Hier vindt u de kerkelijke Corona updates!
Alle nieuwste berichten en mededelingen
Alle grotere samenkomsten zijn door de Nederlandse overheid verboden. Dit betekent dat nu ook de Weekdagmissen niet meer toegankelijk zijn. De Nederlandse bisschoppen hebben de maatregelen gepubliceerd die U in dit bericht kunt vinden. Verder vindt U hier de kerkelijke Corona-updates (kerkelijke ontwikkelingen rond het Corona-virus), aanwijzingen voor de vieringen en het pastoraat en treft u enkele toevoegingen aan die voor het bisdom Haarlem-Amsterdam bedoeld zijn.
(Dit bericht wordt voortdurend bijgewerkt:
6 april n. 2 concelebratie; 2 april: voorbede Goede Vrijdag, n. 10 Vieringen Goede Week; 31 maart updates (pastoraat en corona; 1 juni; chrismamis en priesterwijding); 29 maart n. 2 concelebratie; 28 maart, n. 10 palmtakjes; 26 maart 17.45 uur: maatregelen Nederlandse bisschoppen; 14.00 u: communiqué religieuze stromingen van 26 maart en bij updates; 25 maart update bij Updates eerste bolletje over de overheid, decreet Congreg. Eredienst en kleinere wijzigingen; 20 mrt: nieuw deel bij de biecht, n. 3; 23 maart: aanvullingen bij n. 10 Goede week en paastriduum en bij 4.2. ziekenzalving)
Zie na de laatste updates een systematische inhoudsopgave
Updates
- Over pastorale zorg in Corona-tijd gaat de website Pastoraat en Corona waaraan behalve de protestantse theologische universiteiten van Amsterdam/Groningen en Kampen ook de Tilburg School of Theology heeft meegewerkt: www.pastoraatencorona.nl
- De Chrismamis wordt in het bisdom Haarlem-Amsterdam in beslotenheid gevierd, de vernieuwing van de beloften van de priesters wordt nog geïntegreerd in een Eucharistieviering bij de bisschopswisseling, later dit jaar, zo is op dit moment voorzien. Ook de priesterwijding zal moeten worden verplaatst (op dit moment is een priesterwijding vanwege de afstandsregel van 1½ m. niet mogelijk). Ook de geplande viering van 1 juni van afscheid mgr. Punt en intrede nieuwe bisschop zal naar alle waarschijnlijkheid niet mogelijk zijn en kan later worden gepland. Formeel-juridisch treedt de nieuwe bisschop aan op het moment dat ontslag wordt verleend aan mgr. Punt; daarvoor is geen canonieke akt meer nodig.
- Het uitreiken van de heilige communie brengt door de geringe fysieke afstand besmettingsgevaar met zich mee. De afstand van 1½ m kan dan niet goed bewaard blijven. Daarom hebben de Nederlandse bisschoppen besloten dat geen communie wordt uitgereikt, ook niet in de besloten vieringen aan de noodzakelijke assistenten en niet aan mensen thuis, met uitzondering van het Viaticum (maatregel van 26 maart, tekst van de bisschoppen hieronder n. 11).
- Uitvaarten en huwelijken (dus zonder communie) moeten zo sober en zo klein mogelijk gehouden worden, met zo min mogelijk aanwezigen. De reden om deze vieringen - anders dan de doordeweekse vieringen - onder genoemde stringente condities wél doorgang te laten vinden, is gelegen in het bijzondere, emotionele karakter van deze vieringen.
- Ook seminaries, huizen van geestelijken, kloosters en religieuze gemeenschappen moeten de aanwijzingen van het decreet moeten volgen (cf. Decreet van de Congr. Eredienst, 25 maart)
- Bij het beschikbaar stellen van Palmtakjes zijn er hygiëne-maatregelen in acht te nemen (zie onder n. 10).
- Na overleg met de minister van Justitite en Veiligheid hebben de religieuze stromingen in ons land gezamelijk besloten het beleid van de burgerlijke overheid te ondersteunen en te bevorderen dat alleen de strict noodzakelijke erediensten doorgang vinden met inachtneming van de maatregelen van afstand (1½ m.) en hygiëne. “Vanuit zorg voor de medemens, volksgezondheid en ook bijdrage aan geestelijk welzijn staat prudentie en matiging daarbij voorop” stelt het CIO in een verklaring. Zie verder apart bericht op de website van het bisdom en Arsacal.
- Helaas zijn in ons bisdom ook enkele priesters en seminaristen getroffen door het Corona-virus. Wil ook voor hen bidden. De seminaristen zijn intussen hersteld, enkele priesters zijn herstellende.
- De Congregatie voor de Sacramenten en de Goddelijke Eredienst heeft op 25 maart een nieuw decreet gegeven met enkele aanwijzingen voor de viering van de goede week.
- Maandag 23 maart heeft de Nederlandse regering bekend gemaakt dat geen evenementen/ samenkomsten meer mogen plaats vinden. De bisschoppen hebben daarom besloten dat publieke weekdagmissen en liturgische vieringen nu niet meer mogelijk zijn. Dat is in lijn met wat de burgerlijke overheid dringend vraagt om besmettingsgevaar te voorkomen. Alle publieke liturgievieringen tot 31 mei (Pinksteren) zijn afgelast. Kerken kunnen wel open blijven voor individuele bezoekers. Die kunnen een kaars opsteken, komen bidden en/of een gave voor de voedselbank brengen.
- De Mis kan natuurlijk in ieder geval via live-stream worden uitgezonden. De Dagelijkse Mis om 9.00 uur in de kathedraal zal vanaf 25 maart via de live stream worden uitgezonden (zie de banner op de bisdom-website). Ook andere vieringen worden via de live-stream van de kathedraal uitgezonden, zoals aanbidding, boeteviering, lezingen. Zie het programma op de bisdom-site.
- Vrijdag 27 maart zal paus Franciscus om 18.00 uur in gebed verenigd zijn met heel de kerk en de wereld in deze crisis-tijd en de zegen Urbi et Orbi geven. Het gebed kan via de media worden gevolgd en zal afgesloten worden met de Eucharistische zegen . Door deelname kan men ook de volle aflaat verkrijgen, waarover hieronder en bij. n. 3 van dit artikel (De Biecht). Een voorbereiding hierop met verwijzing naar de live-stream van de zegen Urbi et Orbi op de live-stream van de kathedraal/het bisdom (zie banner op de website van het bisdom).
- De Eucharistieviering in de Kathedraal van zondag 29 maart om 10.30 uur wordt uitgezonden via RTV NH. Ook via live-stream op de website van het bisdom te bekijken.
- De Apostolische Penitentiarie heeft een Volle Aflaat verleend aan degenen die ziek zijn door het Corona-virus en allen die hen verzorgen, onder n. 3 van dit artikel “viering van het sacrament van de biecht” wordt meer informatie gegeven: press.vatican.va/content/salastampa/en/bollettino/pubblico/2020/03/20/200320c.html
De Apostolische Penitentiarie heeft in een nota voor biechtvaders gewezen op de mogelijkheid in deze omstandigheden van algemene absolutie en op het votum sacramenti, zie n. 3jhieronder: press.vatican.va/content/salastampa/en/bollettino/pubblico/2020/03/20/200320d.html - De vieringen in de kathedraal in Haarlem via live-stream te volgen (banner op de website van het bisdom Haarlem-Amsterdam). Ook andere activiteiten van het bisdom zullen langs deze weg plaats vinden; Zie de planning op de bisdomwebsite.
- Groepsactiviteiten worden zoveel mogelijk afgelast; het zoveel mogelijk beperken van sociaal contact is van belang om verspreiding van het virus te voorkomen
- Het noveengebed tot O.L. Vrouw ter Nood, gepubliceerd voor de periode van 16-25 maart en te vinden op deze website, kan graag herhaald worden, zolang het virus onder ons is.
- In Heiloo in het heiligdom van O.L. Vrouw ter Nood is tijdens de openstelling van de kapel van 15.00-16.00 uur aanbidding.
- de Wereldjongerendag in de Vredeskerk in Amsterdam is afgelast; via live-streaming vanuit de kathedraal zal die dag worden gevierd. Andere activiteiten in groter verband kunnen geen doorgang vinden.
- Voor ongedocumenteerden en mensen die dakloos zijn is dit een bijzonder moeilijke periode. Met contant geld betalen wordt steeds moeilijker en zij raken hun inkomsten uit eenvoudige arbeid vaak kwijt; ook kunnen zij zich moeilijk isoleren. De dienst caritas (Corine van der Loos, Ernst Meyknecht), Sant’ Egidio en de stadsdiaken Amsterdam zoeken naar opties om te helpen. Heeft U een aanbod of idee, neem contact met hen op.
WAT KUNT U VINDEN IN DIT BERICHT
Inhoudsopgave
- Zondagsplicht
- Viering van de Eucharistie
- Viering van het sacrament van de biecht
- Viering van de overige sacramenten
- Uitvaarten
- Pastorale contacten en caritas
- Collectes
- Vergaderingen/bijeenkomsten
- Voorzieningen
- Viering Goede Week en Pasen
- Maatregelen/teksten van de Nederlandse bisschoppen
- Live-stream en uitzending van vieringen
- Wat vindt onze paus?
- Gebeden
1. ZONDAGSPLICHT
Alle gelovigen in het bisdom Haarlem-Amsterdam zijn geëxcuseerd en gedispenseerd van de verplichting op zondag of zaterdagavond en op verplichte feestdagen de heilige Mis bij te wonen zolang de crisis rond het Coronavirus duurt.
Zij worden uitgenodigd zo veel mogelijk de TV Mis, de Mis via radio Maria, de Mis via de KRO-livestream uit de St. Vitus te Hilversum, via de live-stream van het bisdom Haarlem-Amsterdam vanuit de kathedrale basiliek van Sint Bavo of andere (parochiële) live-streams te volgen.
Haarlem, 13 maart 2020
+J.W.M. Hendriks
NB Over (paas)biecht en communie zie hieronder
Gebed geestelijke communie (zie ook onder n. 14)
Mijn Jezus, ik geloof
dat Gij in het allerheiligste Sacrament tegenwoordig zijt.
Ik bemin U boven alles
en wens U in mijn hart te ontvangen.
Maar ik kan dit nu niet werkelijk doen;
daarom bid ik U:
kom tenminste op geestelijke wijze in mijn hart.
Ik omhels U, alsof Gij reeds gekomen waart
en verenig mij geheel en al met U.
Laat mij toch nooit van U gescheiden worden.
2. DE VIERING VAN DE H. EUCHARISTIE
- Neem de maatregelen van de bisschoppen en de rijksoverheid in acht (zie hiervoor een vorig bericht op deze website).
- Het uitreiken van de heilige communie brengt door de geringe fysieke afstand besmettingsgevaar met zich mee. De H. Communie kan ook bij uitvaart- en huwelijksvieringen en bij besloten liturgische vieringen niet worden uitgereikt, omdat de regel m.b.t. de onderlinge afstand van 1,5 meter niet kan worden gehandhaafd en het uitreiken van de Communie zélf dus onveilig kan zijn
- Als door de omstandigheden de communie wordt verlangd, maar niet ontvangen kan worden, kan met de desbetreffende persoon gesproken worden over de geestelijke communie, die zonder sacramentele nuttiging een innige vereniging met Christus bewerkt (gebeden daarvoor, zie de gebedskaart van de bisschoppen, zie onder bij : Gebed).
- Nu het niet mogelijk is een eucharistieviering bij te wonen, adviseer gelovigen gebruik te maken van de mogelijkheden die radio, TV en internet bieden (bv. Radio Maria met dagelijkse Eucharistievieringen om 9.00 uur en 19.00 uur en in het weekend op zaterdag om 9.30 uur en op zondag om 10.00 uur, de live-stream vanuit onze kathedraal op weekdagen om 9.00 uur en op zondagen om 10.30 uur; Eucharistieviering op zondag op RTV Noord Holland en door KRO om 10.00 uur, Katholiekleven.nl).
- De gelovigen zijn zolang de maatregelen van de bisschoppen van kracht zijn, gedispenseerd in de verplichting om op zondagen en verplichte feestdagen de heilige Mis bij te wonen.
- Nu publieke liturgische vieringen niet kunnen plaatsvinden, kunnen priesters privé of met enkele teamleden op zondag in besloten kring de Eucharistie vieren met zo min mogelijk aanwezigen. Zo wordt de kracht van het plaatsvervangend gebed getoond.
- De priesters worden bijzonder uitgenodigd om juist in deze bedreigende situatie dagelijks de heilige Mis te vieren vanwege de geestelijke kracht van het Eucharistisch Offer, en dat ook te doen voor de slachtoffers, de verzorgenden, de burgerlijk verantwoordelijken en om een spoedig einde van de corona-epidemie.
- De handwassing tijdens de eucharistieviering moet gebeuren met schoon water, eventueel zeep. Nadien worden de handen afgedroogd met een schone handdoek, die eenmalig gebruikt en daarna gewassen wordt.
- Zorg voor een telkens (bij elke viering) schoongewassen kelkdoekje.
- De Congregatie voor de eredienst vraagt concelebraties liever te vermijden in gebieden waar de overheid beperkingen oplegt aan samenkomsten.
- Het drinken uit de kelk is in deze situatie voorbehouden aan de celebrant. Verder door indoping. De kelk wordt alleen door de hoofdcelebrant gepurificeerd.
- De heilige communie wordt buiten de Mis alleen uitgereikt (in de hand) bij wijze van Viaticum aan een stervende. Op zaterdagavond en zondag mogen geen Woord- en Communievieringen worden gelivestreamd in plaats van de zondagse Eucharistieviering. Men wordt uitgenodigd zich aan te sluiten bij een Eucharistieviering op TV of via internet.
3. VIERING VAN HET SACRAMENT VAN DE BIECHT
het sacrament van Boete en verzoening
Het canoniek recht verplicht niet meer tot de paasbiecht. Het kerkelijk wetboek geeft de verplichting tenminste eenmaal per jaar de ernstige zonden getrouw te belijden (c. 989) en de heilige communie te ontvangen (c. 920). Een gerechtvaardigde reden kan maken dat aan de verplichting tot paascommunie niet in de paastijd maar in een andere tijd wordt voldaan. Die reden is door de Coronacrisis aanwezig.
Mogelijkheden van een generale absolutie
Het kan zijn dat nabijheid van de biechteling niet verantwoord is door de Coronacrisis. In een grotere afgesloten ruimte kan mogelijk wel voldoende afstand worden bewaard, eventueel met mondkapje. Bij dreigend stervensgevaar kunnen de priesters op geldige wijze de generale absolutie geven als de biecht anders niet tijdig gehoord kan worden, indien de penitent berouw heeft en het voornemen heeft - mocht de de biechteling herstellen - op een later tijdstip tenminste alle ernstige zonden afzonderlijk te belijden.
De Apostolische Penitentiarie heeft op 20 maart een Nota (d.d. 19 maart 2020) uitgegeven waarin voor andere gevallen (buiten stervensgevaar) staat dat de criteria van c. 961 par. 2 van het kerkelijk Wetboek om een collectieve, algemene absolutie te geven vooral op plaatsen die het meest getroffen zijn door de Corona pandemie, vervuld zijn. De bisschop kan dit nader bepalen maar moet het heil van de zielen voor ogen houden. De algemene absolutie is dan ook in deze periode van de Corona-crisis in het bisdom Haarlem-Amsterdam toegestaan wanneer het niet goed mogelijk is om de biecht te horen, ook als de penitent op zich gezond is. In de mate van het mogelijke wordt de Bisschop daarover geïnformeerd, aldus de Nota. Iemand kan de algemene absolutie echter alleen geldig ontvangen als die persoon eigenlijk wil biechten en zich voorneemt om de ernstige zonden later alsnog te biechten (dit omdat de belijdenis tot de wezenlijke structuur van het sacrament hoort).
Kortom: men kan zonodig de algemene absolutie geven als een persoon eigenlijk graag zou willen biechten maar dit nu niet goed mogelijk is vanwege de Corona-situatie.
Verlangen naar de biecht
Verder kan ook worden gewezen op het zondendelgend karakter van boetedoening en van het verlangen naar het sacrament (Votum sacramenti). Dit zou kunnen worden vergeleken met de geestelijke communie. Wie eigenlijk verlangt te biechten en de zonden te belijden maar dit nu niet kan, kan zich de zonden te binnen brengen, God vergeving vragen (bijv. door een oefening van berouw of de schuldbelijdenis van de Mis of een ander vergelijkbaar gebed) en zich voornemen om het sacrament van de biecht te ontvangen zodra dat mogelijk is; die persoon ontvangt Gods vergeving door zijn verlangen naar de sacramentele genade. Volmaakt berouw dat de intentie om te biechten insluit, is zondenvergevend.
Op afstand?
Pikant is dat de Jezuïeten vroeger hebben gehouden (tot 1586) dat een biecht op afstand (toen nog met belijdenis door het overbrengen van een brief) geldig kon zijn. In 1602 en 1603 heeft het H. Officie die mening als "verkeerd, lichtvaardig en aanstootgevend" gelabeld (Denz. 1994-1995); daarmee werd het biechten op afstand in alle omstandigheden en in alle gevallen verboden, al werd de leer niet absoluut veroordeeld als in strijd met het geloof. Nu is er voor het eerst een Jezuïet paus, maar die heeft op 20 maart erop gewezen dat de geldende bepalingen van kracht blijven. Het blijft dus zo: de absolutie wordt gegeven in tegenwoordigheid van de penitent (mag wel achter een raam of zo; de Nota van de Penitentiarie noemt zelfs de mogelijkheid dat bij de ingang van de afdeling met besmette patiënten de algemene absolutie aan hen wordt gegeven, bijv. met behulp van een geluidsversterker ).
Ruimte voor het biechthoren
De Nota van de Penitentiarie van 19 maart 2020 vraagt aandacht voor de ruimte waarin de biecht gehoord wordt in de gevallen waarin dit mogelijk is, als het niet om besmette patiënten gaat. Het is beter om in de situatie van de Pandemie biecht te horen in een ruimte die goed gelucht wordt, buiten de biechtstoel, met een gepaste afstand tussen priester en biechteling (1½ m.) en mogelijk met een beschermend mondkapje. Natuurlijk moet er wel aandacht voor zijn dat het biechtgeheim bewaard blijft en er moet gelet worden op de noodzakelijk discretie. Houd afstand!
Speciale Aflaten voor de zieken, helpers, mee-biddende gelovigen en stervenden
De Apostolische Penitentiarie heeft bij decreet van 19 maart een volle aflaat verleend:
- aan de gelovigen die zijn aangestoken door het Corona-virus en in quarantaine zijn in het ziekenhuis of thuis, alsmede
- aan de werkers in de gezondheidszorg, de familieleden en ieder die zich aan het risico van besmetting blootstelt om zieken die lijden aan het Coronavirus te verzorgen,
- aan de gelovigen die gedurende tenminste een half uur een bezoek brengen aan het H. Sacrament, de Eucharistische aanbidding of de lezing van de H. Schrift doen of de Rozenkrans, de Kruisweg of de Rozenkrans van de Goddelijke Barmhartigheid bidden om van God het einde van de epidemie te verkrijgen, verlichting voor de Corona-zieken en het eeuwig heil van degenen die de Heer tot zich heeft geroepen,
onder de volgende voorwaarden:
- innerlijk afstand nemen van iedere zonde
- zich geestelijk verenigen via de communicatiemiddelen met de H. Mis, met de Rozenkrans, de Kruisweg of andere vormen van devotie of als zij tenminste het Credo, het Onze Vader en een aanroeping tot de maagd Maria bidden
- deze beproeving in een geest van geloof in God en uit liefde voor de medemensen opdragen
- voornemen de gewone voorwaarden voor een aflaat (sacramentele Eucharistische communie en gebed volgens de intenties van de paus) te vervullen zo gauw dat mogelijk is.
Aan de stervenden die de ziekenzalving en het viaticum niet kunnen ontvangen (met de pauselijke zegen in het stervensuur jh) verleent de Penitentiarie een volle aflaat op het moment van sterven, indien zij goed zijn gedisponeerd (innerlijke afstand van de zonde) en zij gedurende hun leven gewoon waren een of ander gebed te bidden. Het wordt aanbevolen om dan bij het verkrijgen van de aflaat een kruis of kruisbeeld te gebruiken. De Kerk vult de gewone voorwaarden voor een aflaat aan (Ecclesia supplet).
4. VIERING VAN DE OVERIGE SACRAMENTEN
Volgens de Richtlijnen van de Rijksoverheid van 23 maart kunnen de volgende vieringen doorgaan
- Het gaat om een religieuze of levensbeschouwelijke bijeenkomst. Mits die onder de 30 personen is en er onderling 1½ meter afstand kan worden genomen.
- Het gaat om uitvaarten en huwelijken. Mits die onder de 30 personen is en er onderling 1½ meter afstand kan worden genomen.
Ook voor de vieringen die wel mogelijk zijn geldt: niet meer dan dertig personen, houd afstand, respecteer de hygiënische regels
Voor het doopsel geldt eveneens dat de afstand van 1.5 m. niet te handhaven is. Buiten stervensgevaar kan het doopsel worden uitgesteld.
1. Hoe moet worden omgegaan met het gebruik van water bij het sacrament van het doopsel (met name in stervensgevaar)?
Gebruik vers, schoon water en giet dat in een schoongemaakte kan, droog het hoofd van de dopeling af met een schone handdoek, die eenmalig gebruikt en daarna gewassen wordt. Was als bedienaar van het doopsel vóór en na de doopbediening de handen. Het gezegende doopwater dient nadien in het sacrarium (meestal aanwezig in de sacristie) te worden gegoten.
2. Hoe moet worden omgegaan met zalving bij doopsel, vormsel, sacrament van de zieken?
Algemeen advies/richtlijn:
- Was als bedienaar vóór en na de zalving de handen.
-
Wanneer direct lichamelijk contact bij de zalving vermeden moet worden, kan gebruik worden gemaakt van een zgn. ‘virgula’ (staafje). Wanneer gekozen wordt voor een wattenstaafje, dan dient dit staafje nadien te worden verbrand, aangezien de Heilige Oliën nooit als wegwerpmateriaal kunnen worden beschouwd.
- Bij het sacrament van de zieken moet onderscheid gemaakt worden tussen mensen die in algemene zin ernstig ziek zijn én degenen die met het coronavirus zijn besmet:
-
Bij mensen die in algemene zin ernstig ziek zijn: zie algemeen advies/richtlijn
- Bij mensen die met het coronavirus zijn besmet en die in een ziekenhuis zijn opgenomen, vraag naar de richtlijnen van de instelling. Voor de geldigheid van het sacrament moet de priester aanwezig zijn bij de zieke en zowel de zalving(en) verrichten als de sacramentele tekst uitspreken. In geval van nood kan wel met één zalving worden volstaan en kan buiten de sacramentele kerntekst de rest van de liturgie worden weg gelaten. De geruststelling voor de zieken die dit sacrament nu niet kunnen ontvangen is dat het sacrament niet heilsnoodzakelijk is (“necessitate medii”). Het is een sacrament van sterking. Net als bij de geestelijke communie kan hier sprake zijn van een geestelijke ziekenzalving door het zgn. votum sacramenti: het verlangen om dit sacrament te ontvangen indien de mogelijkheid er was geweest, geeft de zieke de genade van dit sacrament. In sommige gevallen zal het wél mogelijk zijn een algemene absolutie te geven en het is natuurlijk aan te bevelen om - waar dat mogelijk is - via de telefoon of een videoverbinding met een patiënt te bidden. Zie ook over de aflaat voor wie de ziekenzalving en de biecht niet kan ontvangen onder n. 3.
3. Viering van huwelijken
5. UITVAARTEN
Uitvaarten moeten zo sober en zo klein mogelijk gehouden worden, met zo min mogelijk aanwezigen. De reden om deze vieringen - anders dan de doordeweekse vieringen - onder genoemde stringente condities wél doorgang te laten vinden, is gelegen in het bijzondere, emotionele karakter van deze vieringen (maatregel bisschoppen 26 maart).
De bisschoppen bepaalden al eerder in aansluiting bij het advies van de uitvaartbranche dat kerkelijke uitvaarten ‘in kleine kring en sober’ moeten zijn. Dat betekent dat dringend wordt geadviseerd liturgische plechtigheden in kerken, crematoria en begraafplaatsen alleen te laten bijwonen door familieleden in de eerste graad en aanverwanten (ouders, kinderen, ouders van de partner en de partner van de kinderen). Voor rouwbezoek en condoleances geldt hetzelfde advies.
Tevens wordt geadviseerd om uitvaarten telefonisch te bespreken en gemaakte afspraken per e-mail te bevestigen.
Dit betekent dat de liturgie vanaf nu een kort moment van bezinning en gebed is, mogelijk in de kerk maar wellicht ook alleen nog direct voorafgaand aan de teraardebestelling of de crematie. Viering van de H. Eucharistie of communie-uitreiken is niet mogelijk, bij voorkeur duurt de viering niet langer dan 20 minuten. Er zal in principe geen zang of muziek zijn.
Wanneer de situatie weer genormaliseerd is kan eventueel een volwaardige herdenkingsdienst voor de overledene gehouden worden.
zie ook de website pastoraat en corona.
6. PASTORALE CONTACTEN EN CARITAS
Over pastorale zorg in Corona-tijd gaat de website Pastoraat en Corona waaraan behalve de protestantse theologische universiteiten van Amsterdam/Groningen en Kampen ook de Tilburg School of Theology heeft meegewerkt: https://www.pastoraatencorona.nl/
Hoe kunnen pastorale contacten met de gelovigen worden onderhouden bij verdere verspreiding van het virus? Wat kunnen we doen voor daklozen en armen?
- Maak optimaal gebruik van communicatiemiddelen (telefoon, e-mail, facetime, skype, whatsapp, messenger e.a.). Op dit moment is het aan te bevelen fysieke sociale contacten te mijden en dus liever zieken, ouderen, eenzamen te bellen of via andere communicatiemiddelen met hen in contact te treden.
- Houd gepaste afstand van mensen; indien zij verkouden zijn/hoesten worden zij gevraagd om thuis te blijven. In andere gevallen geldt altijd de 1,5 m. regel.
Dit geldt ook bij het sacrament van boete en verzoening, die dus beter niet plaatsvindt in een biechtstoel maar elders in een grotere ruimte. - Als het mensen betreft die thuis of in het ziekenhuis, in quarantaine of isolatie, zijn, vraag advies aan de huisarts of naar de richtlijnen van de instelling.
- De KRO heeft het initiatief genomen mensen telefonisch met elkaar in contact te brengen, zie website KRO-NCRV; telefonisch huisbezoek is ook voor wie in het pastoraat werkzaam zijn een goede mogelijkheid.
- Steun het initiatief van de Bisschoppen om in deze tijd aandacht te vragen voor de voedselbank en in de parochie houdbare etenswaren in te zamelen.
- Zorg dat er vanuit de parochie omgekeken wordt naar mensen die alleen staan, een zwakke gezondheid hebben, wellicht niet goed weten hoe zich te redden in deze situatie.
7. COLLECTES
II. Op welke manier vinden collectes plaats?
- Bij de zeer beperkte vieringen die nu nog doorgang kunnen vinden (huwelijk, uitvaart; zie de richtlijnen hierboven), verdient het aanbeveling om collectes aan het einde van de viering te houden bij de uitgang. Laat collectanten zorgvuldig hun handen wassen. Bij een live-stream kan de mogelijkheid worden vermeld om bij te dragen door de app of op andere (digitale) wijze.
- Kerken en parochies voelen de nood door teruglopende inkomsten nu de zondagse vieringen in de kerk geen doorgang kunnen vinden; het vragen om een bijdrage vraagt echter om discretie en fijngevoeligheid, nu de nood onder heel veel mensen groot is; naar die nood moet onze eerste aandacht uitgaan. Het is daarom goed als mensen merken dat daar vanuit de kerk aandacht voor is en de bijdrage daar (mede) voor is.
- De collecte in natura voor de voedselbank (of vergelijkbare initatieven): hier hebben de Nederlandse bisschoppen bijzondere aandacht voor gevraagd.
8. VERGADERINGEN/BIJEENKOMSTEN
1. Kunnen geplande vergaderingen en bijeenkomsten van besturen, pastorale team, catechese-groepen, parochiekern-commissies, koorrepetities e.a. voortgang vinden?
- Het houden van samenkomsten in groepen wordt sterk ontraden of is verboden door de rijksoverheid. Samenkomsten van meer dan 30 personen zijn verboden. In het algemeen is het beter sociale contacten te beperken. Dat geldt dus ook voor bijv. Koorrepetities en catechesegroepen. Waar oudere en kwetsbare personen bij zouden zijn, is een bijeenkomst onverstandig. Verder geldt de 1.5 m regel en de voorschriften van hygiëne. Zie verder de richtlijnen van de burgerlijke overheid en van de bisschoppen. We roepen op de richtlijnen van de Rijksoverheid en van de Nederlandse bisschoppen te volgen.
2. Gebedsbijeenkomsten
- Aanbevolen wordt de kerk open te stellen, gelegenheid te geven voor het opsteken van een kaarsje en eventueel stille aanbidding te houden, mits de gelovigen niet te groot in aantal zijn en de ruimte groot genoeg is om voldoende afstand van elkaar te kunnen houden.
- De bisschoppen vragen om dan ook een voorziening te hebben zodat mensen kunnen doneren voor de voedselbank.
9. VOORZIENINGEN
Welke voorzieningen moeten we treffen in de kerk, pastorie, sacristie, secretariaatsruimte, vergaderzaal, toiletten?
- Zorg dat de kerk en de andere genoemde ruimten regelmatig geventileerd en goed schoon gemaakt worden.
- Zorg voor desinfecterende handgel, vloeibare handzeep, papieren handdoeken e.d.
- Verwijder handdoeken waaraan ieder zijn/haar handen kan afdrogen.
10. VIERING GOEDE WEEK EN PASEN
Ook als document te downloaden: Richtlijnen Nederlandse bisschoppen
De Goede Week en Pasen - richtlijnen en suggesties
Nu vanwege het Coronavirus de publieke liturgische vieringen van de Goede Week en Pasen 2020 niet door kunnen gaan, volgen hieronder vanuit de Bisschoppenconferentie richtlijnen en suggesties. Zoals bekend kunnen de Goede Week Plechtigheden alleen door de priester worden gevierd. De kruisweg kan ook door andere gelovigen worden geleid. Voor deze plechtigheden geldt dat zij strict besloten zijn maar kunnen worden gelivestreamd.
Twee Decreten van de Congregatie voor de Eredienst in Rome (van 19 en 25 maart) geven richtlijnen die hieronder zijn verwerkt.
Algemeen
In alle gevallen geldt:
- dat er slechts een kleine groep bijeen kan komen in een kerk of kapel, altijd zonder koor; de parochiepriesters mogen het Paastriduüm zonder deelname van volk vieren; zij worden gevraagd de tijden van deze vieringen mee te delen aan de gelovigen zodat die zich er biddend thuis mee kunnen verenigen (Decreet Congregatie voor de Eredienst, 19 maart)
- De Goede Week plechtigheden worden ook in de kathedraal gevierd en gelivestreamd. Via de live-stream zijn die voor iedereen te volgen.
- dat er in besloten liturgische vieringen van de Goede Week en Pasen zo weinig mogelijk aanwezigen zijn in het besef dat de gelovigen uitgenodigd zijn in de geest mee te bidden en mee te vieren (‘participatio actuosa’)
- dat de hygiëne goed in acht genomen moet worden
- dat er een fysieke afstand (1½ meter) is tussen de aanwezigen - dat alle reeds eerder gegeven richtlijnen voor de vieringen geldend blijven.
- De kerken en kapellen waar geen vieringen plaatsvinden kunnen open zijn voor persoonlijk gebed en het opsteken van een kaarsje. Het is zeer wenselijk als daar ook de lezingen van de H. Schrift en gebeden liggen van de desbetreffende dag.
- Aanbevolen wordt in de parochie materiaal beschikbaar te hebben waarmee gelovigen thuis, met name ook ouders en hun kinderen, de Goede Week en Pasen kunnen beleven.
• Palmzondag en palmtakjes
De priester kan met de bedienaren die voor de viering van de Eucharistie vereist zijn samenkomen voor de Eucharistie waarbij het aantal aanwezigen zoveel mogelijk wordt beperkt.
In kerken en kapellen die open zijn kunnen na Palmzondag in de Goede Week palmtakjes worden verkregen door degenen die daar komen bidden of een kaarsje opsteken. Afgesproken kan worden dat - met de nodige hygiënemaatregelen - parochianen de palmtakjes gedurende bepaalde uren komen ophalen in hun parochiekerk of parochiecentrum of dat zij gebracht worden naar ouderen en zieken. Echter: het is af te raden om een mand neer te zetten waar de gelovigen palmtakjes uit kunnen halen omdat op die manier besmetting mogelijk kan zijn; het coronavirus kan mogelijk door mensen worden meegebracht en op takjes overleven, waardoor anderen besmet kunnen raken. Het is dus van belang dat mensen zelf één takje pakken zonder andere palmtakjes aan te raken. Uitreiken van takjes is vanwege de vereiste afstand (1.5 m.) niet aan de orde.
Het water waarmee de priester de palmtakjes zegent wordt in de viering zelf gezegend en nadien wordt dit wijwater op de gepaste wijze teruggeven aan de schoot van de aarde.
Er kunnen geen Palmpasenoptochten gehouden worden.
De Palmwijding en processie worden in het kerkgebouw gehouden, in de kathedraal volgens de 2e vorm van het Missaal, in de overige parochiekerken in de derde vorm (Decreet Congr. Eredienst 25 maart).
• Chrismamis
Ieder bisdom zal - met in achtneming van de algemene maatregelen - zelf regelingen treffen hoe en waar de Chrismamis gevierd zal worden. Dat geldt ook voor de verspreiding van de H.H. Oliën. De Congregatie voor de Eredienst in Rome heeft verlof gegeven de Chrismamis eventueel te verplaatsen tot na Pasen, maar gezien de situatie die nog wel enige maanden kan voortduren zal in ons bisdom Haarlem-Amsterdam de Chrismamis achter gesloten deuren worden gevierd op de gewone tijd en worden uitgezonden via de live-stream van de kathedraal.
• Witte Donderdag
Tijdens de besloten eucharistieviering blijft de voetwassing achterwege. Er is aan het einde van de Avondmis geen processie met het H. Sacrament, dat dit jaar gewoon in het tabernakel blijft (decreet Congr. voor de Eredienst, 19 maart)
Alle priesters hebben bij wijze van uitzondering dit jaar verlof om de Avondmis van Witte Donderdag zonder volk te vieren op een passende plaats. Wie dat niet kan doen, bidt de vespers (decreet Congr. voor de Eredienst, 19 maart).
• Goede Vrijdag
Het is wenselijk dat de parochianen thuis beschikken over teksten voor een kruisweg. Digitaal worden door bisdommen en op rkkerk.nl voorbeelden van teksten beschikbaar gesteld.
De bisschop zal in de kathedraal de plechtigheid van Goede vrijdag vieren die wordt gelive-streamd; Ook de kruisweg zal in de kathedraal worden gehouden op diezelfde wijze (zie het programma op de website van het bisdom).
Parochiepriesters zullen waar goed mogelijk de Goede Vrijdagplechtigheid vieren in hun kerken.
Bij de kruisverering kan het kruis alleen door de hoofdcelebrant worden gekust (Decr. Congr. Eredienst 25 maart)
In de grote voorbede van deze dag wordt een intentie toegevoegd voor de zieken, de overledenen en voor wie zich eenzaam of verloren voelen. Deze intentie is door de NRL voorbereid en door de bisschop aangegeven (decreet Congr. voor de Eredienst, 19 maart en 25 maart). De tekst is:
voorbede Goede Vrijdag (toe te voegen aan het Universeel Gebed - de Grote Voorbede)
XI. Speciale intentie ten tijde van de COVID-19-pandemie
Laten wij bidden voor allen die de gevolgen ondervinden van de huidige coronapandemie: dat God troost en genezing schenkt aan de zieken, hoop aan hen die in angst leven of in nood verkeren, kracht aan hen die de zieken bijstaan, inzicht aan wetenschappers die naar geneesmiddelen zoeken, wijsheid aan hen die maatregelen treffen voor de maatschappij, en het eeuwig licht aan degenen die aan het virus bezweken zijn.
Gebed in stilte.
Daarna zegt de priester:
Almachtige eeuwige God, oorsprong en einddoel van het menselijk bestaan, verlicht de last van de besmettelijke ziekte die op de wereld drukt en sterk ons geloof, zodat wij ons leven opnieuw afstemmen op U en onze naasten, en wij ons toevertrouwen aan uw vaderlijke voorzienigheid. Door Christus onze Heer. Allen: Amen.
Daarna vervolgt de viering met het “Tweede deel: Kruisverering”.
• Paaswake
Stille zaterdag is een goede gelegenheid om voor persoonlijk gebed een kerk of kapel te bezoeken. Vanuit de kerk of kapel kunnen gelovigen eventueel een klein paaskaarsje mee naar huis nemen (de kaarsjes die anders ontstoken zouden worden in de paaswake).
Het water dat tijdens de viering gezegend wordt, dient vers te zijn.
Na de Paaswake of in de dagen daarna kunnen vertegenwoordigers van geloofsgemeenschappen uit de parochie(s) een gezegende paaskaars ontvangen voor hun kerk of kapel.
Kunnen de (volwassen) dopelingen gedoopt worden in de strict besloten Paaswake? Hierin moeten de richtlijnen van de burgerlijke overheid worden gevolgd; bij een "lock down" zal dat niet mogelijk zijn. Als de omstandigheden zo blijven, kan het als het een kleine groep betreft (geen personen die tot een risico-groep behoren), als de viering echt plaats vindt in kleine kring, dus alleen met de dopeling, een borg of peter/meter en de afstand tussen de personen in acht wordt genomen en alle richtlijnen in acht worden genomen. De verantwoordelijke priester moet de situatie afwegen en er voor zorg dragen dat de regels worden gerespecteerd.
Wel of geen viering? De Paaswake moet - buiten de kloosters en seminaries - alleen in de kathedraal en in de parochiekerken worden gevierd, als het goed mogelijk is, ter beoordeling van de verantwoordelijke bisschop/pastoor. Men mag de voorbereiding en het aansteken van het vuur weglaten, de paaskaars ontsteken en zonder processie overgaan naar het Exsultet (Paasjubelzang). Daarna volgt de liturgie van het Woord. In de doopliturgie (3e deel van de Paaswake) wordt alleen de hernieuwing van de doopbeloften gedaan; het overige (litanie, zegening van water, besprenkeling) wordt dus weg gelaten (want er is geen wijwater in de bakken en ieder doopsel wordt gevierd met vers gezegend water), daarna volgt de liturgie van de Eucharistie. (decreet Congr. voor de Eredienst, 19 maart en 25 maart).
Brevier: Priesters die zich niet met een Paaswake kunnen verenigen (kan dus ook via live-stream) bidden de lezingendienst (decreet Congr. voor de Eredienst, 19 maart).
11. MAATREGELEN/TEKSTEN VAN DE NEDERLANDSE BISSCHOPPEN
Hieronder volgen de maatregelen van de Nederlandse bisschoppen van 26 maart:
Naar aanleiding van de maatregelen die de Rooms-Katholieke Kerk op 23 maart heeft aangekondigd, stonden er nog enkele vragen open. Daar hebben de Nederlandse bisschoppen op 26 maart een besluit over genomen, na een gesprek van de kerken met de burgerlijke overheid en in lijn met het aangescherpte Vaticaanse decreet ‘Ten tijde van Covid-19 (II)’. ‘We nemen onze verantwoordelijkheid in het voorkomen van het verspreiden van corona zeer serieus’, zeggen de bisschoppen.
Dat betekent dat alle op 23 maart afgekondigde maatregelen gehandhaafd blijven en waar nodig worden aangescherpt, te weten:
Geen publieke vieringen tot en met Pinksteren
Besloten vieringen alleen in aanwezigheid van de daarvoor strikt noodzakelijke bedienaren, zonder de deelname van andere gelovigen, met in achtneming van alle strikte maatregelen op gebied van afstand, hygiëne en gezondheid. Dit betekent met ingang van 26 maart ook dat de heilige communie bij deze vieringen niet kan worden uitgereikt, omdat dan de voorgeschreven afstand van anderhalve meter niet kan worden gehandhaafd en ook het delen van de communie onveilig kan zijn. Om dezelfde redenen kan de heilige communie niet buiten de heilige mis worden uitgereikt, behalve wanneer het gaat om het viaticum (laatste heilige communie voor stervenden)
De kerken zijn waar mogelijk open voor gelovigen die komen voor gebed of om een kaars aan te steken en/of een gave voor de voedselbank te brengen. Zij moeten alle maatregelen van de overheid daarbij in acht nemen op het gebied van aantal, afstand, hygiëne en gezondheid
Voor alle parochies geldt voor de besloten vieringen in de Paastijd het aangescherpte Vaticaanse decreet ‘Ten tijde van Covid-19 (II)’. (Kijk voor meer informatie op rkliturgie.nl). Ook voor kloosters gelden de richtlijnen uit dit decreet.
Uitvaarten en huwelijken
Op de site van de rijksoverheid worden in verband met het afgelasten van samenkomsten uitzonderingen genoemd voor religieuze en levensbeschouwelijke bijeenkomsten. Zo mogen uitvaarten en huwelijksvieringen plaats vinden in aanwezigheid van maximaal 29 personen.
De bisschoppen hebben het volgende besloten:
Kerkelijke uitvaarten en huwelijken worden zo sober en klein mogelijk gehouden met zo min mogelijk aanwezigen. Ook hier gelden alle strikte maatregelen voor afstand, gezondheid en hygiëne.
De heilige communie kan bij deze vieringen niet worden uitgereikt, omdat dan de voorgeschreven afstand van anderhalve meter niet kan worden gehandhaafd en ook het delen van de communie onveilig kan zijn.
‘We willen gelovigen in de risicogroepen beschermen’
Andere publieke vieringen dan uitvaarten en huwelijksvieringen staan de bisschoppen niet toe, ook al biedt de overheid hiertoe in principe wél een mogelijkheid met maximaal 29 aanwezigen. ‘We beseffen dat dit laatste voor gelovigen moeilijk zal zijn. Voor ons is dit ook geen gemakkelijk besluit, maar we doen dit omdat we onze verantwoordelijkheid serieus nemen, met name ook voor onze gelovigen die tot de risicogroepen behoren. Het huis van God, de eredienst aan God mag geen bron van besmetting van mensen worden.”
De bisschoppen vragen begrip van de gelovigen en wijzen op de noodzakelijke strenge lijn van de overheid voor alle andere typen samenkomsten. Ze willen ook gehoor geven aan het Vaticaanse decreet van 25 maart 2020. Ze wijzen op alle mogelijkheden die er intussen zijn om vanuit eigen huis een mis te volgen en de geestelijke communie te ontvangen. Ze vragen om in gebed met onderlinge barmhartigheid en begrip voor elkaar verbonden te blijven.
Mochten nieuwe maatregelen van de overheid reden geven om deze kerkelijke maatregelen te heroverwegen, dan volgt verdere berichtgeving. Parochies kunnen met aanvullende vragen contact opnemen met het eigen bisdom.
Downloads (op rkkerk.nl) en uitzendingen:
Gebed van de bisschoppen
Gebedskaart voor de geestelijke communie
Rozenkransgebed met uitleg
Volg de website van uw bisdom en parochie voor andere mogelijkheden tot gebed en live streaming van vieringen.
Op zondag is er de Eucharistie op televisie via KRO-NCRV, vanaf 10.00 uur op NPO 2 en vanuit Hilversum worden elke dag een mis en een dagsluiting gestreamd. Verder zendt Radio Maria iedere doordeweekse ochtend en avond een Eucharistieviering uit om 09.00 uur en 19.00 uur. In het weekend op zaterdag om 09.30 uur en zondag om 10.00 uur. Vrijdag 27 maart wordt er een buitengewoon Urbi et Orbi uitgezonden om 17.55 uur op NPO2.
Hieronder volgt de tekst van maatregel van de Nederlandse Bisschoppen i.v.m. de Corona-crisis, d.d. 24 maart
In reactie op de aangescherpte maatregelen van de overheid tegen de verspreiding van het coronavirus op 23 maart, hebben de Nederlandse bisschoppen aanvullende maatregelen getroffen. Alle publieke liturgievieringen, ook die in kleine kring door de week, worden voor de gehele Paastijd, tot en met Pinksteren (op 31 mei) afgelast.
De overheid heeft alle bijeenkomsten verboden tot 1 juni, ook die met minder dan 100 mensen. Eerder werden door de bisschoppen al alle publieke vieringen op zaterdag en zondag afgelast, nu zijn dus ook de publieke vieringen door de week afgelast.
Besloten vieringen zijn alleen nog mogelijk in aanwezigheid van de daarvoor strikt noodzakelijke bedienaren en zonder de deelname van andere gelovigen. De kerken kunnen wel open blijven voor individuele bezoekers, die komen voor gebed of om een kaars aan te steken en/of een gave voor de voedselbank te brengen. Zij moeten alle maatregelen van de overheid daarbij in acht nemen op het gebied van aantal, afstand, hygiëne en gezondheid.
Het kabinet heeft aangegeven dat er nog uitzonderingsmaatregelen komen waar het gaat om uitvaarten en kerkelijke huwelijken. Als hierover meer informatie beschikbaar is, wordt deze zo spoedig mogelijk bekend gemaakt. Mochten er vanuit de parochies vragen zijn, dan kunnen deze het beste gericht worden aan het eigen bisdom.
Decreet
De bisschoppen verwijzen met het oog op de besloten vieringen in de Paastijd verder naar het decreet dat de Congregatie voor de Goddelijke Eredienst en de Regeling van de Sacramenten op 19 maart 2020 in verband met het coronavirus heeft uitgevaardigd: “Ten tijde van Covid-19”. De tekst van het decreet is in het Nederlands vertaald door de Nationale Raad voor Liturgie (NRL, www.rkliturgie.nl).
De bisschoppen blijven het belang van het gebed benadrukken in deze tijden waarin het coronavirus heerst.
- Gebed van de bisschoppen
- Gebedskaart voor de geestelijke communie
- Noveengebed tot Onze Lieve Vrouw ter Nood
- Volg de website van uw bisdom en parochie voor andere mogelijkheden tot gebed en live streaming van vieringen.
Op zondag is er de Eucharistie op televisie via KRO-NCRV, vanaf 10.00 uur op NPO 2 en vanuit Hilversum worden elke dag een mis en een dagsluiting gestreamd. Verder zendt Radio Maria iedere doordeweekse ochtend en avond een Eucharistieviering uit om 09.00 uur en 19.00 uur. In het weekend op zaterdag om 09.30 uur en zondag om 10.00 uur.
Eerdere berichten:
Bericht van de Nederlandse Bisschoppen, 18 maart 2020:
Aanbidding
Zo lang de maatregelen in verband met het coronavirus nodig zijn en er ook voor de katholieke kerken verschillende maatregelen gelden, nodigen de bisschoppen gelovigen uit om voor aanbidding naar de kerk te komen.
Bijdrage Voedselbank
In kerken waar het Allerheiligst Sacrament wordt uitgesteld voor aanbidding, wordt de gelovigen gevraagd ook een bijdrage in de vorm van houdbare levensmiddelen af te geven voor de voedselbank.
De houdbare levensmiddelen zijn een blijk van naastenliefde voor de mensen die afhankelijk zijn van de voedselbanken. Op deze manier kan het gebed des Heren (“geef ons heden ons dagelijks brood”) een nieuwe en geloofwaardige toepassing krijgen. Door gelovigen te vragen te delen hopen de bisschoppen de solidariteit met kwetsbare groepen te verstevigen.
Niet alleen in nood, maar allereerst omwille van de liefde van Christus willen gelovigen, in navolging van de heiligen, dikwijls enkele ogenblikken denken aan de liefde die de Heer ons heeft getoond in de geheimen van zijn heilswerk, en daarbij vragen met Hem verenigd te mogen blijven.
In de traditie van de Kerk heet dit de geestelijke communie, omdat wij, hoewel wij niet in de gelegenheid zijn de heilige gaven van Christus’ Lichaam en Bloed te ontvangen, verlangen met onze Heer verenigd te zijn als in de sacramentele communie.
Deze geestelijke communie is geen sacrament maar ”de zuiveren van hart, die vurig wensen dat hun het heilig Sacrament mocht worden gegeven, ook als dit niet mogelijk is, ontvangen de genade van het Sacrament naar de maat van hun verlangen en gesteltenis” (Johannes Tauler).
Blijk van Naastenliefde
“Geef ons heden ons dagelijks brood” (Mt 6:11)
In de veertigdagentijd, bij de voorbereiding op Pasen, roept de liturgie op tot concrete daden van naastenliefde:
Heilige Vader, machtige eeuwige God, om recht te doen aan uw heerlijkheid, om heil en genezing te vinden zullen wij U danken, altijd en overal door Christus onze Heer. Want Gij gunt uw gelovigen de vreugde jaarlijks met een zuiver hart naar het paasfeest toe te gaan: dit is een tijd van meer toeleg op het bidden, van grotere aandacht voor de liefde tot de naaste, een tijd van grotere trouw aan de sacramenten waarin wij zijn herboren. Zo groeien wij tot de volheid der genade die Gij uw kinderen hebt toegezegd. (1e prefatie van de veertigdagentijd)
Heilige Vader, machtige eeuwige God, om recht te doen aan uw heerlijkheid, om heil en genezing te vinden zullen wij U danken, altijd en overal. Gij hebt gewild dat wij U dank betuigen door onszelf te versterven. Zo behoedt Gij ons, zondaars, voor overmoed en eigenwaan en doordat wij het voedsel broederlijk delen met hen die honger hebben, maakt Gij ons tot navolgers van uw mildheid. (3e prefatie van de veertigdagentijd)
Maatregelen rond kerkelijke uitvaarten
Het Corona-virus (COVID-19) heeft ook gevolgen voor de kerkelijke uitvaart.
De bisschoppen bepalen in aansluiting bij het advies van de uitvaartbranche op 16 maart jl. dat kerkelijke uitvaarten ‘in kleine kring en sober’ moeten zijn. Dat betekent dat dringend wordt geadviseerd liturgische plechtigheden in kerken, crematoria en begraafplaatsen alleen te laten bijwonen door familieleden in de eerste graad en aanverwanten (ouders, kinderen, ouders van de partner en de partner van de kinderen). Voor rouwbezoek en condoleances geldt hetzelfde advies.
Tevens wordt geadviseerd om uitvaarten telefonisch te bespreken en gemaakte afspraken per e-mail te bevestigen.
Dit betekent dat de liturgie vanaf nu een kort moment van bezinning en gebed is, mogelijk in de kerk maar wellicht ook alleen nog direct voorafgaand aan de teraardebestelling of de crematie. Viering van de H. Eucharistie of communie-uitreiken is niet mogelijk, bij voorkeur duurt de viering niet langer dan 20 minuten. Er zal geen zang of muziek zijn.
Wanneer de situatie weer genormaliseerd is kan eventueel een volwaardige herdenkingsdienst voor de overledene gehouden worden.
Eerdere maatregelen Nederlandse Bisschoppen
Het bericht van de Nederlandse Bisschoppen luidt:
In verband met de laatste ontwikkelingen rondom het Coronavirus (COVID-19), scherpen de bisschoppen in Nederland de al eerder getroffen maatregelen aan. Alle publieke liturgische vieringen op zaterdagavonden en zondagen worden tot dinsdag 31 maart afgelast. Hiermee sluiten de bisschoppen aan bij het recente advies van de overheid en het RIVM.
De bisschoppen begrijpen dat het feit dat de zondagsvieringen niet door kunnen gaan voor vele parochianen een moeilijk besluit is, maar vragen hierin om hun begrip en gebed. Zij wijzen op de mogelijkheid van de (eucharistie)viering door de week in doorgaans kleine groepen, de geestelijke communie: ‘door het verlangen om Christus te ontvangen, schenkt Hij ons ook door deze ‘geestelijke communie’ zijn genade.’ Ook vragen de bisschoppen om kerken waar mogelijk open te stellen en zo mensen de gelegenheid te bieden voor persoonlijk gebed.
Viering in beperkte kring
Wanneer er in beperkte kring wel een viering is, bijvoorbeeld bij een doop of een uitvaart, zal de celebrant volgens strikte richtlijnen handelen. Alle parochies ontvangen via het eigen bisdom deze richtlijnen voor het vieren van de mis in kleine kring en het bedienen van de overige sacramenten. Deze richtlijnen zijn er om verspreiding van het coronavirus te voorkomen en om tegelijkertijd het pastorale werk toch zo goed mogelijk doorgang te laten vinden. Zo wordt bij contact met ouderen en zieken gevraagd altijd in overleg met bijvoorbeeld een zorginstelling of ziekenhuis te handelen en de richtlijnen tegen corona daar te volgen. Ook voor de gelovigen die hierbij zijn betrokken geldt: volg de richtlijnen voor contact van het RIVM.
Tot nader order gelden ook de volgende maatregelen van de Nederlandse Bisschoppen:
- Publieke liturgische vieringen op zaterdagavond en op de zondag worden afgelast;
- Vormselvieringen en presentatievieringen voor communicanten worden afgelast;
- Dopen en uitvaarten vinden plaats in kleine kring en worden sober gehouden. Ook hier met inachtneming van fysieke afstand tussen de gelovigen;
- De bisdommen ontraden alle andere samenkomsten, zoals het koffie drinken na vieringen, koorrepetities en catechetische bijeenkomsten.
- Tijdens vieringen (in kleine kring) in parochies en instellingen is het ontvangen van de communie op de tong niet mogelijk;
- De communie kan alleen op de hand worden ontvangen en dient alleen door de celebrant uitgereikt te worden;
- De kelkcommunie is voorbehouden aan de celebrant;
- Kerkgangers geven elkaar bij de vredeswens niet de hand;
- Er wordt geen gebruik gemaakt van wijwater bij binnenkomst en verlaten van de kerk.
Tot zover het bericht van de Nederlandse Bisschoppen.
12. LIVE-STREAM EN UITZENDINGEN VAN VIERINGEN
- De vieringen in de kathedraal zijn via live-stream te volgen (zie banner op de website van het bisdom Haarlem-Amsterdam); hierover komt nog meer informatie. Ook andere activiteiten van het bisdom zullen langs deze weg plaats vinden.
- Bekijk ook de uitzending van Kruispunt ‘In quarantaine’ met een mooie reportage over Sant’ Egidio in Corona-tijd: www.npostart.nl/KN_1713130
- Hier vindt U het programma van dagelijkse vieringen van de KRO: www.kro-ncrv.nl/katholiek/nieuws/dagelijkse-vieringen-online. In de morgen is er om 9.30 uur een Eucharistieviering vanuit St. Vitus en ’s avonds om 19.30 uur een dagsluiting vanuit dezelfde kerk.
- Ook vele parochies in ons bisdom zijn met live-stream begonnen. Bijv.: dionysiusparochie.nl/news/live-uitzendingen-van-onze-kerkdiensten
- De bisschoppen wijzen op de mogelijkheid om thuis op zondag de Eucharistie op televisie te volgen, via KRO-NCRV, vanaf 10.00 uur op NPO 2. RTV Noord Holland zendt de Mis uit de kathedraal uit om 10.30 uur. Verder zendt Radio Maria iedere doordeweekse dag een Eucharistieviering uit om 9.00 uur en 19.00 uur, op zaterdag op 9.30 uur en op zondag om 10.00 uur. Zie www.radiomaria.nl
- De Mis van de paus is dagelijks te volgen via Vaticannews of de website van het Vaticaan
13. WAT VINDT ONZE PAUS?
Dagelijks zegt de paus een woordje aan het begin van zijn Mis, op zondag doet hij dat bij het Angelus en op woensdag bij de audiëntie. Op 27 maart is de Urbi et Orbi zegen om 18.00 uur. Maar er zijn allerlei activiteiten en initiatieven genomen door of namens de paus. Hij bidt voor de slachtoffers en voor allen. Op 19 maart heeft de paus een speciale boodschap gesproken bij gelegenheid van de gebedsdag die in Italië was uitgeroepen. Alles, ook de viering van de dagelijkse Mis is te volgen via Vaticannews of de website van de heilige Stoel: w2.vatican.va/content/vatican/it.html
Paus Franciscus, die op vrijdag 13 maart de zevende verjaardag van zijn pauskeuze herdacht, heeft die morgen in de kapel van Santa Marta enkele woorden gesproken voor het begin van de Eucharistieviering, waarschijnlijk als reactie op een decreet van de kardinaal-vicaris van Rome die een dag eerder alle kerken had laten sluiten (de kardinaal-vicaris heeft zijn beslissing toen veranderd: er zijn geen vieringen, maar de parochiekerken van Rome blijven open). De paus heeft gezegd:
“In deze dagen verenigen we ons met de zieken en de gezinnen die lijden door deze pandemie. Ook zou ik willen bidden vandaag voor de herders die het volk van God moeten begeleiden in deze crisis. De Heer geve aan hen de kracht en de bekwaamheid om de beste middelen te kiezen om te helpen. Drastische maatregelen zijn niet altijd goed.
Daarom bidden we dat de heilige Geest aan de herders de bekwaamheid geeft van een pastoraal onderscheidingsvermogen zodat zij maatregelen voorzien die het heilig gelovige volk van God niet alleen laten, dat het volk van God zich begeleid moge voelen door de herders met de troost gegeven door het Woord van God en de sacramenten.”
In feite sluit dit aan bij de weg die de Nederlandse bisschoppen hebben gekozen: de kerken blijven open waar dit goed kan, de priesters wordt gevraagd zelf de Mis te vieren en op vele plaatsen is er een live-stream van de besloten vieringen.
De paus bedankte bij het Angelus-gebed van zondag 15 maart de priesters die met creativiteit naar mogelijkheden zoeken om hun gelovigen niet allen te laten in de crisis, maar met hen verbonden te zijn. Hij zei: “Ik zou ook alle priesters willen bedanken, de creativiteit van de priesters. Mij bereiken vele berichten uit Lombardije [Noord-Italie JH] over deze creativiteit. Inderdaad, Lombardije is erg getroffen. Priesters die duizend manieren bedenken om hun volk nabij te zijn, zodat het volk zich niet in de steek gelaten voelt; priesters met apostolische ijver, die goed hebben begrepen dat je in tijden van pandemie geen ‘ik-laat-je-in-de-steek-priester” moet zijn.”
Dezer dagen kwam bijvoorbeeld naar buiten dat een Italiaanse priester van 72 jaar die aan de beademing lag, deze had afgestaan voor een jongere die met adem-moeilijkheden kampte terwijl er geen beademingsapparaat meer over was'; de priester was daardoor zelf overleden... Niemand heeft groter liefde dan hij die zijn leven geeft...
14. GEBEDEN
De bisschoppen roepen nadrukkelijk op tot gebed in deze tijden waarin het coronavirus heerst.
- Er is een speciale gebedskaart van de Nederlandse bisschoppen (pdf)
- Noveengebed tot Onze Lieve Vrouw ter Nood
- De Kruisweg
- De Rozenkrans
- Bid mee via Radio Maria
- Steek een kaarsje op via de website van Kerk in Nood
- Volg de website van uw bisdom en parochie voor andere mogelijkheden tot gebed en live streaming van vieringen
Gebed van de Nederlandse Bisschoppen voor het Universeel Gebed (de Grote Voorbede) van Goede Vrijdag
De Congregatie voor de Goddelijke Eredienst en de Regeling van de Sacramenten heeft in verband met de coronapandemie voorzien dat de bisschoppen aan de voorbede van Goede Vrijdag een speciale intentie toevoegen voor hen die in nood verkeren, voor de zieken en de overledenen. Voor de R.K. Kerk in Nederland worden hierbij onderstaande teksten aangeboden.
Voorafgaand aan de eerste voorbede kan een algemeen inleidend woord gesproken worden (Altaarmissaal, p. 323, na nr. 13):
Broeders en zusters, laten wij aansluitend aan het verkondigde Woord van de Heer ons in de voorbede van deze Goede Vrijdag richten tot onze almachtige en barmhartige hemelse Vader, de Schepper van al wat bestaat. Bidden wij voor het heil van Kerk en wereld, vooral in deze tijd van beproeving, nu het menselijk bestaan bedreigd wordt door de coronapandemie: dat allen de reddende nabijheid van de Heer mogen ervaren.
Aansluitend aan de tiende intentie met gebed “
X. Voor allen die in nood verkeren” (Altaarmissaal, p. 312)
wordt onderstaande intentie ingevoegd:
XI. Speciale intentie ten tijde van de COVID-19-pandemie
Laten wij bidden voor allen die de gevolgen ondervinden van de huidige coronapandemie: dat God troost en genezing schenkt aan de zieken, hoop aan hen die in angst leven of in nood verkeren, kracht aan hen die de zieken bijstaan, inzicht aan wetenschappers die naar geneesmiddelen zoeken, wijsheid aan hen die maatregelen treffen voor de maatschappij, en het eeuwig licht aan degenen die aan het virus bezweken zijn.
Gebed in stilte.
Daarna zegt de priester:
Almachtige eeuwige God, oorsprong en einddoel van het menselijk bestaan, verlicht de last van de besmettelijke ziekte die op de wereld drukt en sterk ons geloof, zodat wij ons leven opnieuw afstemmen op U en onze naasten, en wij ons toevertrouwen aan uw vaderlijke voorzienigheid. Door Christus onze Heer. Allen: Amen.
Daarna vervolgt de viering met het “Tweede deel: Kruisverering”.
Gebeden voor geestelijke Communie
“Er zal een uur komen, ja het is er al, dat de ware aanbidders de Vader zullen aanbidden in geest en waarheid” (Joh 4:23)
Mijn Jezus, ik geloof dat Gij in het allerheiligste Sacrament tegenwoordig zijt. Ik bemin U boven alles en wens U in mijn hart te ontvangen. Maar ik kan dit nu niet werkelijk doen; daarom bid ik U: kom tenminste op geestelijke wijze in mijn hart. Ik omhels U, alsof Gij reeds gekomen waart en verenig mij geheel en al met U. Laat mij toch nooit van U gescheiden worden.
Ofwel:
Mijn Jezus, ik geloof dat Gij in het allerheiligste Sacrament tegenwoordig zijt. Ik bemin U en verlang naar U. Kom in mijn hart. Ik omhels U; verlaat mij nooit meer.
(bron: Katholiek Gebedenboek. De gebedsschat van de kerk der eeuwen en de vernieuwde liturgie volgens Vaticanum II. Brugge: Tabor, 1986, pp. 935-937
Gebed van de bisschoppen
God, toevlucht in onze nood,
kracht in onze vertwijfeling en angst,
vertroosting in ziekte en lijden.
Wees ons, uw volk, nabij en genadig
nu wij allen de gevolgen ondervinden
van het uitgebroken corona-virus.
Wees een Beschermer voor hen
die dit virus hebben opgelopen,
Wij bidden voor hen om hoop en genezing.
Wij bidden voor hen
die aan de gevolgen van dit virus
zijn overleden,
dat zij bij U geborgen mogen zijn.
Wij bidden voor allen die werkzaam zijn
in de gezondheidszorg en het openbaar bestuur,
dat zij uw nabijheid en zegen mogen ervaren in hun werkt
en dienste van heel de samenleving.
Doe ons beseffen
hoe groot uw liefde is voor ieder van ons
en dat Gij met ons zijt
nu wij de kwetsbaarheid van ons bestaan ervaren.
Versterk ons geloof en onze hoop
zodat wij ons altijd zonder aarzelen overgeven
aan uw vaderlijke voorzienigheid.
Door Christus onze Heer. Amen.
Gebed Bisdom Haarlem-Amsterdam
Hemelse Vader,
nu het Coronavirus zich verspreidt
worden we ons nog meer bewust
van de breekbaarheid van ons menselijk bestaan;
zoveel van wat wij vaak vanzelfsprekend vinden,
is dat eigenlijk helemaal niet;
we zijn geen baas over ons leven
of over de schepping die U ons hebt geschonken.
Geef, Heer, dat deze onzekere situatie
ons mag helpen
om te groeien in vertrouwen op U
en om ons meer bewust te worden
dat we niet op menselijke zekerheden kunnen bouwen.
Geef dat de onzekerheid van deze dagen
in ons zal bewerken
dat we meer stil staan bij het lot
van zoveel mensen in deze wereld
voor wie de toekomst altijd al onzeker was
en die leven in gebrek en nood:
de vluchtelingen,
mensen in oorlogsgebieden,
allen die in honger, armoede en nood verkeren.
Moge deze epidemie
ons daardoor geven
minder ik-gericht te zijn,
minder individualistisch
en ons hart meer openen
voor al die andere mensen in de wereld
die zoveel slechter af zijn.
Moge de verbondenheid
van mensen met elkaar
worden versterkt.
Zegen en bescherm, goede God,
al degenen die zich inzetten
voor de slachtoffers van het Coronavirus:
de mensen die in de gezondheidszorg werkzaam zijn
en allen die in de pastorale zorg
voor zieken en ouderen zorg dragen.
Sta met Uw zegen bij
wie de veiligheid moeten garanderen
of door bestuurlijke maatregelen
de risico's beperken:
verlicht hun geest,
verwarm hun hart,
zegen hun inzet!
En bevrijd ons van deze epidemie!
Zegen en bescherm ook alle zieken
en degenen die in afzondering moeten verblijven
zolang nog niet voldoende zeker is
of zij het virus bij zich dragen.
Geef dat de patiënten
goed en voorspoedig mogen herstellen
en er geen nadelige gevolgen van overhouden.
Sta vooral de zwaksten en de ouderen bij.
Heilige Maria,
Onze Lieve Vrouw ter Nood,
Vrouwe van alle volkeren
en Moeder van alle mensen,
zegen ons allen,
bescherm slachtoffers, zorgenden, beveiligers
en politiek verantwoordelijken:
bid voor hen allen
bij uw Goddelijke Zoon!
