
We hebben dat deze week weer
heel duidelijk gezien
aan de terroristische aanslagen in Parijs.
Charlie Hebdo maakte vaak heel grove cartoons,
dat is waar,
echt schunnige plaatjes waren daar soms bij,
die ik eerlijk gezegd ook wel
als kwetsend heb ervaren.
Die cartoons gingen niet alleen over Mohammed,
ook Jezus Christus werd bespot
op een voor mij aanstootgevende manier.
Daar ben ik natuurlijk niet voor;
ik vind ook wel dat dit over de grens ging
en dat je moet handelen met respect
voor de geloofsovertuiging van andere mensen..
Maar een andere weg van reactie
dan een brief of gesprek of debat,
een geweldloze actie
of misschien een juridische klacht,
is er niet.
Geweld is geen antwoord,
kan en mag geen middel zijn,
het gesprek of debat daarover natuurlijk wél.
Mijn reactie op een zeer grove cartoon
is dat ik voor die tekenaar zou willen bidden,
want waar respect ontbreekt,
kan onverdraagzaamheid als onkruid gaan groeien;
wie gebrek aan respect
met nog veel meer gebrek aan respect beantwoordt,
zet een negatieve spiraal in werking.
Geweld roept alleen maar geweld op,
in het groot en in het klein.
Als we bijvoorbeeld negatief spreken over iemand,
zal die persoon daar ook gemakkelijk mee beginnen.
Mensen die zich onderdrukt voelen,
aan de kant gezet,
zullen gemakkelijk uit onvrede en boosheid reageren.
Maar woorden van erkenning en waardering
stichten gemeenschap.
Juist voor ons als christenen en katholieken
is het vanuit ons geloof noodzakelijk
mensen bijeen te brengen,
eenheid en verdraagzaamheid te bevorderen,
want wie niet bijeenbrengt,
brengt verdeeldheid,
om de woorden van Jezus zelf te gebruiken.
Dat wil beslist niet zeggen
dat we dit soort terroristische acties
als deze week in Parijs,
maar rustig moeten verdragen
en over ons heen moeten laten gaan.
Nee, het is belangrijk dat zoveel mensen
in allerlei landen
de afgelopen dagen hun stem lieten horen
en dat op deze dag zoveel mensen,
waaronder vele regeringsleiders
van Palestina en Israël, Joden, christenen en moslims
zich laten horen
en dat ook steeds meer moslims
en Islamitische organisaties zich uitspreken
tegen terrorisme en geweld,
tegen haat en onverdraagzaamheid.
Doop van de Heer: Jezus schaart zich onder de zondaars
We vieren vandaag de Doop van de Heer.
Het kleine kind van de afgelopen weken
is een volwassen man geworden,
maar Hij blijft als een kind,
zo eenvoudig en klein.
Het doopsel van Johannes
was een doopsel van bekering:
mensen die hun zonden publiek wilden erkennen,
kwamen naar Johannes toe
om dat doopsel te ontvangen.
En Jezus doet dat ook.
Niet omdat Hij het nodig heeft.
In een van de andere evangelies
zegt Johannes dat er uitdrukkelijk bij:
“Ik heb Uw doopsel nodig
en U komt naar mij?”
Maar Jezus schaart zich onder de zondaars,
onder de mensen die eenvoudig en oprecht belijden
dat zij zondige, zwakke mensen zijn.
De minste zijn is moeilijk...
Dat vinden wij vaak maar o, zo moeilijk.
Ik heb vaker eens aan mensen in een gesprek gevraagd
waarom ze eigenlijk niet gingen biechten,
terwijl dat toch zo’n mooi sacrament kan zijn.
Als ik dan echt met die persoon daarover in gesprek raakte,
kwam er eigenlijk meestal uit,
dat het toch wel een hele stap is:
“Ik durf niet zo goed,
wat moet ik zeggen,
hoe moet ik het doen,
wat zal die priester wel zeggen,
ik zie er tegen op als een berg”.
Dat zal Onze Lieve Heer ook wel begrijpen,
maar soms moeten we een stap durven zetten.
Een mens wordt mooier als hij zich klein maakt.
Maar we vinden het nu eenmaal allemaal gemakkelijker
om te vertellen over onze successen,
over hoe goed we het doen,
wat we ons kunnen permitteren,
wat voor prachtige auto we hebben,
hoever we wel niet op vakantie gaan,
enzovoorts.
Niemand vindt het leuk
om eerlijk voor de draad te komen
met alles wat er niet zo goed is gegaan,
met mislukkingen en slechte beoordelingen.
De slechte rapporten gooi je eigenlijk liever
onderweg in een sloot.
Maar toch is het zo
dat we juist van God zijn in onze kleine kanten.
De minste durven zijn
Dat laat Johannes de Doper ons zien.
Hij is een populaire boetepredikant,
mensen stromen aan van alle kanten.
Toch is hij in zijn woorden uiterst bescheiden,
hij wijst niet naar zichzelf,
hij kent geen jaloezie of afgunst,
beklemtoont zijn eigen beperkte betekenis:
“Na mij komt die sterker is dan ik,
ik ben niet waardig...
je moet naar Hem gaan,
Hij geeft je iets mooiers en beters dan ik....”.
Dit is de man
die mensen voorbereidt
om Jezus te kunnen ontvangen!
Dat God ook in ieder van ons
die eenvoud mag vinden
die er was in Johannes
en in Jezus Zijn Zoon.
Wie de minste kan zijn
vindt vaak een uitweg
uit een negatieve spiraal.
Amen.
