Zoeken

Op de eerste zondag van de Veertigdagentijd stonden we stil bij bekoringen en beproevingen. De eerste mensen gingen daarmee de mist in: een doorgaande lijn van kwaad en zonde begon die tot in onze dagen doorgaat en feitelijk in elke mens aanwezig is. Daarom moeten we weerstand bieden... Maar van wie komen die beproevingen en bekoringen?

Precies één jaar na het begin van de oorlog tegen Oekraïne hield het Centrum voor de Sociale Leer van de Kerk (CSLK) een symposium over "Van oorlog naar vrede". Aan het einde daarvan heb ik de toespraak gehouden die U hieronder vindt over het thema van dit symposium. Het is de vraag die ons wel moet bezig houden: hoe moet het verder, daar in Oekraïne? Toen kwam nog een bijzonder moment: de uitreiking van de Bavopenning aan prof. dr. Fred van Iersel.

Zaterdag 28 januari vond tijdens de Evensong de installatie plaats van de nieuwe deken van Amsterdam, drs. Eric Fennis, die pastoor is van de binnenstadsparochie waar de St. Nicolaasbasiliek toe behoort.

"Hij komt op het uur waarop je het niet verwacht". zo was op de eerste zondag van de Advent (jaar A) in het evangelie te horen. Maakt dat perspectief deel uit van je leven? En hoe dan? We stonden er in de homilie bij stil tijdens de Eucharistieviering in de kathedraal.

In twee groepen werden ook tijdens de Lourdesbedevaart in een korte plechtigheid door de Nederlandse pelgrims al de slachtoffers herdacht die voor onze vrijheid hun leven hebben gegeven. Bij deze herdenking heb ik de hierna volgende woorden gesproken, die ook in ons bisdomblad Samen Kerk als woord van de bisschop worden gepubliceerd.

Op de eerste zondag van de veertigdagentijd was de TV Mis uit de kathedraal. We stonden stil bij de beproevingen van Jezus in de woestijn. Zijn die fundamenteel ook niet de bekoringen waarmee wij moeten worstelen?

Op Aswoensdag wordt in de katholieke kerk bijzondere aandacht besteed aan de situatie in de Oekraïne, op verzoek van paus Franciscus die deze vastendag daaraan heeft gewijd. We stonden daarbij stil in de Eucharistieviering in de kathedraal (zie onder), maar we hebben ook aan andere rampgebieden gedacht en natuurlijk aan de vergankelijkheid van het aardse bestaan. Velen waren gekomen om het askruisje te ontvangen en zo de vastentijd in te gaan

Zondag 19 december mocht ik de nieuwe priesters presenteren voor de parochies van Nieuw vennep en Buiten Kaag. De viering was in de kerk van O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen in Nieuw Vennep, maar ook via live-stream te volgen. Pater Mathew Thekkeyil werd als priester voor Nieuw Vennep verwelkomd. Hij werkt in het missionair SVD-team dat ook voor Hoofddorp verantwoordelijk is. natuurlijk stonden we ook stil bij de nieuwe lock down vanwege de pandemie

Op zondag "Gaudete", de derde zondag van de Advent (12 december) was ik in de St. Laurentiuskerk in Heemskerk voor de inwijding van de 19 glas-in-lood-ramen die werden gerestaureerd. Het was een mooi feest. Maar ze hebben wel last van een ongewenste overgang naar de katholieke kerk.

In de Sint Bavokathedraal vierden we op zondag 3 oktober het patroonsfeest (van stad en kathedraal) - inderdaad precies op de nieuwe datum van dit feest voor ons bisdom, dat door Rome op 3 oktober is geplaatst. Het voltallige kathedrale koor zong en kapelaan Teun Warnaar concelebreerde, ter ere van deze woeste ridder die een vrome kluizenaar werd!

Zaterdag 11 september was ik in Amsterdam - na een vormselviering voor Sanne in de kapel van de Tiltenberg - in de Onze Lieve Vrouwekerk aan de Keizersgracht, waar het Legioen van Maria zijn honderdste verjaardag vierde.

We zullen allemaal meegemaakt hebben of mee maken hoe belangrijk ervaring is. Dat gold ook voor de apostelen: het ervaren en beleven van de verschijning van de verrezen Heer, was cruciaal voor hun verdere leven...

Zondag 11 april was Beloken Pasen: het octaaf van Pasen wordt hiermee afgesloten. Tegelijk is deze dag "zondag van de Barmhartigheid". In de kathedraal werd bovendien het nieuwe altaar voorlopig in gebruik genomen. Vicaris-generaal en Plebaan mgr. Bart Putter concelebreerde. Maar wat heb je in het leven beslist nodig en wat kun je eigenlijk wel missen?

Maandag 7 december vond de maandelijkse Willibrorddag plaats in het Sint Willibrordseminarie in Heiloo. Ik was er voor het gesprek met de jonge priesters en de Eucharistieviering en voor de lezing van vicaris Bruggink over zijn ambt als exorcist. Vanuit Schiphol kwam diaken Jaider binnen, die nu eerst in quarantaine moet.

Zondag 6 december zou ik in de Sint Nicolaasbasiliek zijn geweest voor een feestelijke gelegenheid: de viering van het patroonsfeest van de kerk en de plaatsing van een reliek van de H. Nicolaas. Maar de gemeenschap van de basiliek is helaas getroffen door het overlijden van de bekende dirigent Michael Hedley, die aan Corona is bezweken. Daardoor was dit geen dag van feest, maar een dag van verdriet en rouw om het heengaan van een groot musicus.

Er wordt veel gesproken en geschreven over waakzaamheid in Corona-tijd: de 1.5 m. regel en het vermijden van drukte, monkapje en allerlei regels die ons gewone leven belemmeren en hele categorieén van onze samenleving op slot zetten. Maar voor een "Black Friday" stromen de winkelstraten toch weer vol en dat zullen we in de R Factor wel merken. Wat betekent dat voor kerstmis? Op de eerste Adventszondag staan we stil bij waakzaamheid en behoedzaamheid, maar dan wel bij de christelijke variant....

Met de beginwoorden Fratelli tutti- allen broeders (en zusters) - kiest paus Franciscus weer voor het gedachtegoed van Sint Franciscus van Assisi als uitgangspunt van een encycliek. In Laudato Si’ uit 2015 sprak de paus zich duidelijk uit over de aarde als gemeenschappelijk huis, over het milieu en klimaat(verandering) en over de verdeling van goederen en grondstoffen. In deze nieuwe encycliek is broederschap en sociale vriendschap tussen mensen het centrale thema.

Zondag 21 juni zou de Sint Jansprocessie in Laren zijn uitgetrokken, maar dat mooie gebeuren ging niet door, hoewel het er prachtig weer voor was. De maatregelen genomen vanwege de corona-epidemie stonden zo'n evenement niet toe. In plaats daarvan kwamen de leden van de broederschap van Sint Jan bij elkaar voor een pontificale Mis in de basiliek die werd uitgezonden via de website van de sint Jansprocessie.

Dinsdagavond was ik in de kerk en het college van Santa Maria dell’ Anima, waar ik de eer had de benoeming van dr. Antoine Bodar bekend te maken tot ere-kanunnik van het kathedraal kapittel van het bisdom Haarlem-Amsterdam. Aan het einde van de homilie mocht ik hem de oorkonde uitreiken en een kanunnikenmanteltje overreiken als teken van de waardering voor de inzet van dr. Antoine Bodar voor het katholieke geloof, in het bijzonder in de media.

Het leken harde woorden die Jezus op de zesde zondag door het jaar in de evangelielezing sprak (Mt. 5, 17-37). Gaat het daarin om wat wél of niet mag? Of gaat het om meer?

We leven in een tijd met veel valse en oppervlakkige emoties. ‘Leuk’ en ‘lekker’ zijn de begrippen die ons moeten motiveren. Offers zijn iets minder populair. “Waarom vasten uw leerlingen niet”, werd aan Jezus gevraagd. Gingen ook de leerlingen voor ‘leuk’ en ‘lekker’?

Op kerstavond was ik eerst bij de maaltijd van het kerstfeest voor de armen van Sant' Egidio in de Mozes en Aäronkerk in Amsterdam en daarna voor de beide nachtmissen met ons kathedrale koor in de kathedraal (zie hieronder de preek). Voor Sant' Egidio was het niet de enige activiteit op die dag: het aantal vrijwilligers dat met Sant' Egidio verbonden is, breidt zich uit en dat is aanleiding om meer te doen...

Vrijdagmiddag 20 december werd de jaarlijkse kerstviering van de medewerkers van de curie van het bisdom Haarlem-Amsterdam gehouden. Na een bezinningsmoment met een overweging en voorbede (zie onder) in de kapel werd in de tuinzaal afscheid genomen van Juana Jozefa, die twintig jaar voor het bisdom heeft gewerkt en van enkele vrijwilligers. Juana werd hierbij voor haar inzet onderscheiden met de Bavopenning.

Zondag 20 oktober vierde de Sint Bavoparochie in Heemstede het 325 jarig bestaan van de parochie en de 140^e verjaardag van het kerkgebouw. Het was ook wereldmissiedag in deze speciale missiemaand die door paus Franciscus is uitgeroepen met aandacht voor missie en evangelisatie. Dat roept ook de vraag op: Waar gaat het naar toe met de Kerk?

Zondag 6 oktober, feestdag van de heilige Bruno, stichter van de Kartuizers, mocht ik in Haarlemmerliede het klooster van de Broeders van het Stille Leven inwijden voor mannen die een contemplatief leven willen leiden van stilte en gebed, gecombineerd met een aantal uren arbeid in huis of in de omgeving. Zij zijn "monniken in de stad", in de verstedelijkte leefomgeving van de randstad. Maar heeft dat wel zin, die stilte en afzondering?

Zondag 22 september - 25e zondag door het jaar - was ik in de kathedraal, waar we in verband met de Vredesweek bijzondere aandacht hebben besteed aan de grote intentie van de vrede in de wereld, juist in deze dagen nu wij onze vrijheid vieren en gedenken; we hebben gebeden om vrede in deze wereld vol spanningen. De Bavocantorij hield een crowdfundingsactie aan het einde van de Mis om hun koorreis naar Portugal gesponsord te krijgen. Maar waarom prees Jezus die onrechtvaardige rentmeester?

Op donderdag 5 september mocht ik met de zusters van Moeder Teresa (Missionarissen van de naastenliefde) de feestdag vieren van hun in 2016 door paus Franciscus heilig verklaarde stichteres. Moeder Teresa was een bijzondere vrouw. Zij zag er zeer breekbaar uit, maar het was een vrouw met een enorme kracht.

Zondag 11 augustus (19e zondag door het jaar C) was ik in de Laurentiuskerk in Heemskerk voor de heilige Mis, daags na het feest van Laurentius. Ik heb er toch even aandacht aan besteed, al viert de parochie het een week later omdat het koor dan weer terug is van vakantie. Waakzaamheid was het thema en uitzien naar de eeuwigheid en de komende Heer. Jammer genoeg is dat niet iedereen gegeven. Soms laten kinderen hun gelovige ouders zonder kerkelijke uitvaart gaan...

Zaterdag 9 februari was in de Mariakerk in Volendam de presentatieviering van de vormelingen. De kerk was bijna helemaal gevuld met familie en zo'n tweehonderd vormelingen die in de komende weken het sacrament van de heilige Geest gaan ontvangen.

Op zondag 18 maart werd in Velsen Noord gevierd dat de Sint Jozefkerk 110 jaar bestond. Dat klinkt misschien niet als een groot jubileum maar voor de kerk in kwestie was het wel belangrijk om dit nog eens goed te vieren, want het is misschien de laatste keer: de kerk wordt verkocht. Maar de toekomst is niet zonder hoop...

Op Aswoensdag vierden we de heilige Eucharistie in de kathedraal mooi en ingetogen met zang van het mannenkoor. We zijn de veertigdagentijd binnengegaan met het askruisje, een bijbels gebaar als uitdrukking van het verlangen om boete te doen en een niewe begin te maken. Die weg van boete en bekering zal uit (kunnen) monden in de Paasbiecht, waarna we het grote feest van Christus' verrijzenis op Pasen met vreugde en vrede mogen vieren. Ik wens iedereen een goede veertigdaagse tocht door onze eigen kleine woestijntjes...

Op zondag 8 oktober was ik in de H. Dionysiusparochie in Heerhugowaard voor de viering van 150 jaar parochie. Het was een mooi feest, dat een feestjaar inluidt. Na de druk bezochte Mis werd een gedenkplaat gezegend met de namen van de priesters die uit de parochie afkomstig zijn, onthulde wethouder Gido Oude Kotte de naamborden van het nieuwe Dionysiuslaantje...

19 augustus werd in het diocesaan heiligdom van Heiloo opnieuw een Fatimadag gehouden, in verband met de honderdste verjaardag dit jaar van de verschijningen.

Op zondag 5 maart, eerste zondag van de veertigdagentijd, kwam de TV mis voor het eerst weer vanuit de kathedrale basiliek van Sint Bavo met fraaie zang van de koorschool en een goed gevulde kerk. We kijken er goed op terug al was het voor de koster vroeg opstaan.

De zaligsprekingen zijn een soort evangelische grondwet, de kern van de weg die Jezus tegen de erfschuld in is gegaan... Deze zondag stonden die zaligsprekingen in de liturgie van het Woord centraal.

Het zal voor bijna iedereen wel duidelijk zijn dat het noodzakelijk is geworden parochies op te heffen of samen te voegen en bepaalde kerkgebouwen niet langer voor de eredienst te bestemmen. Dit is nodig geworden door de vergrijzing, het sterk terug gelopen aantal gelovigen dat aan de eredienst deelneemt en in samenhang daarmee de verminderde beschikbaarheid van financiële middelen. Toch is het van belang deze situatie niet slechts defensief te benaderen, als een “ krimpscenario” dat de Kerk steeds verder in een hoek drijft.

Een priester of seminarist kan niet volstaan met het aan­vaarden van het celibaat als iets wat er nu een­maal bij hoort. Het is een levens­keuze die nauw samen­hangt met de betekenis van het priester­schap. De Kerk heeft de celibaats­ver­plich­ting van de priesters door de eeuwen heen bewaard.

Het kerkelijk wetboek stelt dat wie uit schuldige nalatigheid op onwettige wijze een handeling van kerkelijke macht of bediening of taak stelt of nalaat met schade voor een ander, moet worden gestraft. Wie misbruik maakt van een taak of kerkelijke macht, moet eveneens worden gestraft naar gelang de ernst van zijn handelen of nalaten. Dat geldt voor ieder die kerkelijke verantwoordelijkheid draagt, ook voor een diocesane bisschop.

Wanneer is iets een geloofswaarheid, wanneer is een kerkelijke uitspraak 'onfeilbaar'? Toen in 1998 de Apostolische Brief "Ad tuendam fidem" verscheen, meenden velen dat het terrein van onfeilbare uitspraken werd uitgebreid. Zo bestaan er nogal eens misverstanden over onfeilbaarheid en de geloofswaarheden.

Eerder dan in sommige andere landen waar het onderhoud van de kerken met publiek geld wordt gefinancierd, komen kerken in Nederland voor de noodzaak te staan hun gebouwen te onttrekken aan de eredienst en ze te vervreemden. Het zal in de meeste gevallen voor de eigenaar niet mogelijk zijn het gebouw af te breken, omdat de burgerlijke overheid de vergunning daartoe niet verleent. Dit stelt parochies en gemeenten nogal eens voor bijzondere moeilijkheden: het is niet gemakkelijk een goede herbestemming voor kerkgebouwen te vinden.

Deze inleiding - oorspronkelijk gehouden tijdens een retraite voor priesters en diakens - gaat over de algemene roeping tot heiligheid, thema van het vijfde hoofdstuk van de dogmatische constitutie Lumen Gentium van het tweede Vaticaans concilie. Het gaat over een streven naar heiligheid dat aangepast moet zijn aan onze roeping in het leven. En wat is de beekenis van de drie evangelische raden?

Op de twintigste zondag door het jaar heb ik de H. Mis gevierd in de Mariakerk in Volendam. Het evangelie was opnieuw een gedeelte uit de zogenoemde 'Eucharistische rede' van Jezus in het zesde hoofdstuk van het Johannesevangelie (Jo. 6,51-58). Ik heb in de preek stil gestaan bij de betekenis voor ons leven van de werkelijke aanwezigheid van de Heer in de Eucharistie.

Onderwerp van de Synode over Huwelijk en Gezin is aller­eerst de roeping en zending van het gezin, maar in de marge van dit thema is veel gesproken over de barm­har­tig­heid waarmee mensen in levens­situaties die kerkelijk niet geordend zijn, tegemoet getreden moeten worden en over mogelijke 'oplossingen' voor hun situatie, waardoor zij kunnen biechten en communiceren.

Van 2 t/m 12 augustus heb ik Zuid-Afrika bezocht. Het was mijn vakantie maar wel een vakantie met een speciaal doel: bijna zeven jaar geleden overleden twee pasgewijde diakens van het bisdom in een auto-ongeluk, één van hen, Quinton Peters, was van Zuid-Afrikaanse afkomst. Regelmatig zijn in Zuid-Afrika seminaristen en priesters van het bisdom Haarlem-Amsterdam op missie geweest. Op dit moment waren er twee.

Het is sinds een jaar of twintig traditie in het bisdom Roermond dat in de eerste week van de veertigdagentijd op Rolduc een retraite wordt gehouden voor de priesters en diakens. Dit jaar was mij gevraagd die retraite te geven over de Constitutie Lumen Gentium van het tweede Vaticaans Concilie, omdat het dit jaar vijftig jaar geleden is dat dit belangrijke document is verschenen.

Op Aswoensdag hield de St. Augustinusparochie in Vijfhuizen na de Eucharistieviering een parochie-avond om de parochie te informeren over de ophanden zijnde personele unie met de parochies van Halfweg, Spaardam en Haarlemmerliede. Ik was uitgenodigd om te vertellen over de achtergrond van de personele unies en fusies van parochies en de wijze waarop we met dit thema omgaan in het bisdom Haalrem-Amsterdam.

De dagmis van Kerstmis mocht ik vieren in de kerk van de H. Mariaparochie (vroeger O.L. Vrouw van Zeven smarten) in Haarlem Noord. In de sfeervolle kerk zong het dames- en herenkoor op uitstekende wijze een Missa Brevis (dat betekent “korte Mis”, maar die zijn juist meestal vrij uitgebreid) van W.A. Mozart. Ik heb hier de onderstaande homilie gehouden:

De Bavocantorij was op zondag 6 oktober in de grote kapel van het heilig­dom van O.L. Vrouw ter Nood om de Eucharistie­viering op te luisteren ter ere van de vrij­willigers­dag tijdens het jubielum­jaar van 300 jaar Runxput wonder, dat dit jaar in het heilig­dom wordt gevierd.

Op zondag 15 spepember was ik in Laren voor de heilige Mis die door de RKK werd uitgezonden. Het evangelie was dat van de goede herder die op zoek gaat naar het verloren schaap, de vrouw die op zoek gaat naar het verloren zilverstuk en - facultatief - de parabel van de verloren zoon (Lc. 15, 1-32). Ik heb daarbij de volgende homilie gehouden.

homilie

Uit ons bisdom Haarlem-Amsterdam, het bisdom 's Hertogenbosch en het aartsbisdom Utrecht zijn deze dagen veel bedevaartgangers in Banneux in België waar Maria als Maagd der Armen wordt vereerd; onder hen waren veel zieken en gehandicapten die worden bijgestaan door een grote groep vrijwilligers.

Zondag 23 juni vond in Laren het Sint Jansfeest plaats. Ieder jaar weer een heel bijzonder gebeuren. Er worden prachtige bogen opgericht, de kerk is schitterend versierd, de processie trekt uit met harmonie, bruidjes, vaandels, priesters, veel acolieten, broederschappen, ridders van het heilige Graf en nog veel meer, allemaal ter ere van Sint Jan.

Op woensdag 18 april bezochten we de gemeenschap van Sint Egidius (Sant'Egidio) in Antwerpen. Pastoraal werker Colm Dekker van de gemeenschap van Sant'Egidio in Amsterdam en de beide medewekers van de caritas van het bisdom Haarlem-Amsterdam, drs. Ernst Meyknecht en mw. Anita Witte. Sant'Egidio doet veel op sociaal-caritatief gebied, op een zeer inspirerende wijze, vanuit het geleefde evangelie.

Op Paaszondag heb ik 's morgens de heilige Eucharistie gevierd in de mooie H. Engelmunduskerk in Driehuis, waar een dameskoor onder meer een mooie meerstemmige Mis ten gehore bracht. In de middag heb ik - traditiegetrouw - de zusters Missionarissen van de Naastenliefde (zusters van moeder Teresa) bezocht, waar ik de heilige Mis heb gevierd en daarna met alle bezoekers de paasmaaltijd heb gebruikt.

Op Aswoensdag was ik ’s avonds in de Sint Jan de Doperparochie in Haarlem om de Eucharistie te vieren en het askruisje uit te delen. Het was een goed verzorgde viering met gemengd koor en een bijna volle kerk met mensen van alle leeftijden, van heel jong tot heel oud, veel kinderen ook. En natuurlijk stonden we ook stil bij het bericht over het aftreden van onze paus en we hebben gebeden voor hem en om een goede opvolger.

Een uitgetreden priester vertelt bij Pauw en Witteman over zijn gluten-allergie waarover hij een roman heeft geschreven, die hij daar presenteerde. Naar aanleiding van de uitzending komen er vragen, met name werd de indruk gewekt dat de zogenaamde 'gluten-vrije hosties" verboden zijn. Hoe zit dat?

Op Sacramentsdag mocht ik voor de eerst keer als bisschop de heilige Mis vieren in mijn 'thuisparochie': in de HH. Petrus en Pauluskerk in Leidschendam. Ik was daar bij gelegenheid van de 75e verjaardag van de buurman en het 45 jarig huwelijk van Aad en Joke de Koning-Vonk, buren, nu van mijn ouders, vroeger ook van mij, en familie. Hierbij de homilie die ik daar heb gehouden.