Hoe wanhopig moet je zijn?
Allerzielenherdenking van omgekomen vluchtelingen
Het is intussen een vaste traditie geworden dat de duizenden vluchtelingen die omgekomen zijn aan de grenzen van de Europese Unie, worden herdacht tijdens een gedenkdienst voor de Hermitage in Amsterdam, op het steiger aan de Amstel. Een honderdtal mensen was daar samengestroomd om te bidden, te zingen en te luisteren naar een getuigenis van vluchtelingen en korte overweging van de scriba van de Protestantse Kerk, ds. Arjan Plaisier, en mijzelf. Aan het einde lieten de deelnemers witte bloemen in het water zakken, ter gedachtenis aan al die omgekomen mensen.
Tevoren was er een door drs. Victor Scheffers gepresenteerde bijeenkomst in het nabijgelegen gebouw van de protestantse diaconie waar een korte documentaire werd vertoond en men kon luisteren naar een lezing van eerste kamerlid en bestuurslid van Defence for children, mw. mr. drs. Tineke Strik die een dringende oproep aan premier Mark Rutte voorlas om de vluchtelingen tegemoet te komen.
De korte overweging die ik tijdens de gedenkdienst heb gehouden, vindt U hieronder
OVERWEGING
Hoe wanhopig moet je zijn...
Hoe wanhopig moet je zijn
om de overtocht te wagen
in een wankele rubberboot?
Hoe wanhopig moet je zijn
om je laatste geld te geven
en je toekomst in handen te leggen
van een mensensmokkelaar?
Hoe wanhopig moet je zijn
om een tocht te ondernemen
waarvan je weet
dat die vol gevaren is,
dat die aan velen het leven heeft gekost,
terwijl je ook weet
dat de toekomst onzeker blijft,
zelfs als je het redt om Europa te bereiken.
Fort Europa
Dat de armen in hun nood
het rijke fort Europa zouden bestormen,
werd al tientallen jaren geleden voorspeld.
De kloof tussen arm en rijk
kan nu eenmaal niet zonder gevolgen blijven.
Wat is daarmee gedaan?
Wat is er gedaan
voor al deze mensen in nood?
Of zeggen we:
ze hebben het aan zichzelf te danken?
Niet zonder onze betrokkenheid
Het water was hun al tot de lippen gestegen
voordat zij het water hadden bereikt,
ze waren al zonder houvast gezonken,
overspoeld door de golven
voordat ze ook maar iets van de zee hadden gezien.
Die verwoestende golven en zeeën
van oorlog, honger en uitzichtloze ellende
zijn niet ontstaan zonder betrokkenheid
van het rijke westen,
integendeel: economische belangen,
verwaarlozing van de ecologische vereisten,
streven naar macht en invloed
speelden een hoofdrol.
De meest verwoestende oorlogen
worden gevoerd in de gebieden
die het rijkst aan mineralen en andere grondstoffen zijn.
Bestaande machtsevenwichten werden verstoord
in naam van vooruitgang en democratie;
nu zijn we vele bloedige oorlogen
en honderdduizenden slachtoffers verder
en zijn er eigenlijk alleen maar verliezers....
De wereld is ziek
De vele mensen die het leven hebben gelaten
op hun vlucht naar Europa
en de stromen vluchtelingen die Europa binnenkomen
moeten voor ons een teken zijn:
De wereld is ziek.
We kunnen en mogen zo niet verder gaan.
De oplossing is niet
dat we meer en hogere hekken plaatsen
om vluchtelingen tegen te houden.
Aan dezelfde tafel...
De oplossing ligt
in een gemeenschappelijke inzet
- op de eerste plaats
van internationale organisaties en westerse landen -
voor een menswaardige wereld.
Ik herhaal de woorden
die paus Paulus VI
bijna vijftig jaar geleden heeft geschreven:
“Er moet een wereld worden opgebouwd,
waarin iedere mens
zonder onderscheid van ras, godsdienst en nationaliteit
een waarachtig menselijk leven kan leiden,
zonder een slavernij, die hem wordt opgelegd
door de mensen en door een natuur,
die men nog niet voldoende beheerst.
Er moet een wereld worden opgebouwd,
waarin vrijheid niet slechts een leeg woord is
en waarin de arme Lazarus kan aanzitten
aan dezelfde tafel als de rijke
(Encycliek Populorum Progressio, 1967, n. 47).
In een wereld
waarin iedereen bij elkaar op tafel kan kijken
klemt deze oproep des te meer.
Wens
Ik spreek de wens uit
dat het respect voor de menselijke waardigheid
en de barmhartigheid
waartoe paus Franciscus
met een bijzonder heilig jaar
de mensheid oproept,
leidend beginsel mag zijn
voor de leiders van de volkeren
en voor ons allen.
